5 Ekim 1963 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 15

İlhan Üçel masası başında Bir o yandan, bir bu yandan GM'in 36—39,GE'ye bedel olduğu ifade edilmektedir. Amerikada, iadece GM'in tüm dizel lokomotif yapan fabrikası vardır. Biz- de fabrika kuracaklarını bildiren ne GE, ne Alco böyle bir fabrikaya sahip- tirler. Bir lokomotif iki kısımdan mü- teşekkildir: Motor kısmı, Elektrik kıs- mı. GE motoru dışardan almakta, ia- dece elektriği kendisi yapıp lokomotifi hazırlamaktadır. Alco ise motor yap- makta, elektriği GE'den almaktadır. Bu yüzden, her iki cins lokomotifteki arı- zalar başka başka müesseseleri omesul etmektedir. GM ise, hem motörü ve hem de elektriği bizzat yapan tek a- merikan firmasıdır. Zaten dünyada GM'e gösterilen raf bet de kalitedeki üstünlüğün açık deli- lidir. Sadece Amerikada 24 bin GM'e mukabil GE'nin aynı takatte topu topu 350 civarında lokomotifi çalışmaktadır. 1962 senesinde GM 874 adet normal hat lokomotifi siparişi almıştır. GE'nin aldığı sipariş miktarı 78 olokomotiftir ti bu rakamlar, sadece Türkiyede Veh- bi Koçun değil, Amerikada GE'nin de bu işi niçin bir hayat memat meselesi addettiklerini açık olarak göstermek- tedir. Yılda 874 sipariş alan bir raki- be karşı 78 siparişle yaşamak kolay ol- mayan bir çabadır. Şu anda OM lokomotifleri, Ameri- kadan ayrı olarak Kanadada, Meksi- kada. Brezilyada, Suudi Arabistanda, İtalyada, Çinde, Arjantinde, Şilide, Ko- lombiyada, Panamada, İsrailde, o Ve- nezuellada, İranda, Mısırda, oYugos- lavyada —Tito, GM'in ihalesiz alın- ması için emir vermiştir—, Hindistan- da, Pakistanda, Peruda, Korede, Lüb- nanda kullanılmaktadır. Alco'nun Hin- distanda bir lokomotif fabrikası var- dır. Fakat Hint Hükümeti GM'e 120 tane lokomotif siparişi vermiştir. Bütün bu memleketlerin, GM almak suretiyle müthiş birer kazık yediklerini İddia etmek, ancak bizim demagoji şampiyonlarının Oo başarabileceği (o bir marifettir. DDT, tercih sebeplerinin tamamım AlD'ya verdiği raporda zik- retmiştir. Zaten GE'yi en ziyade telaşa dü- şüren ve GE'nin Başkanını, metnini yandaki sütunlarda bulacağınız telsiz telgrafı Başbakan İnönüye çekmeye mecbur orrakan husus da, işte bu rapo Niçin GE değil? ypeda, Hadari marifetiyle satın a- lınmış, daha doğrusu bize zorla ve tam 280 bin dolara satılmış GE loko- motiflerinde rastlanılan Oo aksaklıklar birer birer ve bütün teferruatıyla, en tiyade bu lokomotifleri çalıştıran o- peratörlerle cer müfettişlerinin İdareye Verdikleri raporlar esas tutulmak su- retiyle anlatılmaktadır. - GE, o ta- rihte 280 Un dolara bize sokuşturdu- gu lokomotifler için bu defa sadece YURITA OLUP BİTENLER 206 bin dolar istemektedir! Halbuki o yandan bu yana dünya fiyatları alt- mıştır ve bu yeni lokomotiflerdeki ak- sesuvar ötekilerden çoktur. Bu, Hada- rinin bize attığı kazığın boyunu gös- termek bakımından da alâka çekici- dir-. GE'leri çalıştıran operatörler ve cer müfettişleri (obu lokomotiflerden işin bâtından beri şikâyetçidirler. En ti- yade sıkıntısı çekilen arıza, çekme a- rızasıdır. GM'in çekişi GE ile kıyas kabul edilmeyecek üstünlüktedir. Nite- kim yeni teklifinde GE eskiden Tür- kiyeye sattıkları lokomotiflerdeki çek- e arızalarını giderdiklerim, yepyeni bir elektrik sistemi Oo kurduklarım ve satın alınacak lokomotiflerde bu arı- zaların mevcut bulunmayacağını söy- lemektedir. Ancak DDY ŞU suali sor- muştur: "Peki, böyle arızasız kaç lo- komotif yapıp sattınız?" GE'nin ver- diği cevap şudur: "Henüz, hiç. Am eğer siz bize sipariş verirseniz, ilk de- fa size yapıp satacağız!" Halbuki GM'nin, Türkiyenin satır alacağı tipteki - G 16 tipi- 17 bin 901 lokomotifi (oOhalen servistedir ve bu standart tip haline gelmiştir. Zaten DDY'nın tercih sebeplerinden biri de budur ve teknik şartnamenin 2.1 mad- desi o "Teklif edilecek lokomotiflerin Birleşik Amerikada çok sayıda imal o- lunan ve işletmelerde iyi netice vermiş standart tipte olması"nı âmirdir. Sadun Özdede "Tehlikeli Alâkalar” AKİS/15