28 Eylül 1936 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 3

2-9-038 On e e. Ispanya asileri taarruz- larını şiddetlendirdiler Fakat asilerin Toledo'daki muvaf- fakıyet haberleri doğru çıkmadı * Londra, 27 (Radyo-- TAN) — İs- panya &sileri bir aralık Toledoyu ele geçirdiklerine ve' Alkazar müdafile- rini kurtardıklarma dair bir haber peşretilerse de bu haberin aslı olma. dığı anlaşılmıştır. Madrid'den, siyasi mevkufları ka- çırmak için bir komplonun keşfolun- duğu haberi veriliyor. Barselonda yeni bir kabine teşek- kül etmiştir. Kabinede üç cumhuri- yetçi, üç komünist, dört sosyalist ve isçi federasyonlarindan dört âza var- dır. Company hükümet reisliğine tek- Asilerin Bilbao'ya karşı şiddetli bombardımanlarının devam ettiği an- Jaşılıyor. Bombardıman yüzünden halkm ha- pishanelere hücum ederek rehineleri öldürdükleri haber verilmektedir. Hü kümet filosunun muhasarayı çözmsye yardım etmek Üzere şimale muvasa- Jâtı bekleniyor. HARP TAFSİLATI Londra, 27 (Raâyo-TAN) — Asi kuvvetlerin Toledo üzerine yeni ve çök siddetli bir taarruza giriştikle- ri haber veriliyor. Yine âsilerin Kor- dovayı ele geçirdikleri, oradaki milis Teri fona bir hezimete uğrattıkları da öğrenilmiştir. Buna mukabil hükü - met kuvvetleri de Tage cephesinde âsileri kanlı bir rmağlâbiyete uğrat-| muşlardıir. İSPANYA FAŞİSTLERİ Burgos, 27 (A.A) — Faşist par. tisi reisi Hodille Alman istihbarat a- İansınım hususl muhabirine şü beya- malta bulunmuştur; “Milli hareketten evvel Faşist par: amkk 2 me partinin cephede 120 bin ve cephe ge- risinde de ihtiyat olarak 150 bin muharibi vardır. Bundan başka par. tinin 20 bini kadın olmak üzere 320 bin de sivil azası mevcuttur . Komünistliğe karşı sonuna kadar mücadeleye azmettik. Yeni İspanya- dan yeni bir sosyal rejim bekliyoruz. Bu rejimden endüstri ve ziraat ame- hareketimiz nasyonal sosyalist ha- reketlerine müşabihtir, Ve bu hare - ketlere karşı derin bir teveccühümüz vardır. Ancak bir hareketimiz İspan- yoktur. Hariçten getirilmiş bir mâta değildir.” —————— İstanbuldaki Bulgar ta- lebenin para sıkıntısı ” Sofya, 27 (Hususi) — Bulgar pa- rasınm harice çikarlmaması hakkın daki kanun yüzünden İstanbul üni - yersitesinde tahsilde bulunan Bul- gar talebeler çok sıkıntı çekiyorlar - dı. Fakat Bulgar milli bankası bu sene hariçteki Bulgar talebelere dö- viz suretile para gönderilmesini te- min için tedbirler almıştır. Bu ted - birler, İstanbuldaki Bulgar talebeyi de sıkıntıdan kurtaracaktır Yunanistandaki yeni teşekküller Bir işçi ve memur kon- federasyonu kuruldu © Atina, 27 (A.A) — Merkezi Pire. de bulunan Yunan,mesai konfederas- yonu ile Pire işçileri teşekkülleri “Milli işçi ve memur konfederasyo - nu,, namı altinda yeni bir teşekkül Bu yeni teşekklil 4 ağustosta olunan yeni milli siyasete tamamiyle müzaheret edecektir. Yapılan içtima- da Başbakan Metaksasm milli amele #iyanet! müteaddit defalar alkışlan- mıştır Madrit civarının krokisi Fransa Fasa “ehemmiyet vermeğe basladı Fronsanin yeni Fas Umumi Valisi General Nogos İspanya isyanı önce Fastan başla. dı. General Franko tarafmdan İspan- ya Fasmda hazırlanan İsyan derhal İspanyanm anayurduna da #irayel etti. Son günlerde Fransa da, büyük bir kısım toprağı kendi milstemleke- leri meyanında bulunan Fasa büyük bir ehemmiyet vermeğe başlamıştır. Birkaç gün evvel toplanan o Fransız kabinesi Fasm #ivil umumi valişini geri çağırmış, yerine maruf Fransız kumandanlarından General Noges'i umumi vali ve kumandanlık salâhiye tiyle Fasa tayin etmiştir. Arlaşıldı- ğına göre Fransa, Fasta sıkı disip- linli bir idare kurmak lüzumunu his- setmiş oluyor. Dr. Göbbels Alman propaganda na zırı şerefine Atinada bir ziyafet verildi Atina, 27 (Radyo - TAN) — Bu. raya gelmiş olan Alman propagan - da nazırı Göbbels şerefine Alman sefareti bir ziyafet verdi, başvekil general Metaksas dâ hazır bulundu. Belediye reisi bir nutuk söyliyerek, Almanya ile Yunanistan arasmdaki ikbeadi inkişafn daha ziyade inki - #af etmesi ümitlerini ortaya döktü. İstanbul : piyasasında (Başı 1 inetel İkinci ithalâtçılar, Bunlar Fransa- dan Türkiyeye mal getirenlerdir ve borçları vardır. Bu kısım birincilerin aksine olarak kâr edeceklerdir. Me - selâ Türk parası hessbiyle 5000 lira borcu olan, ii gen Fransaya Türk ithalkıtçılarnm borcu İhracatçıların * alacaklarından daha fazladır. Bu suretle Türk piya- sasi bir zarar görmüş olmıyacaktır. | Haberler arasından seçtiklerimiz « sveçte parti mücadelex leri, bir anlaşma ile ne- ticelenmiş, sosyal demokrat ve çiftçi partileri anlaşmışlardır. # | talya ile Yugoslavya, iki memleket arasındaki ti- cari mübadelelerin. arttırılma- sına matuf bir itilâfnameyi Ro- mada imzalamışlardır *. okyo, 27 — Polis, Japon- yada iş ve güçleriyle meşgul olan Çinlilerin himayesi işin geniş tedbirler almıştır. Bu- na mukabil, Çin İle münasebet- te bulunan ve yanlış şayialar çıkarmaktan suçlu olan Çinliler sıkı bir nezaret altında bulun- durulmaktadır. imrali Sanatoryomu (Bep 1 #ncide| mül etmiş bir eserin şerefini, bir ve- kile ve mensup olduğu bütün bükü- İmet heyetine mal ettirecek sebepler- İ | ! hak aramasındaki müşkülâta ve yük- sek masraflara çare bulacağına şüp- #hemiz yoktur. Cani mektepleri O: gün evvel Dübrovnikte orta .çağın en insaniyetli bir muhi- ti addedilen Ragoza cumhuriyetmin | hapishanesini gördüm. Üzerinde kü- İçük bir delik olan kalım bir dönir ka- Jpıdan bodrum katm, zemini toprak, karanlık bir koridoruna giriyor ju, Bu koridor üzerinde gene demir İ kapılı, penceresiz korkunç hücreler ivardı. Demek ki Ragozatım kanunları İbaricine çıkun adamı, diri diri mezara gömülüyordu. Yakm vakitlere kadar memleketi. mizde mevcut hapishaneler de, hem bina itibariyle, hem muhit itibariyle buna yakın birer mezardı. Fazla ola. rak ahlâki birer bataklıktı, cani ye- tiştiren birer mektepti. Tesadüfen elinden bir kaza çıkan iyi bir adam, bu mektebi bitirdikten sonra cemiyet içine gözü pek bir cani olarak karışı. yor, sabıkalı sınıfma namzet oluyor» du. Her mahküm bir hastadır gnrali adası tamamile yeni bir I telâkkinin ve yeni bir gidişin ifadesini teşkil eder. Her mahküm bir hastadır. Hastalık istidadı kendisine ya doğuştan, ya muhitten gelmiştir. Bunun İçin kanun ölçüsiyle bir ada- mm hastalığı tahakkuk edince, iyi ol- ması, cemiyet İçin muzır bir unsur halinden kurtarılması, faydalı ve müs tahsil bir unsur haline gelmesi “İzin kısa veya uzun bir müddet bir ruh-sa- natoryomuna kapatılması lâzımıdır. Bu sanatoryomda ruh ve ahlâk teda- visinin bütün unsurları mevcut olmâ» Idır ki hasta günlün birinde sağlam bir fert sıfatiyle ailesine ve cemiye- te dönebilsin, . Halbuki bu zaviyeden bakılmca es- ki hapishaneler hastasma ilâç yerine türlü türlü hastalık mikropları ve ze- hirler yutturan bir hastahaneye ben- zetilebilir. İmrali adasının delâlet ettiği yeni içtimal tedavi sistemimizde, her mah- küm, muzır bir unsur halinden çık - tığımı ve cemiyet için faydalı bir un- sur haline gelmeye müstait olduğunu kendi hal ve hareketiyle ispat etmek imkânma maliktir. Bu imtihanı ge - sirenler, İmrali adası gibi güneşli ve işiklı bir sanatoryoma nakledilir. O- rada da İyi bir imtihan verirse, umu» mİ hayata dönmek ve karışmak im- kânmı elde eder, Bu yeni sistem yarm inkişaf edin- ce ceza lâkırdısı büsbütün ortadan kalkacak, yerine tedavi fikri ve teda. vi usulleri geçecektir. Bir hastanın, bir delinin tedavi müessesesinde kal. ması nasıl bir müddet meselesi de ğil de, tedavi meselesi ise, hapisha- ne denilen sanatoryom da 6 hale ge- lecek ,hal ve hareket imtihanmı iyi geçiren #lk cürüm sahiplerine yumu- TAN 2. mrs Fransanın kararı sulh “FELEK ümitleri uyandırdı (Başr 1 incide) bu karardan sonra tarihte nadir gö- rüleri heyecanlı günlerinden birini ya- şadı. Meclis koridorlarında evvelâ baş vekil, Blum, sonra kabinenin diğer a- faları görününce umumi bir heye - Bugün Paris, 27 (Radyo -'TAN) — Fran- gn altın esasmdan ayrılması hakkın- da hükümetin verdiği karar üzerine hazırlanan kanun lâyihası yarın (bu- gün) mebusan meelisindea müza'tere edilecek ve muhakkak ki Burbon sa- rayı bu münasebetle tarihi bir gün yaşıyacaktır. Sağ cenah liderleri bu karar karşısında hükümete şiddetle bücum edeceklerdir. - Fakat netisede iyiha ekseriyetle kabul edilecektir. Ancak Ayan meclisinin alacağı vazi - yet şilphelir, “Bu hususta şimdiden kat'i bir hüküm verilmiyor: Hükü - met, frank-devaliasyonu lâyihasınn merbut olarak bir takım kanun Jâyi- haları hazırlamıştır ki bunlar da'ya- rın (bugün) mobusun meclisinde mü- #akere edilecektir. Bu lâyihelar, pa- ra ihtikârınm önüne geçmek, harici ticareti yeniden tanzim etmek gibi maksatları ihtiva etmektedir. Komünistler Paris, 27 (A.A.) — Mebusan mec- Bsi maliye komisyonu, Anriol ve Spinaşse İzahatımı. müteakip derin ,, |tetkiklerden sonra para esasının de- giştirilmesi hakkındaki kanun Tâyiha- & mâddesini 12 muhalife ve 7 müs- tenkife karşı 20 reyle kabul etmiştir. Sosyalistler radikal sosyalistler lehte ve sağ cenah ile merkez âleyfi- te rey vermişler, komünistler müs- tenkif kalmışlardır. Komünist partisi liderletinden To- rez, hükümetin kararını esas itibari- le tasvip etmiş, fakat bu karar üze. rine hayat pahalılığı arttığı takdirde isci Ücretlerinin o nispette arttiril. ması için bir takas sistemi kabul e- 'dilmesi lâzım geleceğini söylemiştir. Tedbirler Paris, 97 (Rayo - TAN) — Pran- Sin "düşürülmesi kararı üzerine hü. kümet O mühtemel ( spekülâsyonun şimdiden önüne geçmek için tedbir ler almış, bilhamsa bu “yüzden asa Yişsizlik çıkmaması hususunda da bazı Kararlar ittihaz etmiştir. Tica-| ret ve İktisat Nezaretleri de yeni bir ticaret rejimi tanzim etmek işine gi- rişmişler, bilhassa gümrük tarifele. ri üzerinde esaslı tetkiklere başla - mışlardır. Maliye Nezareli de ban - kaların kapanacağı şayialarını açık- ga tekzip etmiştir. Ingilterede Londra, 27 (Radyo - TAN) — Fransız frangının düşürülmesi kara- Tı, lç aydanberi Blu hükümetinin İngiltere ve Aemrika yüksek mali - yecileriyle yaptığı gizli müzakereler neticesinde almmıştır. İngiliz banka. sı direktörü Morgan, bugün pazar olmasına rağmen vazifesi başma gel- miş, hayli çalışmıştır ki bu hâdise İngiltere bankacılık tarihinde sene - lerdenberi hiç görülmemiştir. Londra gazeteleri ,frangın düşürülmesi ka « rarmın tatbikinden sonra Fransada turizm hareketinin yeniden inkişaf bülacağını, ticaretin artacağını, mu -| attal bir.helde duran bir çok endüst- Tİ töşebbüslerinin parlıyacağını yazı yorlar, Gazeteler Blumün bu hareketini 933 de Amerika relsiciimhuru Ruz - veltin hareketine benzeterek Fran - sız başvekilini methediyorlar. Sunday Tims gazetesi de şunları yazıyor: m an sak muamele edilecek, ilk tedaviden #onra ikinci cürüm işliyenler cemi- yetin tabii düşmanı addedilerek. an- cak onlara karşı ceza ve affiyet sis- temi şişletle harekete getirelecektir. Medeni âleme hediyemiz undan 13 sene evvel Lozanda kapitülâsyonların o kaldırıl - ması konuşuluyordu. O zaman 'Türk hapishanesinin korkunç bir yer ol duğu ve'medeni insanm oraya ka- patılmasına taahammül edilemiyece- ğirileri sürülmüştü ; Bu münakaşadan yalnız on üç sene sonra inkılâp Türkiyesi, medeniyet Alemine İmrali adası sanatöryormunu hediye etmiş bulunuyor. Ahmet Emin YALMAN r Blum, bütçe muvazenesini bir tür- Jü temin edememiş olan seleflerinin Kehdisine bırakmış oldukları pek nâ- yik bir mali vaziyete tevarüs etmiş- tir. Şimdi yapılacak şey, frangın altına karşı istiklâlini muhafaza et- mektir. Bu kıymetin yüz ile yüz beş arasında oynamesi muhtemeldir. Şu halde meselâ sterling 102 frank 21 olduğu zaman İngiliz lirası 4.66 do- isr olacaktır. Halihazırda tatbik e- dilmekte olan fiyatlara göre bu mu- adelet, üç müstahsil milleti ayni plâ- na koyacaktır. Amerikada Nevyork, 27 (A.A.) — Fransanm frank kıymetini indirmek karârı, bu- rada nikbin bir hâva yaratmıştır. Mühim bir hububat müessesesi, frank kıymetinin indirilmesi sayesin de iptidai maddelerin kıymetlerini arttıracağını beyan etmiştir. Amerikada hububat borunları ka- panmıştır. Frank ve sulh Nevyork, 27 (A.A.) — Dün esham borsasında, kısa bir tereddülten son- ra, piyasalar 1 ilâ 3 puvan yükselmiş» tir. 900.000 esham satılmıştır. Bu ra- kem, bir cumartesi günü için fovka- lâde mühim bir miktardır. Beynelmilel (Sulh Kurnecie) mües- sesesi reisi Butler, Fransa, İngiltere ve Amerikanın dövizlerini istikrar et- tirmek kararlarının iktisadi istikrar ile cihan sulhunun istikrarı sahası. da mühim bir merhale teşkil etmekte olduğunu beyan etmiş ve demiştir ki: “ Bu hareket, Briyan - Kelloç misakmdanberi atılmış olan en mü- him adımdır.., Butler, vücude gelen itilâfm 1985 tarihli Londra konferansının kabul etmiş olduğu pars istikrar: kararın bir neticesi olduğunu ilâve etmiştir. Almanya Paris, 27 (Radyo -'TAN) — Frangı altın esasından ayırarak düşürmek için veriler katar Almülriyada da dil- #ündürücü akislere sebep. olmuşlar, Berlinden #lman haberlere göre, AN man develt relsi Hitler evvelki gece iktisat nazırı ve Alman bankası di- rektörü doktor Şaht ve maliye nazırı ile uzun milddet görüşmüş ve ayrıca hariciye nazırı Fon Nüyretin da mü- teleasmı almıştır. | Almanyanın bu hususta bir karar İvermek vaziyetinde kalacağı sanılı- iyor. italyada Paris, 27 (Radyo -'TAN) — Fran. gm düşürülmesi kararı hakkmda İtalya gazeteleri hiçbir mütalea ser- detmeden sadece bu kararın dünya gazetelerindeki #kislerini iktıbas e diyorlar; İtalyanın altın esasından ayrılıp ayrılmıyacağı henüz belli ol. madığı için gazeteler mütalea beya- nından çekiniyorlar. Talya hükü - metinin sali günü (yarm) faşist mec lisini toplıyarak İtalyan oparasmm vaziyeti hakkında bir karar vermesi bekleniyor , isviçre Berne, 27 (A.A.) — İsviçre ajan- İsmm tebliğ ettiğine göre, Isviçre Fe- deral Meclisi frangın ( düşürülmesi hakkında Fransanın ittihaz ettiği ka rarı tetkik etmek üzere cuma ve cumartesi günleri toplantılar yap- mış ve İsviçre milli bankasmın al - tm stoku İsviçre frangma karşı ya- pılacak her türlü taarruzu daha u- zun müddet durdurmaya kâfi bulun- makla beraber umumi ahval ve şe- —. | Faitin İsviçre frangı da düşürmesi Zaruri kıldığını müşahade etmiştir. Federal Meclis dünyanm - büyük devletleri ve bilhassa Ingiltere, A - merika, Fransa tarafından pardıarın beynelmilel o istikrarı için (yapılan gayretleri ve Isviçre Fransaya imti- sal ederse bu gayretlerin kolâylaş- mış olâcağını nazarı İtibarı ülarak İsviçre frangı düşürmeye karar vermiştir. İsviçre frangı dahilde es. kiden olduğu gibi kalacaktır. Felemenk Paris, 27 (Radyo -TAN) — Fe - lemenk kabinesi uzun müzakereler. den #onra Fransanm verdiği son karara uyarak Felemenk parasını al- tm esasmdan ayırmaya karar ver - Adın ne ?! Memur maişeti gibi dar bir kori- dor ve sıkı sıkı sigara içen birta- kım adamlar, kadınlar, jandarmalar ve mübaşirler. Mahkemenin adı ve numarası ha. tarımda değil, Dahu doğrusu dikkut etmedim. Birtakım suşların hesabı sorulu » yor. Kimisi çalmış, kimisi dövmüş, kimisi vurmuş, kimisi dol Lâkin hiçbirisi de ikrara yansğmıyor, Gelsin şahitler, — Doğru söyleyip yalan söylemi, | yeceğine.... Diye yeminden sonra anlatıyor. Şa- İ hitlik te güç sey, İ Şu kadar ay evvel gördüğün şeyi “artık eksik” olmadan söyliyeceksin, Mahkemede de adamın yüzüne öyle bir şüpheli şüpheli bakıyorlar ki; a» deta insan, kendisi bile söylediğinin doğruluğundan işkilleniyor. Ben bu düşüncelerle şdar koridar. da ötekine berikine çarparak gezi - /nirken bıçkın bir şehir uşağı, önünü ilikliyerek mahkemeye girdi. Arka « sindan bir de kont yapılı kalm bir adam, Kılığına nazaran esna! olacak. Reis iki tarafa sordu, Davacı bak- kalmış. Dava da küfür ve hakaret davası, Maznuna sordular: — Adın ne? — Süleyman, — Soy adın? — Çatanaçat! — Bu ne biçim isim? (Kâtibe) Yaş bakalım. Çatana. — Çatann değil “ efendim. Çatanaı çat! — Güzel! Öyle yaz. — Nerede oturuyorsun? — Yerebatanda! Sekiz numaralı hanede. — Kaç yaşındasm? — Mart dokuzunün yirmi dokuz bitiyor. — (Kâtibe) Kaç eder 0?.. Yaver! — Ne iş yaparsın? — Koltukçu. Çarşıiçinde. İddinnanır okunur... Sorarlar? — Bak! Sen bu adama küfretmiş. SM. Hakaret etmişsin. Yakişır mz kelle na, lr #eie Saği nn, — — Etmedim olür mu? Şahitler İ var. — Olsun efendim! Ben ona bir kö. tü lâf etmedim ki, Davası. hafakanlar geçirerek: — Aman efendim. Daha ne desin?£ / Bana “ölüsü kandilli” dedi. Daha ne desin! y | dap Bak! “Ölüsü kandili” demiş. isin — Dedim efendim! Bunun küfür neresinde?! — “Ölüsü kandilli” küfür değil mi? — Yoo! — Bu sözle ne demek istedin? — Pfendim. “Ölüsü kandilli! de- dimse hani babasınm evliya olduğunu — Evliya rür? — Öyle ya bayım! Ölüsü kandilli, evliyanm türkçesi değil ml ya?! On dakikalık bir müzakereden son- ra ailemi mes'uliyet kararı alan (Ça- tanaçat) « reis diyor ki : — Bu seferlik yakanı kurtardım” Bir daha seni buralarda görmiyeyim? Maznun ,mbaşiri göstererek: — Beybaba! Ben kırk yıl kalsam buraya gelmezdim ama şu adam beni çağırdı. Çıktı ve gülümsiyerek dar koridor- daki kalabalığa karıştı. B. FELEK i ni İ NASIL YAZIYORUZ ? 1860 a kadar petrol araba teker- ieğine hizmet etti, Amerikada Toma» tizma için esrarengiz bir ilâç sayıldı. İı gibi Rumen petrolleri 1905 ten sone ra yabancı sermayenin eline geçti. — KURUN, 26 - 9 - 1936 Petrol Amerikada romatizmaya ilke san yddığı için mi Rumen petrolleri 1995 ıca sonra eçnebi sermâye eline geçmis? Oyle değilse iki cümleyi “gibi, ile biribirne bir. ne lürum görmüs? Uzun cümle Benim için'sen bir saadet kaynağı, bir çalışma membaı, bir yaşama kiwd. reti oldun!.., — AKŞAM, 26 - 9 - 1936 “Kaynak., ile “memba, ayrı ayrı seyler değildir; “tekrar,, dan kaçmak içim bir cüm. leri böyle müterağit kelimelerle doldurmak... kurdun aslan postuna bürünmesinden fark. sızdır, Ahfeş