15 Temmuz 1929 Tarihli Hayat Dergisi Sayfa 8
HAYAT, 8. Gürk- Fransız ifilâfnamesi Milli hükümetin İfransızlar- la ilk aktettiği itilâfname 20 teşrinievvel 1338 (1921) tari- hinde Ankara'da imza edilmiş- tir Ankara itilâfnamesi ismi verilen bu vesika fransızlarla hali harba nihayet vermekte ve Türkiye-Suriye hududunu Payastan başlayarak Cezirei ibni Ömer'de nihayet bulan bir hat ile'tahdit eylemekte idi. Bu itilâfnameyi 30 mayıs 1926 tarihinde imza edilen Türkiye-Suriye dostluk ve iyi komşuluk mukavelenamesi takip etti, Bu mukavelename ve mer- but protokolle başlıca iki taraf arasındaki iyi komşuluk mü- masebetlerinin tanzimi, hudu- dun kat'i surette tahdidi, ihti- yari tabiiyet muamelâtı, tara- İeyn tebaasının diğer taraf ölkesinde haiz olacakları hak- lar, konsolosluk muamelâtının tesisi, hudut üzerindeki şeka- vet ve tahrikâtın önüne geçi- lerek bu mınlakada asayişin tekarruru, kaçakçılığın önüne geçilmesi, hudut halkının tabi bulunacağı usul, iadei mücri- min, Pozanti-Nuseybin hattın- daki askeri ve sivil nakliyat ve gümrük mukavelenamesi Hayat, beynelmilel münasebatımıza ait mesaili de muntazaman takip ve okuyucur- larını salâhiyettar kalemlerle o haberdar etmeği kararlaştırmıştır. 10 Temmuzda her iki memlekette neşredilen Türk - Fransız itilâfnamesine dair bir yazıyı dercediyoruz. hakkındaki ahkâmı ihtiva etmektedir. Bu mukavelenameden son- ra bilhassa hudut üzerindeki kaçakçılığın önüne geçilmek maksadile 23 Teşrinisani1926 tarihinde Halep'te bir gümrük itilâfnamesi aktedilmiştir. İşbu mukavelelerin aktin- den sonra bunların bazı hü- kümleri tatbik edilemedi ve yani bir takım ihtilâflar baş gösterdi. Bu ihtilâflar başlıca şunlar- dır. 1 — Hududun Nuseybin- Cezire aradaki kısmını tah- dit edecek olan eski yolun tesbitinde uyuşulmadı. Komi- syonurn bitaraf reisi yolun tayini kabil olmadığını bildir- mekle beraber hakem sıfatını takınarak bir hat çizdi. Bu hat şimdiye kadar işgal ettiği- miz arazinin çok şimalinde idi. Bittabi selâhiyet haricinde verilen böyle bir kararı hü- kümetimiz kabul etmedi. Hu- dut ihtilâfı bu sureile neş'et etti. 2 — Hudut civarınde bulu- nan çeteler her iki tarafın huzur ve asayişini ihlâl etmekte idiler. Alınan tedbir- ler tek taraflı ve iki memleket mekamatı arasında bir teşriki mesai yapılmadığından müs- mer olmamakta ve her gün yeni yeni ihtilâflar doğmakta idi. 3 — Suriye'de Türk tebası- nin ve bilmukabele de Türki- yede Suriye tebasının mülki- erindeki mütekabilen bazı idari tedbir- ler vazedilmişti. Bu tedbirler elan davam etmekte ve bittabi tesarruf haklarına alâkadarların büyük zararla rını mucip olmaktadır. 4 — Ankara itilâfnamesi mucibince bir İransız şirketi tarafından işletilmekte olan Adana-Mersin hattının, Türki venin hattı imtiyaz sahibi olan şir ketten satın alımas iÜüze- rine Hükümetimize devri lâ zım gelmekte idi. İşte son defa 22 ve 29 haziran tarihlerinde imza olu- nan itilâfname ve Protakoller yukarıda zikredilen bu ihti- Iğflara nihayet vermektedir. l Türkiye-Suriye hudur- dunun tahdidine müteallik bulunan protokol ile hududun sz
