13 Eylül 1958 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 21

ÇIKMAZLAR DİPLOMASİSİ ta Doğu buhranı hemen he- men atlatıldı, fakat duaya har- bi tehlikesi atlatılâmadı. — Akdeniz sahillerinden uzaklaşan harb rüz- gârları, hâlen tayfunlar diyarı. Pa- sifikte esmektedir. Cumhurbaşkanı Eisenhower, bir türlü ayrılamadığı golf sahasından, harbin bir zaru- ret haline geldiğini her an açıklı- ir... in eşiğinde akla ilk gelen, elbette ki milyonlarca hayata ma- lolabilecek bir tehlikenin- göze alın- masına sebep ne, suali olmaktadır. Orta Doğuda da, Uzak Doğuda da sebep ayıtıdır: Hür Dünya lideri merika, dostlarını sonuna kadar koruyacağını, Rus — tehditlerine metelik vermediğini ispat etmek ihtiyacını duymaktadır. .İşte bu se- beple Lübnan ordusunun —yardımı reddettiğini Cumhurbaşkanı — Cha- moun'un ve sallantıdaki Kral Hü- seyinin imdadına koşulmuştur. E- ğer yaşasaydı, muhtemelen Kral Faysal da aynı hımayeye mazhar olacaktı... Uzak Doğuda, Hür yanın menfaatlerı bakımından kur- tarılması gereken dost, Formoza- daki Çan Kay Şektir Dostluğun elbette kı pamuk ip- liğinden olmaması lâzımdır. Elbet- te ki büyük bir memleket dostla- rına sadık kalmalı, tehlike karşı- sında tornistan yapıp, mukaddera- tını ona bağlıyanları feda etmeme- lidir. İşlerin sarpa sardığını gorun- ce dostuna, ne hayrın varsa gör, diyen buyuk bir memleket, — hiç şüphesiz diğer dostlarını da kaybe- decektir. Bu bakımdan, fiyatı ne olursa olsun, Kral Hüseyin ve Çan Kay Şeki himayeyi bir mecburiyet sayan Amerikayı haksız bulmak zordur. Fakat atom çağında dün- yayı her an bir harbin eşiğine sü- ruklıyebılecek dostlara — bağlanan ünya liderine hak vermeye imkân yoktur. Amerikan diploma- sisinin işlediği en büyük hata, her- halde tehlikeli dostlukları, seçmesi olmuştur. Dünya Harbi muhteme- ilk defa olarak geçen hafta dükkân- ların açıldığı Lübnan, General Şa- habın işbaşına geleceği günü sabır- sızlıkla beklemektedir. Generalin ya- pacağı ilk Jestlerden biri Amerikalı- ların çekilmesini istemek olacaktır. 16 Eylülde toplanacak Birleşmiş Mil- letler Genel Kurulu da bu çekilmeyi beklemektedir. Amerika ve İngilte- re ergeç bu arzuya boyun eğecek- İşidir. Fakat Orta Doğu meselele- rinin hallinde bir arpa boyu mesafe alınmış olmiıyacaktır. Mamafih ses- siz diplomat, inatla vazifesine devam etmektedir. Kahire, Telaviv, Bağdat, Amman başşehirlerini dolaştıktan sonra bu haftanın ortasında Beyruta gelmiştir. Birleşmiş Milletlerin mavi beyaz renkli uçağının Orta Doğu- daki turnesi daha bir müddet devam edeceğe benzemektedir. AKİS, 13 EYLÜL 1958 len bu kötü dostlar yüzünden çıka- caktır: Halkın istemediği dost Irak hanedanının devrilmesi -ihtilâlciler eğer ellerini çabuk tutamasalardı- bır dünya harbine yol açabilecek- eyi temsil ettiği — bilinmiyen sallantıdakı Kral Hüseyinin — düş- mesi, ahde vefa gibi aslında kıy- metli bir prensip Doğuyu tekrar karıştırabilecektir.. Hürriyetle, Hür Dünyaya men- sup olmaktan başka alâkası bulun- mıyan diktatör Çan Kay Şek de bu tehlıkelı dostlardan bir tanesi- ir. Mao karşı gırıştıgı savaşı kaybeden Çan ay Şek 1949 yümnda sürgünde hatıralarım yaz- maktan başka yapacak bir is kal- mamıştı. Ancak bir Çin - Ameri- kan harbi -daha doğrusu bir dün- ya harbi- onu tekrar memleketinin başına getirebilirdi. Gelgelelim A- merika, bu mağlüp Generali ve bir kaç yüz binlik ordusunu bırakma- dı. Çinden kovulan Generale, aha- lisi Çinli olmayan Formoza adası hediye edildi. İhtiyarlıyan mağlüp orduya dolar ve modern silâhlar yağdırdı. Çan Kay Şekin bu dolar ve si- lâhları, suikastler yapmaya, kor- sanlık hareketlerine girişmeye, Çı- ni bombalamaya kullanacağı şu p- hesizdi. Çan Kay Şek, hikmeti vü- cudunun, Çin - Amerıkan duşman- Iığının devamına bağlı olduğuna el- bette ki biliyordu. Bu sebeple Çi- ni tahrik etmek için en ufak fiır- satı kaçırmadı. Yeryüzündeki hiç- bir devletin -Kızıl Çin hakkında ne kadar kötü düşünürsek düşünelim- bu tahrikleri müsamahayla karşı- laması imkânsızdır. Hiçbir devlet, burnunun dibindeki adalarda, onu devirmek için bekliyen en modern silâhlarla — mücehhez — kuvvetlerin bulunmasına seyirci kalamıyacak- tır. Kızıl Çinin, harb için yaşıyan suni Formoza Hükümetinin sahne- den çekilmesini istemesi, kabul e mek 1lâzım ki, bu devletin emnı- yetiyle ilgili meşru bir haktır. Ne İngiltere Beyaz ve Siyah eçen hafta Londralılar, İngilte- n de bir siyah beyaz mese- lesi oldugunu hayretle — öğrendiler. Hadıse, James Dean kılıklı binlerce gencın, ecnebılerın oturduğu Notting - Kensington ve Pad- dington mahallelerını -Türk talebe- lerin çoğu bu muhitte yaşar- istilâ- sıyla başladı. Dar pantolonlu uzun saçlı gençler, siyah insan avına çık- mışlardı. Beyazların diyarı Londra- yı "siyahlar" dan temizlemek isti- yorlardı. apı önünden tedarik — ettikleri süt' şışelerıyle siyahilerin — oturduk- ları evlerin camlarım indirdiler. Cep- lerinden çıkardıkları jilet ve bıçak- ları tehditkâr bir ifadeyle teşhir et- var ki Hür Dünya lideri Amerika, kendi icadı Formoza Hükümetine iyice angaje — olmuştur. O derece angaje olmuştur ki, askeri ballım- dan hiçbir mâna ifade etmiyen iki adayı müdafaa için, dünya harbini göze almaktan — çekinmemektedir! Tanınmış siyasi yazar Walter Lip- pmann'ın tabiriyle Kemoy adasının müdafaasına kalkışmak "size ait olmıyan bir evin paspasını — koru- mak istemek" gibi saçma bir şey- dir. İşte Hür Dünya lideri bugün, Çin kapılarında yatan paspası kur- tarmak gayesiyle atom bombaları ve Ajax . Nike güdümlü iîizeleri kullanmıya hazırlanmakta: 1960 da Eisenhower'ın yerını al- maya namzet, Amerikan kadınla- rının sevgılısı genç ve yakışıklı Senatör John F. Kennedynın, Çın hâdiselerinden biraz grede söylediği sözleri okuyalı "Orta Doğudaki son hâdiseler gos- terdi ki, ilgili halkın — istemediği, müttefiklerimizin desteklemediği, askeri ve siyasi bakımdan tutul- ması zor taahhütler — yüklenmek- tense hiçbir taahhüt almamak ev- lâda*. Bu dersi anladık mı? — Bun Kemoy ve Matsu adaları dolayı- sıyla yakanla öğreneceğiz." Hayır, Mr. Dulles bu dersi an- lamamıştır Dulles — diplomasisi, Hür Dünyayı, menfaati soğuk veya sıcak harbin devamına bağlı Ça Kay Şek uğruna aldığı taahhütler yüzünden, başkasına ait bir evin paspasını korumak için harbi gö- ze almak" gibi çılgınlıklara götür- mektedir... a Kemoy kurtarılacak, bu takdirde Rusya Çinin yanında yer alacağını açıkladığına göre Dünya Harbi çıkabilecektir. Ya Kemoy'un düşmesine göz yumulacaktır, bu takdirde Uzak Doğudaki Amerikan prestiji sarsılacaktır. Işte Dulles diplomasisinin Amerik ve Hür Dünyayı soktuğu çıkmaz bodur. tiler. Bereket Londranın uyanık po- lisi hâdiseye zamanında yetişti. Mo- torlu birlikler ve polis — köpekleri ames Dean kılıklı gençleri geldikle- ri yere göndermekte güçlük çekme- di. Hâdise, İngilterede ve Common- wealth memleketlerinde — büyük, bir şaşkınlık uyandırdı. — İngilterede de Amerikada olduğu — gibi siyah ırk düşmanlığının başlıyacağını doğrusu kimse aklına getirmemiştir.. Gerçi orta sınıf halkın ekseriyetinin siyah- lardan hoşlanmadığı biliniyordu. Bir çok otelin "pub" ın -birahane- si- yahlara kapılarını açmadıgı sık sık görülen bir şeydi. Hattâ on gün ka- dar evvel Nottingham'da beyaz VS siyah işçiler arasında — çarpışmalar olmuştu. Ama kimse işlerin bu ka- dar büyüyeceğini sanmıyordu. Bu sebeple sayısız Londralı, James Dean 21