13 Ağustos 1942 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 5
“A sılmışlar ormanı, LİVİU REBREANU İYaZAN: GAVİT YAMAÇ)| Türkçeye, romenceden çevrilen ilk roman, Asılmışlar ormanı |*) Türk okuyucusunu yeni bir isimle karşılaştırmaktadır: Liviu Rebre- anu, Memleketimizde ilk defa olarak bu kitabıyla adı duyulan bu edib romenlerin en ileri gelen edebiyat simâlarından biridir ve eserleri bir çok lisanlara maledilmiştir. 1940 yılında Romen Akademisi azalığına, yani “ölmezler, aramna seçilmiştir. Rebreanu'nun eserleri, usaresini memleket toprağının biolojik Tea- litesinden çeker. Bu ona romenle- rin milli edip ünvanını kazandır- mıştır. Liviun Rebreanu'nun kısaca, ha- yatını anlatalım: 1886 - de, Transilvanya'da So- meş'te doğmuğtur. Annesi ve ba- bası muallimdiler, Tahsillini Na- saud ve ÖOldenbourg şehirlerinde yapmıştır. Daha sonraları Budapeş- tedeki Leopoldiyen Askeri Aka- demisine kaydolunuyor. Sanat ve edebiyata olan temayülü onu neş- riyat sahasına doğru çekiyor. 1908 yılında, Karpatları geçerek negri- yat hayatına atılıyor. İlkönce Falanga &dlı bir mec- muanın sekreterliğini yapıyor. Son- ra bir çok yazılar neğrediyor. Büyük herpten sonra romen tiyatroları umum müdürü oluyor. Ondan sonra «Halkın terbiyesi» (Educatia Poporului) adlı kültür müessesesinde müdürlük yapıyor ve daha sonra «Romen yazıcılar birliğis reisliğine seçiliyor. Rebreanu ilkönce hikâye, ve piyeslerini macarca olarak yazmış tır. Rebreanu'nun ilk kitabı Şıkın- tılar adı altında toplanan hikâyele- ridir. (1912) Pl Liviu Rebreanu: «Asiimişler ormâ- nı»; çeviren: Ziya Yamaç, İnsel Kitapevi iM2 Ondan sonra birkaç hikâye ki- tabı daha çıkmıştır: Derbederler (Bue. 1916), İtiraf (Buc 1916), He- saplaşma (Buc. 1919), Çile (Bu. 1919), Felâket (Buc. 1921), Someş'li adamlar (Bue, 1938), Fakat, Livin Rebreanu'nun en mühim olan tarafı romancılığıdır. 1915 -de yazmaya başladığı İon ad- lı ilk romanı 1920-de2 cilt ha- linde çıktığı zaman bu romen edebiyatının roman janrının evolu- siyonunda mühim bir tarih teşkil eder. 1920 » den gonra mrayla, İon her sene bir kaç tabı yapmış ve romen edebiyatının en çok oku- nan kitaplarından biri olmuştar* Rebreanu ondan sonra Âsılmış- İar ormanı adlı romanı ile (1923) (Bugün 12 - nci tabındadır) Âdem ve Havva (1925) Ciuleandra (197) Craişorul (1929) İsyân (1932) Kor (1934), Goril (1938) ramanlarını yaz- ıştır, “Servetifünun,, © Gelecek sayıdan itibaren oku- yucuların alâka ile tâkip ettik- leri iki kronik yeniden neşrine | başlıyor : VİTRİN Yazan : GAViT YAMAÇ ve Posta Kutusu Gelecek sayıdan itibaren de- vamlı olarak memleket ve dün- ya fikir - sanat - aktüalilesinin bir aynası olan «VİTRİN» ile «YERVETİFÜNUN» a gönde- rilen yazılar hakkında verilen notları bulacaksınız. münasebetiyle MA ai £ m e ii Liviu Rebreanu Rebreanu'nun bu epik akıntıdın- da, durakledığı bir kaç tiyatro 688- ri vardır: Cedrilul komedi (1919) Zarf (1937), Öğretmenler komedi. Bunlardan mâada bir de seyahat notlarını ihtiva eden eseri vardır: Metropole (1930). z Liviu Rebresun, memleketinin en başta olan epiki sayılabilir. Onda, herşeyden önce bir mi” mer haysiyeti vardır. Çünkü eser- lerini inşa etmeden önce tasarladı. gı plânlara göre çizer. Bu, tasarlar dığı plânlarının çizgilerini, canlan- dırdığı hayat hadisesinin şemâsını yüzlerce defa katetmeden önce yazmaya başlamaz, mimarisinde kalır ve etüdlerini yapar. Rebreanu, işlediği (o materiyel hakkında en kati girizeye sahip olan muharrirlerdendir, Onun eserlerinde, insan rahunun musavi derecede karakteristik ve derin olan hareketlerini bulmak kabildir. Rebreanu'nun eserleri roman köylüsünün psikolojik aynasıdır. İon ve İsyân adlı eserlerinden, romen koylüsünü ruh karakteristi- ği ve şüphe götürmeyen strüktürel hakikatleri vardır. Asılmışlar orma” nı, psikoloji ile örülmüş sert bir re- alizmin kitabıdır. Ciuleandra, patolojik meselele- rin romanıdır. Kor da müşahedeyi ön plâna almış olan mubarrir epik janrında israr etmiştir. Psikolojik ve hattâ metafizik romanıda tec- rübe eden Rebreanu, Adem N Havva adlı bir roman yazmıştır. Fakat, sonradan, bu janrı beüim- seyememiş terketmiştir. Rebreanu, kitlelerin psikolojisine derinleş - mekte çok mabirdir. — Devamı gelecek söyida — 147 — Servetifünun — 2399
