11 Nisan 1936 Tarihli Ağaç Dergisi Sayfa 11

Plistik Sanatlar: AĞAÇ RESİM NEDİR ? Resim çizgilerin ve renklerin mücerret muvazenesidir. Geçen yazıda resim sanatının hususi- yetleri hakkında bir kaç fikir yürütmüştüm. Vardığım netice, tablonun, tabiatin objek- tif bir taklidi olmaktan ziyade, serbest bir tefsirini teşkil edişi, ve objelerin, ressamın görüşüne birer mantıki şekil verilebilecek kalıp mahiyetinde oluşları idi. Her sanat şubesi, sahip olduğu vasıta larin imkânları çerçivesinden çıkamaz. Seda olsun, kelime olsun, şekil olsun, bu vasıtalar aynı gayeye gider: Ahenk. Çünkü sanat, ahenktir. Resim sanatinin tesir vasıtaları ikiye ayrıla- bilir: Biri çizgi (dessin), öteki renk, (/cwloris), Dessin , eşyaları tahdit etmek ve birbirinden ayırmak için resmedilen hat ( Conlour), siyah ve beyazın muhtelif ir perdeleridir. ( Coloris ) ise, güneş ışığının teşkil ettiği yedi esas rengin namütenahi kombinezonlarıdır. Demek ki resim sanatının iki istinatgâ- hı çizgi ve renktir. O sanatın bütün derin- liği, bütün lirizması, bütün tesir imkânları bu iki esaslı unsurun alimane bir muvazene- sinden, bir terkipden çıkar. Çizgi ve renk birer ölü anlile olmaktan çok uzaktır. On- lara vasıta ismini verdik. Halbuki onlar, aynı zamanda, bütün emotif imkânları kendile- rinde taşırlar. Gözümüz, dimağımıza röfleks- ler nakleden bir adeseden başka bir şey değildir. Gözden gelen hassasiyet çizgi ve renk hassasiyetidir. Onların muayyen bir duruşu, bir şekli, bir kıymeti, dimağımızda o duruşa, şekle ve kıymete tekabül eden reaksiyonlar uyandırır. his Mzenlfuni - Cumposilin Seurat Hat ve rengin dimağda uyandırdığı reak- siyonları kısaca gözden geçirelim. Hatlar; Düz hatlar sükün röflekesi uyandırır. olgun şeklin bariz karaklerisliği kaime- dir. (9) Kaim hat ve ufki hat tabiat hadi- sesinin baş sembolüdür. (Deniz, toprak, ağaç, insan. ) Bu iki hattın birleşmesinden çıkan zaviyei kaime, mü- kemmelliğin sembolüdür. Düz hatlar, dimağda sta- tik röfleksi uayndıran başlıca iki unsurudur. Münhani hatlar ha- reket röfleksi uyandırır ve inhinaların çokluğu bu hareket hissini o nisbette artırır. Yuka” rıya doğru tevcih edilen bir çizgi neşe, aşağıya doğru tevcih edilen ise hüzün hissini uyandırır. Hatların dağılması kar- gaşalık, karışıklık mef- m humu ile birleşir. Bütün bunlar, hatlar karşısında reak- siyonlar fizyolojiktir ve ressamın kullandığı çizgi, bu hatların, muayyen bir reaksiyon uyandırmak maksadile terkibidir. Renkler: Renklerin hassasımız üzerindeki tesiri daha umumidir. Daha doğrusu çizgi hassa- siyeti daha ziyade, kültürle dimağların ve terbiye edilmiş gözlerin harcıdır. Halbuki renk, adeseye çarpan besbelli kıymeti ile, bizde şiddetli reaksiyonlar uyandırır. Renk nazariyesi malümdur. Spektroskop altından geçen güneş şuaı ile yedi renge ayrı- (9) Amedeğ Ozenfant