18 Eylül 1941 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 3
SER VETİIFUNUN Sahibi ve milessisi A. İhsam Tokgöz Maşriyat Müdürü ; H. Fahri Ozansoy Fiyatı 15 Krş. UYANIŞ SİYASİ —EDEBİ—İLMİ—SOSYAL— HAFTALIK GAZETE © Kuruluşa 1891 rat Dİ — cın 90) No. 3353 Yelgrel : Sarvatltönun İslanbsl Telefomı 321013 18 Eyldl 1941 Perşembe MA FT A HA S B LI HALİ Muharebenin düşünceleri — Muharebenin doğurduğu mahrumi- yetler ve ahlâksızlıklar — Paraya tapınma — Her muharebe başka muharebe doğurur Yazan : Hayatın zevkini çıkaran ve her» kese eğlence ve keyif veren bir çok şeyler (ovardır ki muhsrebeler onları bozar, yok eder ve ine sanların hayatı acılaşır. Torpille- nen ve batan gemiler çoğuldıkça, yakım ve yıkım ile mahvolan mal lar ve mülklerin miktarı büyüdükçe insanlar yine mahrumiyetlere ve daha sonra kıtlığa ve açlığa mah- küm kalır. Bu defakinden, evvelki Büyük muharebeden gonra gördüğümüz bir hal daha vardır ki oda harbin doğurduğu darlığın ve kıtlığın ma- küs neticesidir. 1918'in muharebesi bitlnce ve sulh kurulunoa, yani yolcu vapurlam işlemeğe, trenler kurulmağa, vagonlar turist taşı- mağa başlayınca teessüs eden ticari mübâdeleler sayesinde msahrumi- yetler arkada kalmiştı ve o zâman insanlar daha ziyade müstehlik ve müsrüf olmuşlardı. Vaziyet tabit olarak daha giyade para kazanmak ihtiyacını ortaya koymuştu; bü- tün Avrüpa halkı bol kazanç pe- gine düşmüştü. Bol kazanç nasıl temin olunur? Bunun ablâki ve iktisadi şartları nedir, 1918 harbin- den sonra Avrupalılar bunu di- şünmeğe bile lüzum görmez ol- Ahmed İhsan muşlardı. Lâzım olan şey bol yi: yedek, giyecek ve içecekti. Sonra keyifli seyshatlerdi, Bu da para ile olur. Onun için para her türlü mukaddesatın başına geçti; shlâk prensipleri para hasretlerinin ayağı altına düşmüştü | Tabii olarak işte muvaffak olanlarin sayısı çoktu. Amma asıl dikkate şayan nokta şurasıydı: Müştehlikler ve müstaheliler ile iş adamları, mutavassıtlar, tellâllar ve komisyonoular birinci sıraya geçtiler; (mesleklerinde muvaffak olmak için yalanı, hileyi, aldatmağı, dolandırmağı normal sayar oldular, Artık ihtikâr ve hokkabazlık hiiner ve sanat haline girmişti. İşte şim- diki müthiş muharebeyi doğuran asıl kaynak bu dediğim bozgune luktur itikadındayım. Çünkü ahlâki doğruluk bir tarafa atılıp aldat- mak ve israf etmek ile dolandır. mak ortada en kuvvetli alt olunes insanlar arasında tabiatiyle kin ve garaz ile hased derhal teessüs eder ve bu gittikçe artar. Onun için bir filezofun sözünü tekrar ederek şü- nu diyeceğim: «Muharebeler şey- tanın zehirli yavrusudur. Bu ge. beble muharebeler en büyük felâ- kettir ve âfettir. Her muharebe & TOKGÖZ İstanbul 16 - Eyldl - 1941 mutlaka aradan zaman geçince bir başkasını doğurduğu için bu kanlı ve ateşil oyunun sonu gelmez, ins sanlık felâketten felâkete gideri. Çok eski bir Fransır filozofunun sözlerini göz önüne alıp da iki yil ve bir aydır Avrupayı yangın ye- rino çeviren ve Avrupa halkını müthiş mahrumiyetlere düştireh yeni umumi muharebenin atisi hak» kında ve insânlık namına korkmas mak ve tifrememek kabil olamiyor.. İyi amma korkmak ve titremek karşıdaki karanlığa çare değildir. Tanrıya şürkür biz rahattayız| mah: rumiyetlerimit çok ehemmiyetli şeyler değildir; darlığa katlanmak vazifemigdir, Her Türk kendi yi» reğini kuvvetli tutmalıdır, paraya tapınmaktan kaçmalıdır. Parasi olanlar dtştinmelidir ki hiç kimse parasile berabor öteki dünyaya git- mez | Atalar sörünü dajma hatırlamak lâzımdır: «Ak akçe karagtin için- dir» yani pahalıdır diye şikâyet etme; paran varsa gerfet, Fakat israf etme. Sarfiyatında dahi kaba at ve feragatten ayrılma, Hğer hs- tır paran yoksa daha giyade çiliş, istihsalin artmasına yardım et, ŞİLİ) yaşarsın. İnsanı hayatta tehiriiyetı — Lüyen sahifeyi çeviriniz “ 205 — Servetifünun — 2352 vi
