11 Nisan 1936 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Bugüns 2 nci sahifede: Siyasî icmal 3 üncü sahifede: Edebî müsahabe Halıd Zıya Uşaklıgıl. 5 inci sahifede: Sağlık bilgileri, Mısır mektubu 6 ncı sahifede: Almanlar hazır nu? Musiki tenkidleri. 7 nci sahifede: Çocuk sahifesi )fll Saifl: 4276 umhuriyet CUIÎiaiieSİ 11 NİSail 1936 Telgrai T e mektub adresl: Cumhuriyet, Istanbul . Posta taıtusu: Istanbul, No 248 Teleıon: Başmnharrtr Te evl: 22368 Tabrlr neyetl: 24298. tdare ve matbaa »"STniie Matbaacılıfc ve Neşriyat Şlrketl 24299 • 24290 Romus Remulusu besleyen Kurdun hall ( Fransn karikatörfi ) \" Lokarnocular dün gene toplandılar Umumî kanaate göre vaziyet müşkiil bir safhadadır Dünkü toplantıda M. Flanden Almanyaya karşı alınacak olan askerî tedbirler bahsinde Fransanm serbestîi harekâtmı muhafaza edeceğini söyledi İşin can Alacak noktası Geldi çattı! Boğazlar meselesi Ankara 10 (A.A.) Başvekâ Sulh müzakereleri sürünüyor! Hükumetimiz alâkadar devletlere müracaate Konuşmalar paskalyadan sonraya bırakılacak, karar verdi dün Aloizi ile yapılan müzakereler netice vermedi leüen tehliğ edilmişlir: Arsıulusal vaziueüe husule gelen hukukî, siyasî ve askerî esaslı değişmeler karşısında Boğazlar mukavelesinin bugünkü halinin Türkiyenin emniuet ve müdafaası için esasmdan değişmesi lâzım geldiğini müşahede Zecrî tedbirler işini tetkik etmekte o eden Cumhuriuet hükumeti vaklile lan 18 ler komitesinin önümüzdeki cuma Boğazlar mukavelesini kendilerile günü toplantıya çağınldığına nazaran, müzakere etmiş olduğu devletlere dün gece Baron Aloizi ile M. Madariaga müracaate karar vermiştir. Türkiye arasında yapılan mülâkattan menfi netice Hariciye Vekâleti buna dair olan notauı alâkadar devleilere ve ma alındığı anlaşılmaktadır. kamlara tebliğ edilmek üzere icab e13 ler komitesi îtalyan hükume denlere bildirmiştir. Noia metni, atarafından yapılan daveti de tet lâkadarların eline vâsıl olduğu anla kik ederek M. Madariaganm bu da şddıktan sonra neşrolunacakiır. O vete icabet etmiyerek Romaya git zamana kadar lahmine müstenid neşmemesine karar vermiştir. Buna mu Italyan başmurahhası Baron Aloizi riuat ve lefsirat uapmamak lüzumu kabil M. Madariaga paskalyadan son nin durdurulmasını istiyecektir. nu vüksek malbuahmızın takdirin a Cenevreye gelecekleri haber verilen îDiğer taraftan Romadan gelen haber « den bekleriz. Bir nokta şimdiden tasalyan delegelerini bekliyecek ve onlarla ler ise, îtalyanın böyle bir teklifi kabul erih olunur ki, hükumelin leşebbüsü emas edecektir. demiyeceğini bildirmektedirler. şîmdiue kadar takib eüiği esas sivaSalâhiyettar mehafilden alınan malu Müzakereler setinin usullerine lamamen mutabtk mata göre, komite İtalyadan, sulh mü Cenevre 10 (A.A.) Havas ajansı bir mahiueüedir. zakereleri başlayıncıya kadar muharebe(Arkan 9 ttncu sahifede) Cenevre 10 (Hususî) 13 ler kof mitesi bugün tekrar toplanarak, paskalya münasebetile içtimalarını gelecek salıya tehir etmiştir. Bu müddet zarfmda komite reisi M. Madariaga İtalyan delegelerile temas edecektir. M. Madariaga dün ge ce Baron Aloizi ile yaptığı mülâkatın neticesini komisyona bildirmiştir. Zecrî tedabir kalkmazsa italya temasa girmiyecek abeşistan sulhuna teşebbüs e dılmiş bulunuyor. Bu sulh nasıl akdolunabilir? Burada işin en zor geçidine vanlmış oluyor. Habeş işinde îtalyanın kendisine çiz digi hattı hareketle başkalannın düşün celeri arasında dağlar kadar fark değil de adeta yerle gök hududsuzluğu vardır, ve bu müthiş fark asıl bundan sonra o lanca büyüklüğile ortaya çıkacaktır. îtalya bütün Habeşistanı kendi nüfuz ve hakimıyeti altına almak azim ve karanndadır, ve Italyaya göre, bu işin başka çıkar t yolu yoktur. Ancak başta Habeşistan o larak başkaları, buna muvafakat edebi Fransız Hariciye Nazırı M. Flandin, Berlin Elçisi Ponse ile görüfüyor lırler mi? Orası da bahsin çetin tarahnı Cenevre 10 (Hususî) Lokarnocu tmdedir. İtalya, zecrî tedbirler kalkmateşkil eder. lar bugün öğleden sonra kendi aralannda dıkca Lokarnocularla teşriki mesai etmeMeselenin saflıalannı hatırlıyalım: bir toplantı yapmışlardır. Bu toplantı hak mek hususunda şiddetle ısrar etmektedir. 6u mesele Valval hâdisesile başlamış kında hiçbir malumat alınamamıştır. Askerî tedbirler bahsinde Fransa tı. Valval Habeşistamn cenubuşarkisin serbestisini muhafaza edecek Bununla beraber vaziyetin zorluklarla de ve çöl ortasmda bir noktadır. Buraya dolu olduğu kanaati umumidir. İyi haber Cenevre, 10 (A. A . ) Havas ajangelen bir îtalyan müfrezesi oradaki Ha alan mehafile göre, Fransa beynelmilel sının diplomatik muhabirinin haber ver beş kuvvetlerile çarpıştı. İtalya, Habeşli kanunlara karşı riayet temin edılmedıkçe diğine göre, bugünkü Lokarno toplantı Lnndra 10 (Hi» lerın Italyan kuvvetlerine taarruz etmiş Almanya ile müzakereye girişmek isterne *ında. M. Flandin, Versav pauahedesiniu olduklarını iddıa etti, Habeşistan, ttal mektedir. 42 nci maddesinin Almanya tarafından Londra elçisi von yanların Habeş topraklanna girerek HaBu münasebetle Fransa herşeyden ev ihlâl neticesinde alınabilecek olan müş Höş bu sabah odabeş askerlerine tecavüz etmiş olduklarını vel Rende tahkimat yapmıyacağına dair terek askerî her türlü tedbirler bahsinde smda giyinirken söyledi. Mesele Milletler Cemiyetine ak Almanyadan teminat istemektedir. Fransanm serbestii hareketini tamamen birdenbire ölmüş sederek hakeme havale olunmuştu. H a Ikinci zorluk îtalyanın hattı harekeAlmanyanın (Arkan 9 uneu sahifede) tür. kem hâdisenin cereyan ettiği topraklann güzide diplomat larından biri olan Habeş topraklan olduğunu kabul ve tasvon Höş son Lo dikle beraber orada kimsenin kimseye tekarno görüşmeleri cavüz etmemiş olduğu neticesine vardı. münasebetile fazla Herhangi tecavüz maksadını takib etmiyorulmuştu. Henüz M. Höş yen bir yanhşlık olmuş der gibi birşey. 55 yaşmda olan elçi evvelce birçok AvBu esnalarda hazırlıklannı bir dereceye rupa merkezlerinde, bu meyanda Is kadar ikmal etmiş olan İtalya, Habeşis tanbulda da bulunmuş, her tarafta kentana hakikaten ve filen tecavüz etti, ve dini sevdirmişti. îimdi devam etmekte olan harb başladı. Gondar şehrinden bir görünüş (Arkan 9 uncn sahifede) Tek bu harb başlamasın diye geçen yıl ı •?••••••••••*•••••••••••• Londra 10 (A.A.) < Royter bildiri teler halinde yeniden teşekkül edecekleri ağustosunda Italyaya Fransız ve Ingiliz yor: ve uzadıkça daha ziyade hücuma maruz hükumetlerince bir anlaşma projesi teklif îlk sulh müzakeratına, müsajd bir hava bir vaziyet alan îtalyan münakale hat « edilmiş olduğu gibi ondan sonra Milletler içinde başlamak için, muhasamatın tcrke lanna taarruzlarda bulunacaklan muhakCemiyetinin Beşler Komitesi tarafından dilip edilmiyeceği hakkında bir karar ve kaktır. da bir tesviye sureti gösterilmişti. Her iki rilmesine intizaren İtalyan şimal ordulan Eritre (yani îtalyan) membalarından teklifi reddetmiş olan İtalya, o zaman ve Dessie istikametinde ilerlemelerine devam öğrenildiğine göre, yerli îtalyan askerle şimdi Habeşistamn askerî kuvvetten bil etmekte ve yürüyüşlerinde hiçbir hakikî rinden mürekkeb bir İtalyan kolu bugün külliye tecrid edilmiş olarak kendisine tesHabeş mukavemetine maruz bulunma Kobba ile Valdia arasında bulunmaktalimini taleb etmektedir. maktadırlar. Habeş kıt'alan, Italyanlar ö dır. Valdia Dessienin ancak 100 kilometEvvelki İtalyan formülü şöyle idi: 1 nünde dağılmaktadır. Maamafih bunlann ro kadar şimalindedir. talyan müstemlekeleri emniyetinin hertürbir kısmınm îtalyan hatlan gerilerinde çe(Arkan 8 incîaahifede) lü halelden masun kalacağı bir vaziyet Venizelist Elefteron Vima gazetesin ihdası lâzımdır ki bu da ancak bütün Haden: «Dün gece verilen muhtasar bir teb"beşistanın askerlikçe İtalyan kontrolüne liğden anlaşıldığı üzere Yunanistanm hatevdiile kabildir. ricî meselelerini müzakere etmek üzere Kars havalisinde mütemadiyen çökerek zelzeleye sebebiyet Aradan zaman geçerek Italyaca bir taliderlerle iki sabık Hariciye Nazınndan kım askerî muvaffakiyetler elde edilmiş veren volkanik arazi mürekkeb olarak toplanan siyasî meclis, olduktan sonraki İtalyan formülü şimdi Kars 10 (A.A.) Geçen aym tahmin ediliyor. Bu bölgedeki evlerde yıtakib edilecek siyaset hakkında bütün işşu şekli almış bulunuyor: İtalyan askerî ! 6 sındanberi Digur hududuna yakın Kökılmalar ve çatlamalar olmuşsa da zelze tirak edenlerin tam ittifakı ile neticelenişgali giren ve girmiyen ahmarik Habeş tek kamonunda ve köylerinde fasılalarla topraklan aksamının îtalyaya aynen ve şiddetli ve sürekli zelzeleler olmaktadır. lenin verdiği zarar ehemmiyetsizdir. Halk miş ve hükumete de liderlerle kendi fikirtamamen terk ve teslimile beraber asıl Sarsıntı dar bir vadi içinde sıralanan köy hâlâ çadırlarda barınmaktadır. Kızılay leri arasında hasıl olan mutabakat daireHabeşistanda da Krallar kralı İmpara lerde daha şiddetli olmaktadır. Zelzele tarafından halka hertürlü yardımlar ya sinde, haricî siyaseti idare etmeğe mezuYazan: M. Turhan Tan niyet verilmiştir. torun bir kabile şeyh veya şefi gibi mu nin yeraltı çöküntülerinden ileri geldiği pılmaktadır. (Arkan 9 anca sahifede) Avrupanın siyasî hayatında Türkle hafazası ve fakat asıl Habeşistamn da ••••••<••• llllllllllllllllınılııııııııı MIIIIIIII ıııııııl M III IMI1IIIMMIM ı lllııııııııtııııııııııılllMIIIIIIIII rin Viyana dönüşü bir dönüm noktasıİtalyan mandasına tevdii, ki bu da niha noktasından İtalyayı kendi maksad ve is hallolunabileceği zan ve zehabında bulud}r. 18 inci asrın bütün harita değışıkyet bütün Habeşistamn Italyaya verilme teklerinde bütün bütün haksız görmek nuyor. Yukanki izahlar gösterir ki böyle likleri bu dönüşten doğduğu gibi 19 unsi demektir. mümkün değildir. Müstakil bir Habeşis bir tesviye tarzı îtalyayı tatmin etmekten cu asırdaki birçok millî hareketlerde de Gerek Paris teklifi, gerek Beşler Ko tan, İtalya için şarkî Afrikada daimî bir çok uzaktır. İtalyayı tatmin edebilecek o hâdisenin tesiri hissolunur. Bu haki'mitesinin projesi, hatta gerek suya düşen seferberlik mevzu ve sebebi olacaktır. î yegâne suret, bütün Habeşistamn kısmen kati tek bir misalle gostermiş olmak Samuel Hor Laval tertibi îtalyaya ol talya, şimdi bir parça daha fazla tevessü doğrudan doğruya, kısmen dolayısile İ için 1848 Macar ihtilâlini hatırlıyalım. dukça geniş toprak ve ekonomi faydalan etmiş halile şarkî Afrikada Eğer Türkler 1683 te Viyanadan dön kendisine talyaya bırakılmasıdır. Öyle zannolunur meselerdi o ihtilâl yapılamazdı. Çünkü temin ediyorlardı. Bütün bunlar İtalyayı azçok emniyetli bir hayat temin edebil ki Fransa dahi bu işin bu şekli almasından Macar iline Viyananın tahakküm et tatmin etmemiş olduktan sonra şimdi va mek için orada daima büyük mikyaslı bir sonra, İtalyaya şimdiki gibi açıktan açığa mesi Türklerin bu dönüşlerinden sonziyet bütün vuzuhile görülüyor: İtalya asker kuvveti bulundurmağa mecburdur. müzaherette devam edemez, ve Milletler ra başlar. Gene bu dönüş olmasaydı bütün Habeşistanı istiyor. Hususile son kanlı muharebelerden sonra. Cemiyeti haysiyet ve mevcudiyetinin sı Lehistan taksim edilemez ve Leh milBu isteyişin sebebleri şimdi daha kuvAncak İtalyanın bu noktai nazannı, fıra inmesi tehlikesini göze almaksızın Berlin 10 (A.A.) Royter ajansı leti üç büyük devletin boyunduruğun vetli olmak lâzım gelir: Müstakil bir Ha hususile meseleyi Milletler Cemiyeti pren böyle birşeye zor razı olur. dan kurtulmak için Büyük Harbin patbildiriyor: beşistan ergeç kendisini tophyarak günün siplerile tetkik edecek olan diğer devlet Ya Habeşistan? lak vermesini uzun asırlar bekle Budin kahramam Abdi Paşa Motörlerde çıkan ve Zepelin kumpan mezdi. birinde haklannı istirdada kalkışmak teh lerin de aynen ve tamamen bu şekil ve suKendi varlığını korumak için bütün rette muhafaza etmekle beraber eserini clidini haiz olacak farzedilebilir. îtalya rette kabul edecekleri şüphelidir. îşin can yokluklarına rağmen cansiparane çarpişan yasına göre ehemmiyetsiz olan bir arızaYeni tefrikamız işte bu müstesna birçok heyecanlı safhalarla da süslüyor. böyle bir tehdide maruz kalmaksızm şar alacak noktası dediğimiz de işte bundan bu millet bu açık esarete boyun eğmekten dan dolayı, Hindenburg balonu, Gas mevzuu canlandırıyor. Fakat M. Tur Tefrikamızın yegâneliğüıi temin ede • konya körfezi yolile değil Akdeniz yo han Tan, tarihe sadakatini kusursuz tu bilirl». kî Afrikada enikonu rahat oturabilmek i dır. elbet imtina edecektir. lile dönecektir. çin bütün Habeşistamn gerek doğrudan Denebilir ki yedi aylık kanlı çarpışmaitalya tarafını tutmağa meyleden FranFredrişhafen 10 (A.A.) Okya doğruya, gerek dolayısile kendi emir ve sa bile, Beşler Komitesinin projesi esasın lardan sonra Habeş harbi yeni başlıyor, nus geçişini dönüşte normal bir surette İdaresine geçmesini iltizam eylemektedir. da ve İtalyanın askerî muvaffakiyetleri ve asıl bundan sonra! Pogruıu uteniline kendi düfüacclaa nazan dikkate ahnmak fartile meseleoio (Arkan 8 ineuahifede) YUNUS NADI Almanyanın Londra Elçisi M. Höş dün, gezerken Dağılan Habeş kıt'aları uzıyan Italyan münakale birdenbire vefat etti hatları gerîsîndp cete Italyanlar fazla arazi kazanmağa çalışıyorlar Kars hâlâ sallanıyor Zelzele devam etmekte ve inhidamlar olmakta isede nüfus kaybımız yok Venizelistler ve Balkan Paktı Balkan harici bir tecavüz olursa Yunanistan karışmıyacakmış! Avrupa siyasî hayatında bir dönüm noktası: ıyana donuşu Hindenburg balonu kaza geçirdi Fransa Zeplinin topraklan üzerinde uçmasına müsaade verdi Pazartesiye başlıyor