16 Mayıs 1936 Tarihli Ağaç Dergisi Sayfa 10

JUAN ğundan kurtulmuş esirlere, fâtihlere, meclis politikacılarına, bir kelime ile bütün aktörlere hâsdır. Gururun komik olması bu yüzdendir. Bununla beraber sahnede Cösar rolünü oyna- yan aktör, gazetede Talleyrand'lık taslayana, memuriyet sandalyesinde ve münakaşada Na- poldon tavrını takınana nisbetle, masum bir melek gibi kalır. Büyük ruhlar demekdense büyük mizaçlar demek daha doğrudur. Melunun , Allahın sevdiği babtiyar kula benzemesi gibi, gurur da cesarele benzer. Aynı kök, yalnız biri seyyie biri fazilet. Böylece gu- rur cesaretin seyyiesidir. Lucifer |*J) masalı bu- nun az feyizli kuvvetli bir timsalidir. Büyük ve âsi ruhu ebedi cehenneme atmakla, bütün bu alçaklar ne mesuddurlar. Şüphesiz ıstırap iğrenilecek bir şeydir Fa- kat bununla beraber bir ölçü ve bir usuldür. Pek çok ıstırap çekmemiş ve pek çok ıstırap çekmeye elverişli olmayan hangi insan, kendi- sinden ve dünyadan fazlasile haz alan olabilir? Daima aynı zaruret daima aynı kanun: iktida- rın kökü birdir. Mahrum kalmayı istemek gülünçtür: Stoik- ler ukalâdırlar. Fakat mahrumiyete mecbur olmak ve mahrum olmamak güzeldir: Yüksel- mek için şafra atmak gibi. Çarmıhta İsanın, insan olarak doğup da Al- lah olması için çarmıha gerilmesi lâzımsa gü- (9) Allahin göklerden sürüp uzaklaştırdığı küstalı melek, zeldir. Böyle olunca Barabbas'ı (9) seçen ayak takımı kahkahalarla güler ve imamlar sakalla- rını sivazlıyarak işaretler ederler. Büyük ol- mak neye yarar ? Kurnaz olmaya bak. İlâhi bir musikiye hazırlanmış ulvi süküt ne için ? Gürültü yap: — Ne için mi diyorsun ? Senin gibi olma- mak için. Don Juan'ın ihtirası elde etme değil, yalnız fethetmekti. Mevzua aldırmaz. Onu fetheder etmez, atar. Henüz ulaşmadığına kiymet verir. Hıristiyanlar arasında bülün büyük harp adamları son derece bedbindirler. Hattâ Na- polöon : Bir harp meydanında insanlara piyon- lardan fazla kıymet vermemek, bedbinliğin ke- malidir. Fâtih için insan yoktur; yalnız acemi neler vardır. Neferler devletin kiralanmış hay- vanlarıdır. Bütün büyük aksiyon adamları ha- kikatte harp adamıdırlar. Şu halde, Don Juan bir harp adamıdır, fa- tihlerin örneği ve en safı, en hakikisidir. Zira elde ettiklerini ânında terkeder. Bizim okşamalarımızı seven, bize en tatlı iltifatı yapmış olur. Lâkin bizim vurmamızı seven? O bize ihanet eder; bizi içine alır, hattâ kendisiyle karıştırır. Gençlik, devamı inkâr eden ve ona sahip olan mevsim! Biteviye başlıyan ve asla bilmez görünen ölçüsüz zaman! (91 İsa Ponce Pilate'nin huzuruna çıkarıldığı vakit zındanda katilden yatmakta olan bir yahudi. Ponce Pilate paskalya bayramı şereline katil ile İsadan birini salıvermek istediğini ve Yahudilerin hangisi tercih et- tiklerini sorduğu vakit, haik Barabbası seçti ve idam- dan kurtardı, Böylelikle Barabbas edebiyata valışetin şerrin, çirkinliğin timsali olarak ypeçli. Bu kelime, aynı zamanda halkin cehaletine ve bazan pek kör olan adalet duygusuna da işaret etmektedir.