29 Ağustos 1936 Tarihli Ağaç Dergisi Sayfa 16

İNHİTAT ALÂMETLERİ Henri Decüuyis'in yeni inlişar eden “ Beyaz ırkların mukkadderatı ,, isimli kitabından, çok şayanı dikkat olan bu faslı buraya alıyoruz: Bazı içtimai hisl:rin ve sevki tabii- lerin tereddisi daima medeniyet çağları- nw sonunda husul bulur. Mesela Roma imparatorluğunun inhitatı sıralarında vatanperverlik hissinin azaldığı müşa- hede edilmiştir. Rona vatandaşlarının mecburi askerlik hizmeti orduların kuvvetini temin etmişti. İnhitat zama- nmda imparatorlar tabanları üzerinde- ki mutlak hakimiyetlerine rağmen, as- kerlik hizmetinin mecburiliğini muhafa- za &demediler ve hizmetlerini para ile satan “mercenaires,, lerle iktifa etmek mecburiyetinde kaldılar. Nihayet böyl- lelik e imparatorluk orduları barbarlara karşı kullanılan bir takım diğer bar- bar “mercenaires,, lerden teşekkül et. miş olmaya kadar düştü, Artık milli hisslen eser kalmamıştı. Bu güne ge'ince, Avrupa kavmları- nın valanperve'lik hissi, son üç dört nesilde, ve bilhassa büyük harp esna- sı da, en yüksek inkişaf derecesine var- mış gibi görünüyor, Beyaz ırka mensup milletler vatanperverlik hissine şimdiye kadar bilinmeyen bir birlik kuvveti borçludurlar. Bununla beraber bu gün Avrupada, büyük harbi takip eden ekonomik milliyetçiliğin fışkırışına rağ- men bu hissin gurubuna şahit olduğu- muzu iliraf etmek yerektir, Komünist- lerin, sosyalistlerin bir çoğu ve umumi- yetle bütün memleketlerin amele ve entellektüel proleterleri on dokuzuncu asırdakilerden muhakkak ki daha az valanperverdirler. Vatanperverlik hissi ancak köylülerde ve burjuvazi de özü- nü ve kuvvetini muhafaza etmekte, hatta bazılarında tassup derecesine bi- le varmaktadır. 1915 hezimeti bir çok Almanlarda yabancıya karşı kör biç hınç ve düşmanlık hissi uyandırdı, Va tanperverlik hissi böylece bazılarında küsüla uğramış ve bazılarında ise bir öğle güneşi gibi hâkim ve mut'ak bir halde.. Birbirine zıt bu iki temayülün ikiside anorınaldır. Valanperverlik his- sinin bir takım siyasi zaruretler saika- sile kendisinden ayrı ve uzak kalmış memleket parçalarını ana vatana bağlı- yarak genişlerken bütün kuvvetini mu balaza ettiği ve hatta arttığı görülür, Geçen asırdaki İtalyan ve Alınan itti- hatları bu suretle meydana geldi. Fakat vatanperverlik sevki tabiisin- deki bu genişleme ve kuvvetlenme hadis" sesinin Roma impıratorluğunun inhita- LU sıralarındaki vaziyetle birlik bir ta> rafı yoktur. Roma İmparatorluğunda o zaman bütün ictimai bağlar gevşemiş, bu arada aile sevki taviisi son derece sarsılmıştı. Aile sevki tabiisinin tereddis', inhitat Rumların doğumların ihtiyari tahdidi. nc ve cinsiyet sevki tabisinin sujisti- malioe, türlü türlü ssfahatlere doğru gölürdü. Her zaman mevcut olmuş olan kullanparalık tahayyül edilemiyecek derecede inkişaf etmişti, Roma inhitatı da buna benzer bir manzara arzelli. Eskiden son derece saygı yören aile ocağı yavaş yavaş yi kıldı, bilhassa Romada ve büyük şehir- lerde boşanmaların sayısı gittikçe ço- ğalmaya başladı. Roma cemiyeti böyle günden güne tereddiye düşüyordu. İm- parator İHadrien sevdiği delikanlıyı ilâhlaşlırn aya kadar giderek onun hey- kellerini diktirdi, Bu gün ise, medeni kavmların vazi- yeli, çok şükür, daha az vahimdir ve Avrupalıların hususi hayalını impara- torluğun son zamanlarında gelen Roma- ların hususi hayatından çok daha sıhhatli olduğu katiyetle söylenebilir. Bununla beraker endişe verici bir kaç »slâmet kendini gösteriyor : Bütün me- deni memleketlerde boşanmaların mü- him miktarda artması ve bazı büyük hükümet merkezlerinde O fahişelerin çoğalması. Birleşik Amerika devletlerinde bo- şanmanın nufusa olan nisbeti diger bü- tün meimleketlerdekinden — Sovyet Rusya müstesna — fazladır. 1887 de yüz evlenmeye mukabil beş buçuk bo- şanma vardı, 1931 de nisbet 17,7 e çık- miştı. Demek kırk dört senede üç mis- li olmuştur. Bu hadise birleşik Ameri- ka devletleri için son derece vahim bir bir tehlikedir. Büyük Britanyada dini ve ailevi an- aneler, şehir hayalının sebebiyet verdiği boşanmalara uzun müddet mani oldu, 15 Fakat bu gün dine merbutiyet daha az- dır ve aile muvazcnesi inhitate yüz tut- maktadır, Elkârı vınnmiyenin tazyiki'e eskiden hayli güç ve pahalı olan boşan- mayı kolaylaştıran kanunlar yapıldı. Büyük Britanyada yirmi senede boşaa- maların sayısı beş misline çıktı, Almanyada, Fransada, Belçikada vaziyet aynidir. Sovyet Rusyada ise büsbülün endişeyi mucip bir halalmıştır Hiç bir medeniyet, evlenme yerini muvakkat birleşmeye terk ettiği zaman devam edemedi, Japonyada ise, aksine olarak, nufusun çokca artmasına rağ- men boşanmaların adedi gittikce aza- liyor. Buna sebep Japon kadınmın içtimai vaziyet nde husule gelen yeni bir değişikliktir. Modern Japon adet- leri, kocaya karısını boşamak salâhiye- tini eskiden olduğu gibi kolaylıkla ver- miyor, Serbest birleşmenin terakkisi ve ev- İenimenin derece derece inhilâli bütün beyaz ırk medeniyeti için bilhassa va- himdir.Avrupada taaddüdü zevcatın ve esaretin kaldırılması, serbest birleşme- yi yahut tanddüdü zevcatı tatbik eden bütün erkek'er arasında beyaz ırka mensup erkeklerin üstünlüğünü temin eden amillerden birine'si, belkide baş- licasıdır. Üstünde Avrupa medeniyetinin in- şa edildiği içtimai sellül, müstekir ve şeref.i yuvayı teşkil eden monogam ailedir. Bu büyük ahlâki temelin yıkıldığı gün beyaz ırkların kuvveti uzun bir zaman için — belkide asırlar- ca — yıkılacaktır. Bu kuvvet bu gün tehlikededir. GT; TÜRKÇEDE ROMAN Çok değerli edebiyat tarihcimiz Mustafa Nihat “Türkcede roman bak- kında bir deneme,, isimli, üstünde çok uğraşıldığı belli, gayet kiymetli ve ede- biyatımız ve bilhasa roman alemimiz için son derece evteresan bir kitap neş etti, Muharririnin örnek tutulması gereken güzel gayreti ile mütena-ip bir tahlil dikkati istiyen ve gelecek sayi- larımızda uzun uzadiye bahs edeceği- miz “Türkcede Roman, ı edebiyatla yakın ve sıcak bir alâkası olan bütün savat severlere ehemmiyetle tavsiye ederiz.