5 Mayıs 1944 Tarihli Büyük Doğu Dergisi Sayfa 15

YENİ KARARNAME ETRAFINDA AVALARIN davası... Ticaret sa- hasındaki başı boşluk havasının tasfiyesi için alınan karar nihayet tat- bik sahasına geçiriliyor. Kâr hadleri tâyin edildi, grup vesikaları verildi. Hükümetin nihayet el attığı bu iş, dü- zenlendirilme yolunda... Bu münasebetle, her sınıf tüccarın bir derdi olacak diye düşünüyorum. Derdi bile olmasa, bir görüşü vardır elbet... Dik ve uzun merdivenler, üzerinde «Ateş lâstik fabrikası» yazılı bir yazı- haneye müncer oldu. Fabrikanın sahi- bi Rüştü Diktürk, sualime cevap ve- riyor: — Çok yerinde olan bu kararı ve izahnamesini okuduktan sonra edindi- ğim en kuvvetli intiba, bu kararname- nin çok gecikmiş olduğudur. Eğer bu karar, İkinci Cihan Harbi başlangı- cında tatbik mevkiine konulmuş ol- saydı, muhakkak ki, bugünkü iktisadi durum çok daha müsait bir manzara arzederdi. Hiç şüphe yoktur ki, kâr hadlerinin tesbiti esnasında, namuslu hareket etmek şiarında olan bazı tüc- carları, sıkıntılı vaziyete sokacak ve kendilerine tabii bir kâr temin edemi- yecek miktarlar tesbit edilmiş olabilir. Ancak, Ticaret Vekilimizin, gazetelere vâki beyanatından da anlaşılacağı gibi, gil, bütün bir zümrenin ticaret haya- tını sekteye uğratacak bir mahiyeti görüldüğü taktirde bunların tetkik ve tashihi cihetine gidilecektir. Binaen- aleyh ig mahzurun da süratle izalesi beklen — Ka Ünmeiii ticari örf ve tea- müle aykırı ve tatbikatta aksayacak tarafları var mı? — Benim ticari teamüle biraz uygun- suz gördüğüm noktalardan biri şudur: Yeni kararnameye göre müşteriye ve- rilmesi mecburi tutulan faturalarda, ilk ve ikinci satıcıların kimler olduğu- nu bildirmek lâzım geliyor. Bu tak- tirde mütavassıt tüccarların vaziyetleri güçleşecek ve müstehlike arzolunan fiyat düşmediği halde, bazı açıkgöz firmalar diger firmaların zararına ola- rak fazla kâr temin edeceklerdir. Bana kalırsa devlet memurlarının yapacağı Nejat MUHSİNOĞLU bir murakabeyi: kolaylaştırmak için, verilecek faturaya yalnız ilk satıcılara ait fatura tarih ve numarasını kayd- etmek ve firma ismini yazmamak daha doğru olur, Netice itibarile, bu karar- namenin, iyi tatbik edildiği taktirde çok faydalı olacağına kaniim. Ayrılıyorum. Bir de bu işi manifatu- racılara sormalı... «Altın Mekik Limi- tet Şirketi» nin yazıhanesine uğrıyorum. Selim bey, oğlu ve birde misafir... Kararname hakkında fikrini sorduğum Selim bey, misafiri tanıtıyor: 21) nokta, sene sonunda bilânçolarımızıfi zararla kapandığı görülüp vergiden kaybedildiği anlaşılır.ca inşallah düzel- tilir, İkinci bir nokta da âmillerin pera- kendeciden mal alamıyacağıdır. Biz âmiliz... Döşeme yapacağız... 3 metre döşemelik kumaş lâzım... Perakende- ciden istedik mi: Aman, diyecek, siz âmilsiniz, veremem! Toptancı ise 3 metre kumaş veremiyecek. Ne olacak sonra bilmem?. Oradan da ayi Gayem, yal- nız müşahede ve tesbit... Balıkpazarına sapıyorum. Zeytinci ve zeytinyağcılar... Kemal Kumla, sua- limi karşılıyor: — Bu kararnamenin tatbiki ve kâr- hadlerinin tâyini meselesinde epeyce telâşlandık. Ticaret Vekilinin, gazete- lere beyanatından sonra biraz ferah- ladık. Zeytinde fire ve saire nazarı itibara alınmadan kâr haddi tâyin edil- mişti, Bizim için tesbit edilen kâr haddi ancak fireyi karşılıyabilirdi. Mamafi Beyoğlu Yerli — Haraççı kardeşlerden Kâni bey... Bu hususta onun daha mücmel fikri olabilir. Çünkü ben daha kararname ve izahnameyi okuyamadım: Kâni bey: — Kararname iyi tatbik edilirse muhakkak ki ticaret hayatına yepyeni bir veçhe ve (karakter) verecektir. Ancak bazı noktalara işaret etmeli- yim. Meselâ, benim şubeme taallüku sebebile, mefruşat ve mobilye âmilleri için kâr haddi olarak 9615 konmuştur. Biz deftere tâbi olduğumuz için kârı- mızdan*/0 7,5 kazanç vergisi olarak alı- nır. Geri kalır 967,5... Bu miktar mas- rafımızı bile karşılamaz. Mamafi bu j3? Mallar Pazarının içi bü hususun unutulduğunun anlaşılmış bulunması, bu madde düzelinceye ka- dar biraz sıkıntı çekmemizi intaç ede- cek... Bununla beraber düzelecekmiş ya, mesele yok... Bir büyük bakkaliye ei Bakalım onlar ne diyorlar Kemal Şerbetçiye soruyorum. iş — Yeni kararname piyasada nasıl bir tesir yaptı? — Şimdilik malların ortadan kalk- masını intaç etti, Böyle olmakla bera- ber, iyi tatbik edilirse muhakkak çok yerinde ve hattâ gecikmiş bir karar... — Tatbikatta aksayacak noktalar görüyor musunuz? (Sayfayı çeviriniz) 15