3 Eylül 1942 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 3

SER VETİFEU Sahibi ve mülessisi A. İsamn Tokgöz Neşriyat Müdürü : H. Fahri Ozamaoy Fiyatı 15 Krş. UYANIŞ SİYASİ — EDEBİ —İLMİ —SOSYAL— HAFTALIK GAZETE ld Kuruluşu 1891 NUN vu 59 —cw 97 No. 2403 Talgraf : Sarvatilünun İstanbul Teletonı 21013 3 Eylül 1942 Perşembe Hafta Hasbıhali: 1908 Türk inkılâbı — O zamanki yanlış görüşler — 1914 büylik harbinden hâtıralar — 1918 mütarekesindeki aldatmalar — Gençliğimizi büyük tarihi günlerimizde görmek sandettir — 80 yaşına gelen isviçreli büyük bir elçi Yazan: Cihan felâketinin en büyüğünü kuran 1939-1942 harbinden evvel son büyük muharebe Avrupada 1914 de başlamış ve 1918 de İn- giliz ve Fransızları muvaffak ede» rek sona ermişti, Dediğim son büyük vuruşmanın tam ateşli dört senesini ve ondan #onra bizim uğ: radığımız felâketlerin sahnelerini çok iyi görenlerdenim, 1914 den üç yıl evvel, padişahlık devri kapatılmış yani her türkün her gencin yıldığı istibdad zamanına hitam verilmiş ve Kanunuesasi ile meşrutiyet devri açılmışidi. O zamanki gençler çok yanlış düşü- nür kanaatlerde idi ; çünkü Avrupa politikacılığının iç yüzünü hiç bil- miyorduk. Fransayı pek yüksek görüyorduk ; kendimiz kötü istib- dad bataklığından çıkıp Meşruti- yete ayak atmış olmakla sevgiye ve iyi bakılmağa lâyık görmüyor- duk. Halbuki Meşrutiyeti ilânımız- dan itibaren bizi ezecek başka türlü siyasetler kurulmuş idi, İlk zaman- larda Avrupa kurnazlığımu lev- halarını tedkike başladık ; güzle- rimizin açılması 1918 yılından daha ziyade oldu.; düşmanlarımızla yapılan mütareke mukavelesinin uğradığı ezilmeler, siyaset haki- katlerini bize tam açık gösterdi. Meşrutiyetimizin parlak ilân yılı olan 1908 den başlamak şartiyle Ahmed İhsan bi M. Georges Wagnidre Türk Cümhuriyetini meydana ge- tiren hareketlerimizi, bugünkü genç» lik, tarih ve hakikat noktalarından çok derin öğrenmeli ve bilmelidir, Bugünün Türk gençliği tarihi iyi bildikçe Türk mevcudiyetinin ge girdiği felâketleri, bagünkü sağlığı- uı sular, Yeni Türk Cümhuriye- tipin kurtulaş ve kuruluş günleri- yıldönümlerini bundan dolayı son derece diuç ve ehemmiyetle gö- rürüz. İşte 30 Ağustos şenliğimiz- TOKGÖZ Peğirmendere - 30 Ağuslor - 1943 de bunlardan bir tanesidir ve çok parlağıdır. Bu günlerde başka dert- İerimi kâmilen unutuyorum ve hafızam geçmiş zamanları bana daha etraflı olarak gösteriyor. Bugün gelen İsviçrenin Journale De Ge- neve'inde gördüğüm 80 yeşina girmiş bir eski İsviçre elçisinin fotoğrafisi bana çok acı ve tatlı manzaralar hatırlattı. Bu zatın adı Wagniöre'dir, 1911 de İstanbula gazete muhabiri olarak gelmişti; görüşmüştük. İlk itirafı bu adam- dan duymuştum; o bana şöyle de- mişti: « Avrupada ve bilhassa Fransa matbustınde, Türklük için okuduklarım hep yanlışmış; çok seviniyorum». Mösyö Wagnidre bu düşüncelerini gazetesine yazdı, çtin- kü İsviçre gazeteleri ekâeriyet iti- bariyle hakikatı yazan güzete- ciler yetiştirirdi, fakat kendilerini aldatan yabancı propagandalara onlar da düşerlerdi. Onun dönü. şünden sonra Beyoğlu belediye reisliğine ben geldim; 1913 idi, İeviçreden, Beyoğluna ve İstanbu- In İsviçreli belediye memurları istedim. Kapitülâsyon denilen €c- nebi ağırlıkları belediyemizi ezdi. ği halde biraz doğrultmağa başla- dık; 1914 de büyük harp çıkınca her şey değişti. Ben Avrupada kal- dım ve 1919 da mütareke işgali — Lütfen sayıfayı çevirinis — 181 — Servetifünun — 2407