12 Nisan 1936 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Bugün: 3 üncü sahifemizde: Sovyet Rusyadan röportajlar Nadir Nadi 5 inci sahifemizde: Tayyare piyangosu numaraları 6 ncı sahifemizde: Spor haberleri 7 nci sahifemizde: Sinema 8 inci sahifemizde: Boğazlar muka velenamesi Sa/I ! 4277 umhuriyet Telgraf ve mektub adresi: Cumhurlyet, trtanbul . Posta fcutusu: Istanbnl, No 246 P3Z3F 12 NİS9I1 1936 \ Telefon: Başmuharrlr ve evl: 22366 Tahrlr heyeü: 24298. îdare re matbaa kısmile Matbaacılıfc ve Neşrlyat Şlrketi 24299 24290 Fransa Anlaşıldı; Versay öldü amma gömülmesine razı değil! (Alman Karikatürfi) ı Lozan muahedesinin Boğazlar meselesi ahkâmının Lokarnocuların toplantısı yeniden tetkikını istiyen notamız devletlere verildi bir ay sonraya bırakıldı Londranm salâhiyettar mahafili noktai nazarımıza çok taraftar görünüyor Boğazlar için Müracaatimiz Tamamile yerindedir Bununla beraber Almanya Rende tahkimata kalkarsa hemen ictima edecekler Cenevre 11 ( A . A.) Lokarno devletleri murah haslannın dün, saat 21,10 da ikinci defa olarak, toplanmalarmı müteakıb aşağıki tebliğ neşre dilmiştir: «Lokarno dev letleri, Alman hü kumetinin, yeni anlaşmalar akdi için elzem olan itimadm iadesi hususunda, umumî mahiyette derhal müzakera a girişmek ve Lo Almanyaya yeni bazı sualler soran M. Eden (soldaki zat) kamo andlaşması nin yedinci maddesini tatbik etmek im nı Almanyadan istemeğe karar verdik kânını verecek hiçbir yardımda bulun lerini ilâve etmektedir. Italyan delegesi yukandaki kararların madığını görmüşlerdir. tasvibini tehir etmiştir. Bununla beraber, Lokarno devletleri uzlaşma imkânlannın henüz büsbütün lngiliz Franszı noktai nazarları birleşiyor mu? bertaraf edilmediği fikrindedirler. Bu Cenevre 11 (A.A.) Havas ajandevletler, Alman muhtırasının bazı noksının hususî muhabiri, Ren meselesı talan hakkında izahat istemeğe karar vermişlerdir. İngiltere hükumeti, Alman hakkındaki îngiliz ve Fransız noktai naya hükumetile bu hususta noktai nazar zarlarının yakınlaşmasına doğru, dün, teati edecektir. Fransız delegeleri, mü mühim bir terakki husul bulduğunu bil zakerat esnasında, Ren bölgesinin bu diriyor. günkü vaziyetinde mühim değişiklikler îngilizlerin, Almanyayı Cenevrenin vukuu ihtimaline karşı ihtiraz kayidleri müşterek emniyet prensiplerini kabule koymuşlardır. Bu kabil değişiklikler vu sevketmek üzere çalışmakta devam et • kuunda Lokarno devletleri derhal topla melerini Fransa kabul etmiştir. nacaklardır.» Almanya, Ren bölgesini tahkim et Tebliğ, Lokarno devletlerinin, Fran mek niyetinde ısrar eylediği takdirde de, sız barış plânını Milletler Cemiyetine ar ingiltere Fransanın mukavemerine yarzetmeğe ve Alman plânının da ayni su dnn etmeği vadeylemiştir. l [Arkası Sa. 9 sütun 1 de] Ren mıntakasmm askerileştirilmesi keyfiyeti, hükumeti mizi bu teşebbüsü almıya sevkeden en büyük amildir r Azçok insaf sahibi olup ta bu husustaki hakkımızt tanımıyacak hiçbir millet tasavvur etmiyoruz ~ KARADEN1Z umhuriyet hükumeti, bilhassa son zamanlarda Türk milleti için hakh bir endişe ve heyecan kaynağı olan Boğazlar meselesinden dolayı nihayet alâkadar devletlere resmen müracaat etmiş bulunuyor. Tamamile yerinde olan bu müracaatin her cihetle usulüne muvafık olması, gayritabiilikler içinde yüzen Avrupa diplomasisi üzerinde fazla olarak pek güzel bir tesir de icra edeceğini şüphesiz saymak lâzımdır. Malum olduğu üzere son senelerde gerek Milletler Cemiyeti esaslarına ve gerek alelâde milletlerarası münasebetlerinin icablanna uygun olmıyan hal ve hareketlerin tevalisi dünya üzerinde şaşırtıcı bir kâbus rolü oynamaktan hâli değildi. Canı istiyen devlet her türlü müesses haklan çiğniyerek kendi keyfine göre gelişigüzel hareket etmekte hiç beis görmüyor, ve azçok itiraz ve tenkid muameleleri karşısmda ise fara Tcteı rdog Marmara za va Milletler Cemiyetini bırakıp gidiyor, veya orasıfıı nıraKİua;wa tcnaıöe Tıaıkışıyordu. Böylelikle milletlerarası huku'ı İCtonbul Bvrau ku denilen mefhumun yavaş yavaş ortadan kalkmakta olması dikkate lâyık en Boğazlardaki gayriaskerî mıntakalarla Trakya gayriaskerî mıntakasım gösterir harita ehemmiyetli nokta olup zaten bu yüzden Paris 1 1 (A.A.) Havas Ajansı dünyanın hissetmekte olduğu ıstırab da bildiriyor: esasen bu sebebden ileri gelmektedir. Türkiye maslahatgüzarı Siret, bugün Türkiye Cumhuriyeti hükumeti zamansaat 13 te Hariciye Nezareti umumî kâtila tadil ve ıslahı elzemiyeti tezahür etmiş bir muahede vaziyetinden dolayı za bi Aleksi Lejeye Türkiye hükumetinin Cenevre 11 (A.A.) İtalyanlar muYeni zecri tedbirler manın modasına uyarak kendi kendine iş Boğazlann askerlikten tecridine dair 24. 7.923 tarihli Lozan mukavelenamesi ahhasamatı tatil edinciye kadar 13 ler kogörmeğe kalkışmağa bedel, Milletler Cemevzuubahs değil mitesinin hiç dağılmamasım istiyen Londra 11 (A.A.) Yarı resmî ma miyeti misakının 19 uncu maddesine tev kâmının yeniden tetkikını taleb eden bir Edenin arzusuna rağmen, bu komite top hafil, Edenin zecrî tedbirler komitesini fikan o muahedeyi vaktile kendilerile be notasını tevdi etmiştir. lantısmı perşembe gününe tehir etmiş toplantıya çağırmak hususundaki ısraBu nota, Lozan mukavelesini imza e raber imza ettiği devletlere müracaat edetir. rının, İngiltere tarafından, meselâ Sürek değişmesi zarurî hükümler üzerindeki den bütün devletlere yani Büyük Britan Musolininin mümessilleri gelir gel veyş kanalmm kapatılması gibi, bir tanoktai nazarile bu noktai nazann esbabı ya, Fransa, Italya, Japonya, Bulgaristan, mez burada sulh müzakerelerine baş kım yeni tedbirler teklif etmek niyetinmucibesini bir notada bütün tafsilâtile on Yunanistan Sovyetler Birliği, Romanya lanacaktır. Baron Aloisinin de mümes de bulunduğuna atfedilmemesi lâzım lara bildirmiştir. Bu suretle düzeltilmesi ve Yugoslavyaya gönderilmiştir. siller arasmda bulunması muhtemeldir. geldiğini söylüyorlar. Türkiye hükumetinin notası Lozan lâzım gelen vaziyet gene alâkadar devletM. de Madariagayi Romaya gönder Geri çağırılan lngiliz gemileri lerin hakşinas muvafakatlerile ve elbirliği mukavelenamesinin 18 inci maddesine mek tasavvurundan vazgeçihniştir. Bu Cibuti 11 (A.A.) Aden önünde dele düzeltilmiş olacak ve bu ameliye mil istinad etmektedir: arada, zecrî tedbirler komitesinin de, mirli bulunan İngiliz harb gemileri Av«Eğer beklenilmiyen bir taarruz veya letlerarası münasebetlerinin tâbi olması sulhun menfaati namına, toplantıya ça rupaya doğru yola çıkmışlârdır. Bu haFoto Sureyya ğırılmak ihtimali vardır. zarurî olan usul üzerinde bir örnek güzel herhangi bir harb hareketi veya harb tehreketin, İtalyaya karşı yeni tedbirler Çanakkale Vilâyet Konağı bahçesinden Boğazın liğini de beraberinde taşımış bulunacak likesi Boğazlarda serbestii seyrüseferi ve Bazılarmca, bu toplantınm gelecek alınmasına mâni teşkil edeceği söyle • Rumeli sahilinin görünüşü tır. Nihayet alâkadar devletlerden istedi yahud askerlikten tecrid edilmiş olan cuma günü vuku bulması mümkündür. niyor. cuma gunu VUKU Duıması ıııuııın.unuui.. UIJUL tatbikında müşkülâta uğranılacağını ispat mıntakalann emniyetini tehlikeye koya ğimiz dağ, deve değildir, en tabiî ve en HHMMHIIIIIIIIIIMIMHIIIIIIimillllllimmillll llllllinillllllllllllllllllUltlllll IIIIIIIHIIMIINIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIItllllllll "•" " "« ettiğini kaydederek Lozan muahedesinin hayatî bir hakkımızdır. Maatteessüf dün cak olursa, yüksek âkid taraflar ve herBoğazları askerlikten tecride mütedair ahyanm içine yuvarlandığı siyasî buhranlar halde İngiltere, Fransa, îtalya ve Japonkâmının ilgasını taleb etmektedir. •arasında düşündüğümüzü filen tatbik ve ya Milletler Cemiyeti konseyi tarafmdan Londra mehafili noktai icra mevkiine çıkarmağı biz de bilirdik, ve takarrür ettirilecek bütün vasıtalarla bu bundan dolayı pek fazla muatebeye ma tehlikeleri izale edeceklerdir.» nazarımıza taraftar Türkiye hükumeti, son vak'alann ve ruz da kalmazdık. Böyle olmakla beraber Cenevre 11 (A.A.) Havas Ajansı biz işte bu hayatî meselemizin hallinde bilhassa Ren havzasının yeniden askeri bildiriyor: usule riayetkârlığı iltizam ederek nihayet leştirilmesi keyfiyetinin Lozan mukaveleTürkiye hükumeti, Lozan mukavelesini [Arkast Sa. 3 sütun 3 te\ ipsanhğm vicdanına inşirah verecek bir namesile nazan dikkate alman teminatın Moskova 11 (A.A.) Dış İşleri Halk hareket tarzını tercih etmiş bulunuyoruz. llllllllllllllllllltllllllllllllllllllllllllllllllllllllllııııınııııııııılll ııııımııııiMifiııııııııııııııııııtııımııımııııııtıııııııııııııııııifiııııııııııııııııııııııın komiser muavini, M. Stomoniakof, JaBoğazlar meselesinin ne olduğunu bü tulması zarurî olan ıslah ve tadili için res lâh sulha gittiği bir devirde bir zâf sebebipon büyük elçisi Ohtayı kabul ederek tün Türkler pek iyi biliyorlar. Son müra men devletlere müracaat etmek mecburi ni ortadan kaldırmakla belki kendi emni Grovekovo mıntakasmda ve hududdan caatimizin bir iyiliği de bu mesele üzerin yetinde bulundu. yetimizle beraber sulha da hizmet etmiş takriben bin metro ötede bazı silâhlı de dünya efkârı umumiyesinin aydınlanBoğazlarda müdafaa hakkımızı mene olacağımızda kanaatimiz gayetle kat'idir. eşhasm Sovyet hudud muhafızlarma masma vesile ve imkân vermekte olması den bir kuvvet zaten ne mevcuddur, ne de Dünyanın gidişinde öyle bir devre yetiş karşı ateş açarak Rus topraklarma girdır. Boğazların gayriaskerî bir vaziyetle mutasavver olabilir. Boğazların gayrias tik ki şimdi artık her zâf sulh için tehlike miş olmaları keyfiyetini resmen protestamamen açık bırakılması Türk vatanı keriliği bizim bu esas hakkımızı iptal de teşkil ediyor. Boğazları müstahkem hale to etmiştir. lArkası Sa. 3 sütun 6 da] emniyetinin bu yüzden büyük tehlikelere ğil. fakat sadece işkâl etmişti. Milletler ifrağ ederek onlan tehlikeden masun buuğramıyacağmın muhakkak bulunmasile Cemiyeti dünya sulhuna nizam vermek lundurmaklığımız bilâkis bu kıymetli gekabil bir keyfiyettir. Nitekim vaktile Bo ten maatteessüf âciz bir vaziyete sokuldu çidlerin ebediyyen serbest açıklığmın en ğazların gayriaskeriliğini iltizam eden ğu için bizce Boğazlarda bir baskına uğ kuvvetli teminatı olacaktır. büyük devletler bundan dolayı Türkiye ramak ihtimali gün geçtikçe artmış ve Hulâsa ne tarafından bakılırsa bakılsın nm herhangi bir sürprize ugramamasmı açıklamıştır. Milletlerarasında cereyan Boğazlar vaziyetinden dolayı devletlere kendi imzalarile garanti etmişlerdi. An etmekte olan hâdiselerin garabetine na vaki son müracaatimizin her cihetle hüsnü cak Lozan muahedesinin akdolunduğu zaran bizi bu korkunc ihtimale karşı tedbir telâkki edilmemesine tek sebeb dahi yoktarihtenberi ve bilhassa son yıllarda her almak ihtiyac ve karanndan kiflıse mene tur. türlü hukuk ve teminatı hiçe saydıran öy demezdi. Biz işte bu zaruretidir ki alâkaYUNUS NADİ le büyük büyük hâdiseler vukubuldu ve lı devletlerin insaf gözleri önüne koymuş Büyük Millet Medisi Bütçe Encümeni bulmaktadır ki Türk milletine göre kendi bulunuyoruz. Bütün dünyanın bildiği orKamutaya verilen yeni 936 937 yılı Boğazların tahkimi en bütçesini tetkike başlamıştır. Yeni bütçehayat ve mevcudiyeti bakımından Boğaz tadaki misaller üzerinde ısrar etmeği zaid Krallar Osmanlt Sadırazamının ayahlarına kapanıp etek öpüyorlardt bUyük hakkımızdır lar işini büyük endişe ve heyecanlarla buluruz. Azçok insaf sahibi olup ta bu nin masraf kısmı geçen yıldan 21,871,212 gözönüne almamağa imkân kalmamıştır. husustaki hakkımızı tanımıyacak hiçbir Boğazların tahkimi lüzumunu lira fazla olarak 216,882,265 liradır. Bu endişe ve heyecanlanmızı yalnız ken millet tasavvur etmiyoruz. Yeni bütçenin masraf kısmının bu şekilde ispat eden askerî yazı dimize saklamıyarak her vesile ile alâkaBoğazların bizim için ve dünya sulhu olmasına mukabil varidat kısmı da, geçen Yazan: Abidin Daver dar devletlerin nazarı dikkatlerini bu me için artık muzır olan gayriaskeriliğini kalyılın 195,613,000 lirasına mukabil 216 Bugün 6 ncı »ahifemizdedir lele üzerine celbettik, ve nihayet işte dırmakla Boğazlann serbestliğini bertaraf milyon 890 bin lira olacaktır. Cumhuriyet hükumeti vaziyetin tâbi tu edecek değiliz. Bilâkis. Dünyanın müsel[Arkası Sa. 9 sütun 5 te] 6qyrı asUerî Mııatakası 13 ler komitesinin toplantısı İtalyan mümessilleri gelir gelmez sulh müzakerelerine baslanacak Moğol hududunda gene çarpışma Vîyana Rusya ve Japonya birbirlerini protesto ettiler Dönüsü Yeni bütçe Bütçenin masraf ve varidat kısımları 216,882,265 lira olacak M. Turhan Tanın çok güzel ve meraklı tarihî romanma yarm başlıyoruz