18 Eylül 1954 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 19

İKTİSADİ VE MALİ SAHADA Libya Ticaret Heyeti Dostlar alış verişte görsün Bu sorunun cevabı g madde- Mezkur madde bütçeyi şöyle ğeri nedir? enel muhasebe kanunumuzun altıncı Butçe devlet devair ve müessesa- tının senelik masarif ve varidat muham— menatını — göst eren, bunl arın tatbik v icrasına mezuniyet veren bir kan ndur » Dem ki butçemn hazırlanması mevzuubahıs oldugu vakit hatıra gel- mesi Jlâzım gelen şey bir kanunun, «devlet daire ve muesseselerının gider ve gelirleriyle 1lgılı» bir kanunun hazır- lanması meselesidir. alum olduğu üzere temsili huku— met sistemlerinde kanunu ya m veya hükümet hazırlar. bunu kim hazırlıyacaktır? Meclis yasa— ma yetkisini üzerinde taşıyan bir mü essesedir. — Yürütme yetkisi hukumette— dir. Yâni işlerle dogrudan doğruya te— masta bulunan hükümett Bütçen ise hükümet programıyle ılgısı vardır Öyle ise bu kanunun hazırlanması par- lâmentoya değil, icra organına, yâni hü- kümete verilmelidir. İşte bütçe hazırhk— ları denince zihinlerimizde behren su- alin cevabı buradadır. Yâni hukumetın senelik gider ve gelirlerini bir kanun halinde hazırlamasındadır. Bu kanunun hazırlanmasında bütün bakanlıklar hissedar olurlar. Zira gider bütçelerini kendileri hazırlar. Fakat bütçe tim halinde Maliye Vekâletinin eseridir. Bu- tum için de bütçe hazırlıklarından bah- solunduğu vakit hatıra Maliye, Vekâle- tinde Bü Kanununun hazırlanmasiyle ilgili çalışmalar gelir. Bütçe o nevi bir kanundur ki ömrü bir yıllıktır. Zira yıl bir takma hesapla— rın tutulması için kabul olunmuş bir za man ölçüsüdür. Bu ölçünün ise gelir ve gıderlerle yakından ilgisi vardır. Zira muhtelif zaman fasılalarıyla elde N 3 da muhtelif devrelerle sarfolunan ikti- 20 sadi değerlerin — parayla ifade edilme- sidir. Gelir ve masraf hareket eden bi- rer mefhumdurlar, zamanla tahavvül ederler, dinamiktirler, akar suya benzer- ler. İşte bütçe bu tahavvüleri, bu inki- şafları, ihtiva etmek mecburiyetindedir. Aksi halde eski imkânlarla yeni ihtiyaç- ları tatmin etmek imkânsız olur. Bütçe hazırlıkları çalışmalarına başlıyan Ma- liye Vekâleti şimdi bunu yapacaktır. Elinde, içinde bulunduğumuz mali yılın ilk altı aylık tatbikatına dair malümat vardır. n mali yılın — tatbikatiyle ilgili rakamlar eldedir. İşte bu iki kay- naktan istifade — edilerek 1955 - 1956 mali yıl bütçesi hazırlanacaktır. iğer Bakanlıklarca hazırlanan gi- der delirmi HGA? iye Bakanlığının kendisine ait gider tahminleri ve Dev- lete ait bütün gelirler Maliye Bakan- lığınca bir bütçe tasarısı halinde hazır- landıktan sonra önce Bakanlar Kurulu— na, sonra Başbakanlığa gidecek, oradan Büyük Millet Meclisi Başkanlıgına ha- vale edilerek mal! yılın gelmesinden üç ay önce Bütçe Komisyonunda görü- şü lecek oradaki tetkiklerden sonra Bü- yük Jlet Meclisine arzedilerek orada ttkık ve müzakere edilecektir. Parlâ- mento da millet adına bütçeyi tasdik etmekle devlet Varıdatının sarfedılmesı— ne mezuniyet verecektir. Maliye Vekâ- ini i çalışmalarının ve- rimli olması temenni olunur Dış piyasa Doğu - Batı Ticareti T 1caret tarihin bütün devrelerinde rol oynamıştır. Miletlerarası munasebetlerm büyük kısmı ticaret yo- luyla gelişmiş veya ticaret yoluyla bo- zulmuştur. Napolyon harpleri zamanın- da İngilizler bir ara inkıtaa uğramış olan harbin (1802) 1803'te tekrar patlak vermesine — sebep olan âmiller arasına Fransızların 1786 tarihli ticaret mua- etmemeleri de girer. , İkinci Cihan hedesıne rıayet vukubulmuş olan Rus ihtilâlinin başlıca sebeplerinden biri de Rusyanın mütte- fikleriyle Birinci Cihan Harbi da ticari 'münasebetlerini idame ettir- meğe muvaffak olamamış bulunması- dı İşte mılletlerarası münasebetlerin hıtlerının olduğu kadar politik mahfil- aşlıca konuşma teşkıl etmektedir. Her Batılı kendine göre meseleler vardır. Amerika Ş letl ri tam istihdam seviyesindedir, yâ- çağında ve kabiliyetinde —mevsimlik ve arızi istisna edilecek çalışmaktadır. u i Birleşik Devletlerine 000 luk bir saha ticari munasebetler için stratejik emtia mevzuunda kapalı- ira Amerika Birleşik — Devletleri Sovyet bloku ve Komünist Çinle strate- jik maddeler ticaretini yapmamaktadır. Hattâ Komünist Çinle stratejik madde- ler dışında kalan mallar üzerinde dahi ticareti yoktur. Çünkü komünist Çini ta- nımamıştır. Geri alan memleketler arasında Gün Amerika pazarlarına Almanlar ve Ingılız]er hâkim olm başlamışlardır. Memlekette stok hacmi genışlemış— tir. Amerikalı iş adamları sürüm pazarlar aramaktadırlar. Amerika Bırle— şik Devletlerinde ekonomık durum kı- sır da İng_ğliz ticaretinin nüfuzu altında değildir. Üstelik Sudan ve Süveyş me- seleleri mevcut lıcarelın iki memleket sına sebep olmuştur. Hindistan — harp emtia sonun rp esnasında kurul- muş olan fabrikalarla eski İngiliz — pa- muklu emtia pazar]arım ele geçirmiştir. İngilizlere harbi Amerika Birleşik Devletlerine de- nizlerde de üstünlük temin — etmiştir. İngilizler bu şartlar tahtında çıkar yolu tekrar tabi) pazarlarına dönmekte- but maktadırlar. Zira 200 000 000 luk Rus bloku ile Koca Çin kıtası üzerinde ya- şıyan 600 000 000 komünist Çinli mu- azzam birer mahreçtirler İşte bunun ıçındır ki Cenevre Konferansı esnasında Eden Chu en lai ile temas etmiştir. İşte bunun için- dir ki İngiliz işçi partisi dan müteşekkil bir heyet meden önce Moskova'ya gitmiş ve ora- da Malenkov tarafından kabul olunmuş, AKİS. 18 EYLÜL 1954