1 Aralık 1987 Tarihli Commodore Gazetesi Sayfa 7

YAPI MEKANİĞİ PROGRAM PAKETİ STATİK - DİNAMİK - BETONARME Çukurova Üniversitesi, İnşaat Mühendisliği içinde bir grup öğretim üyesi, proje 2 mühendisliğinde ihtiyaç duyulan statik, dinamik ve betonarme konularında bir program paketi hazırlamıştır. Paketi oluşturan 4 programlar aşağıda kısaca özetlenmektedir. 1- DÜZPERRİJ: Bu program düzlemi içinde yüklü perdeli/perdesiz düzlem çerçevelerin statik yükler altında kesit zorlarını hesaplamaktadır. Bu program ile tüm bir bina bir anda ele alınabilmektedir. Program çok katlı çerçeveler için düzenlenmiş ise de, Büro yöntemi kullanacaklar için kesit kat çerçeveleri ile, döşeme hesapları İçin basit mesnetli sürekli kirişleri de içermektedir. Ara yüklü elemanlar için başlangıçta gerekli olan ankastertik uç momentleri, üniform, tekil ve trapez yayılı yükleme için program tarafından hesaplanmaktadır. Düğümlere doğrudan etkiyen tek kuvvet ve moment de göz önüne alınabilmektedir. Eleman tarifi ile düğüm kod numaraları program içinde üretilmektedir. Düğüm noktalarından bir kısmının yatay ve düşey yükler için eleman ve karnetlerini (moment, kesme kuvveti ve normal kuvvet) ve istenirse açıklık momentlerini vermektedir. Sonuçlar, ekranda ve yazıcı bağlı ise kâğıt üzerinde görülmektedir. Taşıma gücü kullanılacak ise çeşitli yük kombinasyonları yapılabilmektedir. Ayrıca taşıyıcı sistem ekranda görüntülenebilmektedir. 2- DİKELAS: Bu program düzlemine dik yüklü çerçevelerin statik hesabinı yapmaktadır. Köprü tabliyeleri, kaset döşemeler ve elastik zemine oturan ızgara temeller ele alınabilmektedir. Ara yüklerle birlikte, tekil ve kuvvet İle İki yönde tekil momenftler doğrudan düğümlerle 8 etkileyebilir. Böylece üst yapıdan gelen kuvvet ve momenit ekkileri göz önüne alınarak tüm yapı çözülebilmektedir. Eleman tarifi ve kod numaraları program içinde üretilmektedir. Ayrıca eğilme ve burulma etkilişimini gösteren GJ/El terimi program içinde hesaplanmakiadır. Elastik zemine oturan izgara sistemlerin çözümünde zemin yatak katsayısı ile işlem yapılmaktadır. Düğüm çökmeleri bulunduktan sonra bu değerler yatak katsayısı iİle çarpılarak o noktadaki zemin gerilmeleri elde edilecekir. Bu gerilmelere, zemin emniyet gerilmelerinden küçük olacak şekilde sömele boyut verilmelidir. Program özel olarak tek bir müfemadi sömeli de ele almaktadır. 3- DEPPERRİJ: Bu program düzlemi içinde ve yatay zemin hareketine maruz perdeli veya perdesiz, tek çerçeve veya tüm yapının deprem hesabını “Türk Deprem Yönetmeliği”ne uygun olarak yapmaktadır. Tüm bina halinde çerçeve ve perdeler tren gibi ard arda dizilmektedir. Çerçeveler ile çerçeve-perde araları rijit mafsallı çubuklarla bağlanarak üç boyutlu sistem iki boyutlu bir sisteme dönüştürülmektedir. Eleman tarifi ile düğüm deplasmanlarının kodlaması program tarafından üretilmektedir. . Programın dayadığı çözüm tekniği, rijitlik matrisi ve mod superpozisyonu yöntemidir. Bu program ile bina tabii periyod hesabı ve kesit zarları tam bir dinamik yöntemle usulüne uygun olarak yapılabilmektedir. 4- CERPERACI: Bu program sadece yatay yük etkisinde bulunan (rüzgar ve deprem gibi) perdeli ya da perdesiz tek çerçeve veya tüm binanın hesabını yapmaktadır. Eleman redörleri ve kayma deformasyonunun etkisini gösteren parametreler program tarafından hesaplanmaktadır. Deprem hesabında, Türk Deprem Yönetmeliği'nde belirtilen ampirik periyod ifadesi ile ağırlıklarından yatay yükler önceden hesaplanırsa, bu program kullanılarak kolon, kiriş ve perdeye gelen deprem momentleri elde edilmektedir. Sonuçlar, MOTO yönteminden daha gerçekçi olmaktadır. Programda açı yöntemine dayanan iteratif bir metod izlenmektedir. Rijitlik matfrisi yöntemine nazaran daha az hafıza gereksinimi olmaktadır. Örneğin, Commodore 128 için 20 kat ©6 açıklıklı 10 adet çerçeve yan yana ele alınabilmektedir. 5- KİRKOLEM: Bu program emniyet gerilmeleri (elastik teori) yöntemine göre kiriş ve kolonlarda betonarme hesabı yapmaktadır. Kolon narinliği TS 500'de önerilen şekilde, büyütme faktörü olarak göz önüne alınmaktadır. Kiriş halinde dikdörtgen ve tablalı kesitler ele alınabilmektedir. Kolonlar için, dikdörtgen kesit ve tek eksenli eğilme durumu incelenmiştir. 6- KIRKOL TG: Bu program taşıma gücü yöntemine göre kiriş ve kolonlarda betonarme hesabı yapmaktadır. Yukarda özetlenen programlarda yapılan kabuller ve kullanılan formüller yazarlar tarafından yayınlanan iki kitapta bulunabilir. Programların daha etkin kullanılabilmesi için, bu iki yayının önceden İncelenmesini önemle tavsiye ederim. Prof.Dr. Erhan KIRAL Ç.Ü. İnşaat Müh Böl,.Öğretim Üyesi KAYNAKLAR: 1- DÜNDAR, KIRAL MENGİ: Yapı Mekaniğinde Bilgisayar Programları, Teknik Yayınevi, 8. baskı, 1987 2- DÜNDAR, KIRAL MENGİ: Perdeli Yapı Sistemlerinin Bilgisayar ile Hesabı, Teknik Yayınevi, 1986