23 Ekim 1964 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 20

DÜNYADA OLUP BİTENLER Komünist Çin Klübe hoş geldiniz! Geride bıraktığımız hafta Cuma günü bütün dünya, Krutçefin işbaşın- dan uzaklaştırılması olayını merakla izlerken, Pekin radyosu şu haberi ya- yınladı: "Çin Halk Cumhuriyeti, 16 Skimde, bir atom bombası patlatmış ve böylece, ilk çekirdekli silâh dene. mesini başarıyla sonuçlandırmıştır." Kolayca anlaşılabileceği gibi, bu haber bütün dünyada hemen duyuldu, duyulur duyulmaz da geniş yankılar uyandırdı. Komünist Çinin dümen su- yundan giden Asya komünistleri, ha- beri bir bayram müjdesi gibi karşıla- dılar, batılı devletlerin o çoğunluğuyla Pekinin komünist olmayan komşuları endişelerini belirttiler, Moskova ve o- nun izinde yürüyen (komünist ülkeler de hayret verici bir sessizliğe hürün- düler. Kısacası, herkes olaya kendi çı- karları açısından ll ona göre se- vindi, üzüldü veya s : Komünist itin. pa büyükleri arasına girebilmek için bir atom silâ- hına sahip olmak istediği ve bütün gü- sındaki münasebetler iyi olduğu sıra- larda Sovyetler Çinin ilk atom reaktö- rünü kurmalarına ve atom araştırma- larını yürütmelerine büyük ölçüde yar- dım etmişlerdi. Fakat 1960 Oo yılında Krutçef Çindeki Sovyet ilim adamla- rını ve teknisyenlerini geri çektikten sonra çinliler bu işi kendi başlarına yürütmek zorunda kalmışlardı. o Ko- münist Çin Dışişleri Bakanı Mareşal Chen-Yi, bundan bir süre önce ken- disiyle görüşen bir fransız o gazeteci- "gerekirse, ayağımız donsuz geze demekten çekinmemişti. nunda çinlilerin bu amaca ulaştıkları anlaşılmaktadır Pekin idarecileri bu pahalı ve teh- kısmını harcamaktan çekinmemişler- dir? Bu soru üzerine kafa yoranlar. Komünist Cinin atom bombasına sa- hip olmak istemesinin başlıca iki ama cı olduğunu ileri sürmektedirler. Bun- ların birincisi, askeridir Komünist Çin idarecileri, büyük kudretli atom bom- balarından çok, taktik çekirdekli silâh- lar peşindedirler. Kudretli atom bom- balarına sahip olmak para. bilgi (ove teknik işidir: üstelik uzun zaman iste- mektedir. Komünist Çin. simdi neka- 20 dar uğraşırsa uğraşsın, Birleşik Ame- rika ile Sovyetler Birliğinin açtığı a- rayı kapayamıyacaktır; Pekin idareci, leri bunu çok iyi bilmektedirler. Ko- münist Çine askeri bakımdan lâzım olan, gerektiği zaman Asyada kulla- nabileceği taktik çekirdekli ( silâhlar- dır. Buyurun, masa başına! Komünist Çinin bu amacım Asyada- ki komşularının sezmemesi (oim- kânsızdı. Nitekim, Pekinin ilk atom denemesi yaptığı haberi, en çok bun. ları korkutmuştur, Hint O Başbakanı Şastri, bu konuda duyduğu (endişeyi gizlemekten çekinmemiş, Komünist Çin idarecilerini bu denemeleri derhal dur MaoÇe-tung Bombası patladı durmaya çağırmıştır. Şastrinin bu çağ rısına karşı Pekinin verdiği cevap, Ko münist Çinin yakında ikinci deneme- sini de yapacağıdır. Gerçi Çin atom denemesi duyulur duyulmaz, Başkan Johnson, Asya ülkelerine, bir komü- nist saldırısı karşısında oyardımlarına koşacağına dair söz vermiştir ama, bir hint diplomatının da söylediği gibi, Çin çok yakında, Birleşik Amerika da çok uzaktadır. Washington (Asyanın yardımına koşuncaya kadar, atı alan belki de Üsküdarı geçmiş olacaktır. Gene aynı yorumculara göre. Pe- kinin atom bombası peşinde koşması- nın ikinci sebebi, politiktir. Pekin hü- kümeti, dünyada şimdiye kadar an- cak dört devletin - Birleşik Amerika, Sovyetler Birliği, İngiltere ve Fransa - elinde bulunan bir silaha sahip olmak la. içeride ve dışarıdaki odurumunu kuvvetlendirmek istemektedir. Şimdiye kadar onu küçük görenler, bundan son oturmak zorunda kalacaklardır. kim ilk atom denemesini Oo yaptıktan hemen sonra, Pekin hükümeti, bütün dünya devletlerinden atom silahları- nın yasaklanması konusunu tartışacak bir konferans toplanmasını istemiş- tir. Birleşik Amerika, Komünist Çini tanımak anlamına gelecek böyle bir konferansa taraftar değildir. Was- hington'a göre. Pekin hükümeti 1963 Ağustosunda imzalanan Moskova an- laşmasına katılmalı, atom denemeleri- ni durdurmalıdır. Komünist Çin idarecileri, patlat- tıkları atom bombasının tarafsız ülke ler üzerinde de etkisi olacağından e. mindirler. Bununla beraber. Pekinden gelen haber, bu ülkeler üzerinde olum- maktadırlar. Çoğu da kleer dene- melerin durdurulmasıyla ilgili (, 1963 Moskova andlaşmasını o imzalamıştır Bu bakımdan, Pekine gelen tebrik telgraflarıma içinde tarafsız ülke li- derlerinin imzasını taşıyanlar hemen hemen hiç yok gibidir. Bununla beraber, Asyadaki ve dün ceğini bilen tarafsız ülkeler, şimdi Bir leşik Amerika ile Pekin arasında bir anlaşmaya varılması için bütün güç- lerini kullanacaklardır. Bundan O hiç şüphe etmemek gerekir. e Washington istese de istemese de, bu baskıya da- yanamayıp günün birinde Komünist AKİS, 23 EKİM 1964