14 Ağustos 1941 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 3
SER VETİFUNUN Sahibi ve müscaslal A. İhsan Tokgöz Naşriyat Müdârü : H. Fehri Ozansoy Fiyatı 15 Kr. UYANIŞ SİYASİ — EDEBİ —iLMİ—SOSYAL— HAFTALIK GAZETE g Kuraloşu 1491 ya 5) —ow 90 No. 2347 Telgraf : Sarretfânua İstanbul Telefonı 21013 14 Ağustos 1941 Perşembe ALFA BE : SANATKÂR VE SANAT ESERİ Yazan: Estetik, ( yan! güzel olan şey) hakkında, senelerdenberi binlerce kitap, broşür ve konferanslar neğredtidi. Fakat bunlardan hiçbiri estetiği misaller ile anlatamadı. Eetetiğin tarifi, felsefe sistemlerine yerlegeli denberi formüilerde kaldı. Bunlar arasında Kant'ın formü- lü en acayiptir. O, « sanatin ga- yesiz bir netice olduğu» fikrini ileri sürerken, bir çok wayelere yer vermiştir; bu gayelerdö, estet- filozofların, < muhit > teorisinden t& Freud'ün rüya ve san'at eserini aynı surette izah eden ( Psihigue refulman ) larına kadar varılmıştır. Güzeli tarif etmek imkânsızdır. Estetikten daha çok ilerlemiş ilim lerdede izahı kabil olmayan şeyler çoktur. Meselâ ; Işık nedirf Kim tarif edebilir? Bizim sadece güzell güzel olmıyanın tarifile kabul ettiğimiz gibi, ışığın da tarifi bir inkârdır. Işık, karanlık olmr yan şeydir. Elektrik nedir? Aşnı namevcut ve sadece akainin inkârile kabul edilen birşey. Böylece, estetikde ilmin isim veremediği bir şeydir. (Öyleyse, neden, bu bahislerdede, ilmin diğer şubelerinde olduğu gibi hare: ket etmiyelim t Bütün kaidelerden vazgeçerek, estetiği teşkil eden ungurları analiz edelim. CAVİT Eetetik, tiç mühim nnsurdan müteşekkildir : 1) Sanat eserini yapan sanatkâr, 2) Sanatkârın yaptığı sanat esteri, ve 3) sanat eserini seyteden seyirci. 1. SANATKÂR Herhangi bir sanatkâra yaklag tığımız ân, kafamızda (acaba neden yazıyorf) diye bir sual yer aliyor. Hakikaten ptatik ve sade- ce bazi kimselere has olan; (Para için) lâfı bir şey ifade etmer. Çünkü edebi yasılar yazmak dai para getirmez, hattâ (bazan para mukabilinde hakiki mubarrir ler sırasına geğmek letiyenler de bulunur. Bu asi! meşgalenin şöh- reti dahli, edebi “ir doğuracak mahiyette değildir. Edebi yazıyı yazmanın sebebini bulmak için tek çare vardır ; Büyük bir muhasriri tetkik etmek. Bunun için en genç yaştanberi çiir, hikâye ve roman yazmış olan bir muharririn, yaşı yazına sebeplerini ırizm ; İlk masralarını ihtiyaçinn ve duvara yazdı. Kaşşıki evdeki çocuk arı kızdırmak için ( Hayvan) a bir kefiye bularak Oduvarianını karalamıştı. İkinci sebep: Kötü şersitler dahilinde duyduğu büyük bir ge“ YAMAÇ vluçtir. Bu büyük sevinci © Ya manlar yazdığı uzon ve kafiyeli nir aşk şiirile asilleştirmek iste mişti, Üçüneli sebep: Ezbere bildiği şiirler gibi yasmak he”6“. Dördün cü sebep: Büyük bir kederdir, Ö zaman sanat — bir remün — iutikam almak niyetliş #iziimişt, ( Fakat bu gile vasıtaşının Huğka netice vermesine sebep... ilkenin geçişi oldu). Beşinci sebep: Hüyül - politik bir niyet uldu. (Keen iknül ettik- ten sonra mubarrir *n zâyıl nok- taların bu sosyal politik "ünateryal olduğunun farkınli vardı.) Altıner sebebe yer veren büytik bir ruh boşluğu oldu. Muharrir, arzu ebmeksisiu bir miyliyuye Şir kilmek meoburiyetinde kaidı.. O saman, can sıkıntısından turittvür edilemiyen ruh ve vücut teorübe- lerini anlatan bir eisr düşündü. Eser vermenin sayılan bu altı sebebinden, son dördü en mühim. midir. Bunları yukarıdan bir gös atışı ile muharrir tek gördü; Hayat iw lüzmmeuz olan bir #ümfji cere- yanını kelimeler sanatile sarfetmeki Bundan da iki neticeye vardı: Sanatkâr, bir lüka uosurudur. O, sadece fazla olan bir hayatiyet ifadesile ortaya çıkar. ( Yahnt 68 — Lâtfen sahifeyi çeviriniz — 145 — Servetifünun — 2347 “dakik
