KALEDEN SONRA KAFKAS CEPHESİ 12 ir müddet « ; sonra — Ve- hip Paşa Erzu- rum cephesinde Üçüncü Ordu R i. Bizim Orduya Balkan harbinin man dan vekili Ahmet İz- Paşa memür cdılmıştı Tekrar Baş- kır etrafında Miralay İsmet Bey toplanmasını ta- a K B kin etmeğe baş- adık. “Trakyadan gelip Diyarbakıra hareret — edinceye kadar İstanbulda geçen takriben 10 gün içinde hususi hayatım yeni bir istikamet almıştı. Evvelce c.ddi ola- rak düşünmeğe bir türlü vakit bulamadığımı evlenme ve aile teşkil etme kararını vermiştim. Daha doğrusu babamın israrına boyun eğmiştim., Sene 1916 Mart so- nu, Bizim o zamanki âdetimize göre evimizin karşı- sındaki komşumuzun tek kızı Mevhübe hanımla evlen- memiz tekatrür etti. Şimdı söylesem evlâtlarım ve ye- ni Türk nesilleri belki inanmazlar, Süleymaniyede, Ay- şekadın Hamam sokağında karşı karşıya oturduğumuz halde biz evlenmeden iki kelime konuşmamıştık. Ni- kâh olduğumuz ilk günleri hiç unutmam, Merasimin ertesi günü ordu karargâhına gitmiştim, İşimizin çok olduğu bir gündü. Kumandanımla uzun müddet çalış- tık. İşimiz bittikten sonra Paşa beraber yemek yventek- to 1ğhar etti. Bir aralık çok maheup bir dururıda be- gim bir #üz evte! nikar olduğumu nuruldamndımı. u- PDela İi a yemekte görüştccü- I3 Zi LA matlarn Faça b Vaz, nereyle addidü, Kotruğürüt.” “Bir iki gün sozra cepüsye nareket ettik. İşte be- n.m evlenmem müuharvbe esnasında pu kadar acele va Bür'ar t'cözji v Buklu. Evlendikten sonra p .e Bayan İnönü ile İstiklâl harbinin nıhayetine — kadar, hemen hemen 7 senc. nadir fırsatlarda görlüşebildik. 43 senedir devanı eden mesut aile hayatımızda Bayan İnönüye rahat yüzü gösteremeldiğinmden çok mahcu- bunı. Bütün çektiklerimde benim en kuüvvetli yardım- cim Ve desteğiim, hayatımın tesel'isi olduğu için yüre- ğimde kendisine hudutsuz bir memnuniyet beslerim. “Atatürk bu arada general olarak Kafkas cephe- sine memuür edilmişti. Onbeşinci Kolorduya kumanda edecekti. Kıtaları kısınen h'ırek;ıt bölgesindeydi. Or- dudan evvel cepheye hareke “İkinci Ordu Kafkas cephesinde toplandı. Bitlis, Muş havalısi, Bingöl etekleri bu ordunun vephesini teş- kıl ediyordu, Kıtalar uzün yürüyüşle geliyorlar, bir seferi ordunun erzakı, cephesi ve bütün malzemesi de- mir yolundan yüzlerce kilomeatre uzak yerlere develer ve öküz arabaları ile taşınıyordu. Teplanma sonbahara kadar devam etti, “Bu esnada İtuslarla Üçcürncü Ordu Lephe&'ınde ke- sin nıahıvettn şiddetli Mmuharebeler ordu, İkinci Ordu I(nmandxını Ahmet İzzet Paşa crphe kıımandnm gibi Üçüncü Orduya da emir verecek durumdaydı. nız sclahı)etlcr sarih ve kesin olarak şoylenmemı-*:tı. türlü kurulamamıştı. Bunun neticesi şu oldu ki her iki ordunun beraber taarruz etmesi bir türlü temin edile- medi. Ruslarla evvelâ Üçüncü Ordu uzun müddet çar- pıştı ve ricata mecsur oldu, Sonra İkinci Ordu Rusla- a taarruz etti. Ruslar elinde bulunan Bitlis ve Muş şehirlerini Atatürk geri almıştı, “Taarruz esnasında ben Ordu Kurmay Başkanı ola- rak İkinci Kolordu Karargâhında bulunuyordum. Mu- harebe esnasında bir sabah ortalık ağarırken diz dize durduğuni Kolordu Kumandanı Faık Paşa, pek yakın mesafeden gelen bir kurşun ile kalbınden vurularak dcrhal şehit düştü. Geceyi hep beraber düşmanın pek nda bir taş siper içinde geçirmiştik. Kuzeyden serb:sı kalan Ruslar İkinci Ordu karşısında kuvvet celbine muvaffak olmuşlardı. Faik Paşanın şehadeti üzerine tümen komutanlarını haberdar ederek. en Kı- demlilerinin kumandayı deruhte etmesi lâzım geldiğini kendilerina - bildirdim, Hepsi Orduıxurmay Başkam olarak muharebe meydanında benim bulunduğumu ve belnim kumandayı der'"hte etmemi istediklerini söyle. diler, B Bd Di (Bu hatıratın Ler hakxı manfuzdur. Kismen dıb'l iklibas ediremez ;