13 Temmuz 1963 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 22

F Radyo Yılan hikâyesi B- ülkenin günlük hayatına sıkı sı- kıya perçinlemiş, hattâ adı -hele 20/21 Mayıs olaylarından o sonra- Türkiye tarihine bile geçmiş bulu- nan emektar Ankara Radyosunun se- sini haftanın hasında Pazartesi saba- hı arayanlar radyolarında obulama- dılar. Ankaranın çevresinde oturan- lar ise sabah yayınını orta dalgada küçük bir güçle çalışan Ankara 11 radyosundan dinleyebildiler. Sadece 2 kilovatlık bu istasyonun duyulmadı- ğı yurdun uzak köşelerinden bazıla- rında ise bir merak, bir heyecan dal- gam bir an için de olsa dolaşmadı değil!... Aslında Devlet radyoları iki haf- ta öncesinden bu durumu bildirmiş- ler ve dinleyicileri ikaz etmeğe baş- lamışlardı. Her yıl yaz aylarında, bir gün süreyle yayını kesilerek Etimesgut verici pastasının 250 metre yüksek- liğindeki anten direklerinin arasına gerilmiş bulunan anten iletkenleri- him, porselen izolatörlerin ve ca- man direkleri tutan lente tellerinin bir bir elden geçirilerek kış ayların- da kötü hava şartlan ve şiddetli rüz- gârlar sebebiyle kısmen veya tama- men kopmuş tel hattatlarla anten iletkenlerinin onarılması, kırılmış veya çatlamış değiştirilmesi, lente tellerinin gerile- rek -veya ogevşetilerek- (o direklerin tam düşey durumda durmalarının sağlanmasına çalışılmaktadır. izolatörlerin Bu bakımdan postanın rinde revizyon yapılması" her yıl "mutad işlerden" sayılmaktadır. Asıl dikkati çeken konu bir hafta önce yine uzun dalga Ankara Radyosunun tam 24 saat süreyle "deneme yayını" yapmış olmasıdır. Bu, Etimesgut veri cisine yeni eklendiği ilân edilen bir postanın dememesi amacıyla oyapılı- yordu. Yeni postanın hikâyesi ise hayli uzundur Modern Devletin radyosu pinyada muntazam ve sürekli rad- "antenle- bulunan İstanbul radyosunu kurmak- la- önde gelen Türkiye sonradan ye- rinde saymış, nihayet 1937 yılında İngiliz o"Marconi's Wireless Tele- graph" Şirketine ihale edilen 120 ki- lovattık uzun ve 20 kilovattık kısa dalgalı iki radyo yayın istasyonunun Ve Ankara şehrinde bir yayın stüdyo- sunun "en son tekniğe göre" inşa AKİS/22 E N ve tesisi o zamanki Bayındırlık Ba- kanlığı tarafından ele alınmıştı. O devirde radyo içlerine Basın ve Ya- yın teşkilâtı değil, PTT idaresi karı- şıyordu. İşlerin ciddi tutulması sonu- cu gayet modern, o sıralarda geçer ölçülere göre Avrupada hile ( sayılı mükemmellikte bir stüdyo ile' kuv- vetli bir verici posta kuruldu. Ancak uzun dalga bandının radyo ya- yınlarında kullanılan bölümü çok sı- nırlı olduğu, bu kadar dar bir ala- na Avrupanın bütün ülkeleri postalarını sığdırmak zorunda dıkları için diğer verici postalardan etkilenmeksizin rahatça yayın yapı- labilecek bir yer bulmak zor oldu. Ankara Radyosuna, önce 183 kilosikl -yani saniyede 183 bin titreşim ya- pan- çalışma noktası seçildi. Bu dalgada çalışan yeni posta Pa- ris National postasıyla girişim yap- tı ve takriben saniyede 1000 titre- şimli bir düdük sesi yüzünden Anka- ra Radyosu Ankara şehrinin dışın- dan rahatlıkla dinlenemez oldu... Ni- hayet 1939-45 Dünya Savaşı içinde malzeme teminindeki zorluklara rağ- men dalga uzunluğu değiştirildi; u- zun dalga postasının dalgası (Paris Natiomal'inkine tam Olarak ayar- landı. Bu kez düdük sesi kesildi, ama iş bununla da lv Çünkü uzun dalgada -az Ve yrek de Olsa- olayı ile, “Karşılaşılmakta dır. Bunun sebebi, uzun dalgaların genellikle yerin yüzeyini takip ede- rek yayılmaları, ancak arasıra yer yu varlağını çevreleyen o-ve güneşten gelen ışınların etkisiyle gazların i- yonlaşmasından meydana gelen- "İ- yonosfer" tabakasından yansıyan bazı dalga demetlerinin, yerin kabu- gunu takip eden "yer dalgaları" ile girişim (oyaparak bunları zaman Zayıflatmasıdır. İşte, anlarda Ankara Radyosu yine eskisi gibi dinlenmesi zor ve söylediği an- laşılmaz bir istasyon durumuna gel- mektedir Buna dimi biricik çare verici pos- talım gücünü arttırmak böylece di- rekt menzili -yani yer dalgasının u- laşabildiği en büyük uzaklığı- bü- yültmektir. Havaya giden Sterlinç'ler je bu gerçeğin, postanın kurulma- sından tam 20 yıl geçtikten sonra nihayet anlaşılması, 1958 yılında e- mektar uzun dalga Ankara Radyo- sunun gücünün iki katına -yani 240 kilovata- çıkarılmasına girişilmesi- ni doğurdu. Yapılan ihaleye Mar- coni's Wireless Telegraph Co. den gayri herhangi bir firma katılmadı ve tesisler, rakipsiz olarak. 300 bin Sterling'e ona verildi. Yapılacak ila- velerle Etimesguttaki vericinin gücü 240 kilovata çıkarılacak, şehirdeki stüdyolar en modern teçhizatla dona- tlacak ve genişletilecek, ayrıca sık sık arıza yapan stüdyoyla vericiyi bir- leştiren kabloyu yedeklemek Oo üzere bir "Radyo-link" (—radyo bağlantısı) sistemi kurulacaktı. Ancak 1958 den bu yana tam 5 yıl gietçtiği hâlde işler bir türlü tam o- Iftrak bitirilemedi. Stüdyolar ancak i- ki ay önce teslim edilebildi. Radyo- link henüz çalıştırılmadı. En fenası Etimesgut vericisi birtürlü 240 kilova ta çıkarılamadı. İşte geçen hafta de- nenen ve şimdiye kadar da bitip tü- kenmek bilmez denemelere konu olan husus budur. Bunun sağlanabilmesi için yeni tesisin eskisiyle eş ve pa- ralel çalışması gerekmektedir ki bu- rada açıklamağa imkân olmayan bazı teknik sebeplerden ancak iki verici ayrı ayrı o çalıştırılabilmekte ikisi bir arada bir türlü "gerdeğe" soku- lamamaktadır. Oysa ki 1958 ihale- tam iki katına çıkarmaktı. le de alan şiddeti 2 nin kare kökü ka dar -yani 1.41 katı- arttırılmış ola- cak ve diğer istasyonların o karıştır- ma en azaltılacaktı u mda söylenebilecek şey Marconi “firmasına ödenen Sterling'- lerin meyvesini vermemiş olduğu, üs- telik 5 yıllık beklemenin, işlerin sü- rüncemede bırakılmış olması yüzün- den, neticesiz kaldığıdır. Şimdi beklenen, yeni Basın-Yayın ve Turizm Bakanı Ardıcoğlunun bu konuya da hiç değilse bir fiske vur- ması ve bu önemli meseleye el atma- sıdır.