30 Mayıs 1936 Tarihli Ağaç Dergisi Sayfa 10

DE ERZİN VE«<EMPEDOCLEP UN ÖLÜMÜ Fakat bu plânda Empödocle'ün başından geçen hadiselerin teferruatı, Hamburg'da 1738 son baharında, iki perdelik bir kül şeklinde yazdıgı ilk taslakta yalnız eserin esasını teşkil eden ve Empödocle'ün içindeki bir saik tara- fından itiliyormuş gibi tabiatle birleşmek üzere Etna'daki ölümüne ait sahne kalmıştır. Bir de Hoelderlin kahramanını şan ve şöl telinin zirvesine çıkmış gös- termeklen vaz geçmiştir. Bu birinci taslağın daha başlanırıcında biz Empödocle'u halasını işlemiş ve muhitin- den uzaklaşmış görüyoruz. Vicdan azabı maddi cezadan evvel başlamıştır. Bülün ese- rin yürüyüşü faciadan evvel işlenmiş hatanın bir neticesin- den ibaretlir. * tw Ancak birinci perdeden bir parçası elimizde bulunan ikinci şekil 1799 senesi or- tasında yazılmıştır. Bundaki tarz birinci taslaktan bazı fıkralar aynile konmuş olmakla beraber büsbütün baş- kadır. Hareket daha canlı gösterilmek istenmiş, yeni vak'alar ihdas olunmuş, fazla şairane ve müheyyiç ifadeler kaldırılmıştır. Bu ikincisinde ilk taslağın sonlarında kul- lanmağa başladığı serbest nâzım şeklini görü- yoruz ki bu tarz şairin bilâhare yazacağı eser- lerinde lirizminin bir ifade şekli olacaktır. O zamana kadar kullanılan «İyamp» şekli yerine «Daetyle» kullanmakla mükalemeye da- ha ziyade bir canlılık ve ibtiraslara daha ziya- de bir şiddet vermektedir. Daciyle tarzının esere girmesi ve misralar arasındaki uzunluk ve kısalık tıpkı Yunani irajedilerdeki wchoeur»lere benzeyen bir «rythme» husule getiriyor. Esasen bu ikinci taslakta Yunani sanatın tesiri daha bariz bir surette görülmektedir. Hoelderlin deli itibar içinde bir ilâh gibi dolaşıyorum : Arkamdan kadın, erkek sayısız perestişkâr- larım gelir, büyük şehirlere girdiğim zaman bir çok kimseler etralımı alırlar. Takdislerle eğilir» Empedocle'ün son söyle diği monolog la «An- tifon» daki «choeur'ün meşhur sözleri arasın- daki benzeyiş açıktır, Sophoele ; « Tabiatta bir çok harikalar vardır; fakat bunların en İharikulâdesi bizzat insandır.» demiş- ti. Bunun gibi «Mecader'ın |Kafamdan azamet- le dolu sözler taşıyor) mukaddemesile başlıyan uzun nutku ile şu prösocra* tigue parça ayni şekilde de: vam ediyor. Purifications — Durulmalar — (Selâm size, ey surlar üs- tündeki büyük şeliirde oturan ve Arkas'ın sarı kayalıklarını seyreden dostlar!, Ey maaliyat- la uğraşan, * adilikleri tanıma” yan ve heykellerile, abidele- rile, güzelliklerile yabancıların hasedini kazanan insanlar | Ben artık aranızda başım çi” çekler ve çelenklerle süslen- miş olduğu halde takdis ve ler. Sayısız insan kalabalığı arkamdan akarak benden sözler isterler. Kazancın yollarını, gai- bin haberlerini, zebirli hastalıkların şilalarını sorarlar, halâs sözleri beklerler... Eserin bu şeklinde Agrijentlilerin «Choeur» halinde salıneye girişini gösteren bir proje var- dır. Bunda «Crilias»n ismi «Mecaden'a tahavvül etmiş ve mulıasım ralip «Hermacrate»'ın şalısi- yeti daha büyümüş, Empödocle'ün mertebesine kadar çıkarak onun şahsiyeline nüluz etmiştir. (Kuvvetlileri anlayabilen onlardan dalıa kuv- vetlidir..) Bu halde o hakikaten kuvvetli görü- nüyor. (Yürüyor) Andre Babellon — Salih Zeki AKTAY