30 Ocak 1938 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 2

Yazan: Ali Haydar Mithat (Tercüme ve iktibas hakkı mabfuzdur,) Mahmut Şevket Paşayı Evinde Gizli Bir Ziyaret No. 61 37 sene evvel devletin bir vilâ- geti olan Bulgaristan harp mey Bında devleti mağlüp ediyor ve sulh şartlarını dikte ediyordu. Mit hat Paşa Tuna valiliğinde iken ih- tilâlçi hareketlerinden dolayı mü- ebbet kalebentliğe mahküm olan Gnadiyef şu serlevha ile bir kitap neşretti: “Kırk sene evvel beni i- dama mahküm eden metbuuma bugün harp İlân ediyorum.,, Varılan netice, her vatandaşı ağlatacak kadar elemli idi. S arayda büyük toplantının hazırlandığı sıralarda bir gün Talât Beyle buluştum. Bana şu vazifeyi verdi: — Mahmut Şevket Paşayı çit, gör. Sadareti kabul edip, etmemek noktasında fikrini sor. Kabul lüzumunu anlatmı- ya elinden geldiği kadar çalış. Mahmut Şevket Paşayı çok se verdim ve hakkında hürmet besler- dim. Talât Beyin verdiği vazifeyi seve seve kabul ettim. Bir gün Üsküdara geçtim. Mah- mut Şevket Paşanın Şemsipaşa ci- varındaki konağına gittim. Etrafın- da birtakım misafirler vardı. Hep- $inin gitmesini bekledim. Sonra be- Yaberce bir odaya çekildik. Mesele yi kendisine anlattım. Neticede de- dim ki — Yarın veya öbürgün sarayda bir toplantı olacak. Edirnenin Bul garlara teslimi lehinde karar iste- nöcek va alınacak. Hudut ta Mid- ye - Enos hattı olacak. Karar kati bir safhaya girmezden evvel Kâmil Paşa kabinesini devirmek mutlaka Tâzımdır. Sizin sıfatınızda umumi bir hür- met var. Sadareti kabul ederek bu hareketin başına geçmeniz memle- kete büyük bir hizmet olur, Mahmut Şevket Paşa ayağa kalk tı. Pencereye doğru yürüdü. Kız- kulesi akıntısını bana göstererek gu sözleri söyledi: — Sizin bana tavsiyeniz şudur: Akın tiya kendini at. Marbi kazanmak husu sunda benim hiçbir ümidim yoktur. Yüz- de kırk derecesinde Gmidim olsa hiç te- reddütsüz kendimi ortaya atardım. Bi- rakınız, bü adamlar sarayda toplansın» lar. Edirneyi Bulgarlara vermek yolun» da kararlarını versinler. Biz kararın şek Mini gördükten sonra hâdiselerin göste ereceği şartlar İçinde harekete geçeriz Bahsettiğiniz tesrübeyi e zaman ya "iz. Bu taşkın fikirler hep Enver Beyin kafasından çıkıyor, Size çok rica ederimi Şimdi gidiniz. Enver Beyi görünüz. Bu dakikada bir hükümet darbesi yapmıya kalkışmak kadar hata olamaz. Vatana sevginiz ve hamiyetiniz hemen gidip En ver Beyi bulmayı ve hareketine mâni iden geleni yapmayı em- ır Beyle görüştükten sonra görünüz. ahmut Şevket Paşanın bu i- fadesi üzerine derhal Be- şiktaşa geçtim, Vakit geçti, Her tarafı karanlık basmıştı. Evini bu- amadım. Perapalasa döndüm, En- ver Beye bir telgraf çektim ve şu cevabı aldım: Beyoğlunda Perapalas otelinde ALİ HAYDAR MİTHAT BEYF. Sabah alafranga sekiz buçuktan dokuza kadar Beşiktaşta Nalbant soka- ğında evimde teşrifinizi beklerim. ş 8 İkincikânun 325 ENVER İa- Sabah erkenden bir arabaya bin- dim. Takip edilmemek için Gala- tadan dolaşarak Beşiktaşa vardım. Yolda; Edirnenin Bulgarlara tesli- mi hakkında müzakerede bulun - mak üzere Dolmabahçe. sarayına giden nazırlarla karşılaştım. En - ver Beyin kapısı önünde bir ya- | bancı duruyordu. Hükümet o sıra- da birçoklarını gözetliyordu. Çare- siz içeri girdim. Beni, Enver Beyin çalışma odasına aldılar. Bir müd- det bekledim. Oda, sade idi. Hiçbir tarafında 5 Mahmet Şevket Paşa süs iddiası yoktu. Yalnız duvarda» ki resimler dikkatimi celbetti. Or- tada Enver Beyin bir resmi vardı. Sağ tarafına Büyük Frederik, s0- Tuna Napolyan asılmıştı. Enver Beyin, biri harp sahasında, diğeri harple beraber bilgi ve kültür mey danında kendini gösteren bu iki meşhur adamla kendi arasında ne alâka gördüğünü düşünmiye baş- adım. B u düşünceler arasında Enver Bey içeri girdi. Bana bü- yük bir nezaket gösterdi. Mahmut Şevket Paşanın sözlerini harfi her fine tekrar ettim. Cevabını bekle- dim. Enver Bey, şu sözleri söyledi: — Mahmut Şevket Paşanın fikrinde değilim. Harhi kazan. | mak hususunda yüzde seksen fimidim vardır. Hükümet dar- besi için her şey hazırdır. Bun dan dönmek imkânsızdır. Mah-* mut Şevket Paşanın sadarati- ne de kati surette karar veril miştir. Bunu kabul etmek ve etmemek diye bir mesele, mü- nakaşa mevzuu olamaz, Mem- leketi bu vatansızların elinden kurtarmak için hepimizin ek birliğile ve toplulukla hareke- timiz lâzımdır. Bu kati sözler karşısında hâdi- selerin ne gibi bir seyir takip ede- ceğini anladım. Muvaffakıyetler dileyerek ayrıldım. (Arkası var) İMAARİFTE : Muallimlere Yardım Cemiyeti Kongresi İstanbul öğretmenleri ve Maarif işyarlarına yardım cemiyeti, dün se- nelik köngresini yapmıştır. Cemiye - tin Genel Sekreteri İstanbul birinci ilkokul baş öğretmeni Adil yıllık ça- lışma raporunu okumuştur. Rapor- da, bir yılda 13 muallimin vefat etti- ği, bunların ailelerine dört bin lira- lık yardımda bulunulduğu yazılıyor. du. Rapordan sonra, nizamnamenin ba zı maddelerinin değiştirilmesi hak- kında teklifler yapılmış, hastaneye yatan muallimlere de yardım yapıl. ması kârarlaştırılmıştır. Bundan sonra, yeni idare heyeti se çildi. Ve eski âzaya ilâveten Adil | Tahir, Osman, Zahide intihap olun - dular. | BİRKAÇ SATIRLA | igorta prodüktörleri birliğinin yelek kongresi, ekseriyet olmadığından dün yapılamamış ve on beş gün sonraya barakılmuştar, “Töckkuşuna yazılan talebelerin sihhi muayenelerine dün Hava Kurumu merkezinde devam edilmiştir, Bugün bitiri lecektir, Heyetimiz Bugün BELEDİYEDE : Floryadan Eminönüne Yeni Sahil Yolu Müstakbel şehir plânı tatbik mav- kiine konulduğu zaman Florya plâj ve park'şehrinden tamamiyle sahili takip ederek Eminönünde Köprü ba- şına kadar hiçbir arızaya uğrama dan on metre genişliğinde yeni bir şose açılacaktır. Bu yol, Eminönü — Eyüp — Kâğitane ana yoluyla da birleştirilecek, bu suretle İstanbulun bir köşesi olan Kâğıtaneden öbür w cu olan Floryaya kadar tek bir yol bulunacaktır. Ancak, Prost bu defa şehrimize geldiği zaman bu yolun Eminönün-| de Köprü başından Eyüp yoluyla ne suretle bağlanacağını tetkik edecek, | projeyi buna göre tamamlıyacaktır. Avanprojede yalnız Florya — Emin. | ya gibi bir şehri merkeze bağlıyaca-| ğı, gerek sahilde bir gezinti yolu va- zifesini göreceği için bu yola ehem- miyet verilmektedir. Yol asfalt ola-| rak yapılacaktır. Müşteri Varken Otomobiller Benzin Alamıyacak Belediye otomobil ve otobüslerin içinde müşteri varken herhangi bir yerde durup benzin almalarını ya- sak etmiştir. Şoförler behemebal boş zamanlarda benzin vaziyetini tetkik edeceklerdir. Şehrin Donatılması İçin Milli bayramlarda şehrimizde, yar pılacak tenvirat için yüz bin lira sar- #iyle dalmi surette tesisat yapılması kararlaştırılmıştı. Bu iş için Elektrik Şirketiyle yapılmakta olan müzake- reler bitmiş gibidir, Şimdi tenviratıri yapılacağı yerler tetkikten geçiril mektedir. Mukavelename imzalan- dıktan sonra tesisata başlanacaktır. İhtisas Büroları Kurulacak 938 bütçesile belediyede yeni teş- kilât yapılacaktır. Bu teşkilât yalnız İmar şubösile dun müdürlüğülüm Va” zı şubelerinde olacak ve müstakbel plânın tatbikini temin için muhtelif mevzular üzerinde uğraşacak ihtisas lacaktır. Bu hususta Vagner tarafından bir proje hazırlanmıştır. Yakında şehir meclisine verilecektir. Plâk Resmi İçin Proje Plâka resminin benzin gişelerine yapılacak bir zamla tahsili etrafın- da belediyenin tetkikleri sona ermiş, hazırlanan proje Dahiliye Vekâleti- he gönderilmiştir. Bu proje hükümet tarafından da kabul edildiği takdir- de resmin yeni şekilde tahsili işine önümüzdeki haziran birden itibaren | başlanacaktır. | Hareket Ediyor İş Bankası Umum Müdürü Muam. mer Eriş, Dün Bursadan şehrimize dönmüştür, B. Muammer Eriş, ken. disile görüşen bir muharririmize, Londraya gidecek heyetin bugün ha. reket edeceğini, maksadın sadece In liz maliyecilerinin giyaretlerini ia- de olduğunu söylemiştir. Bu arada, Iş Bankasınm Londrada açacağı şu. önü yolu gösterilmiştir. Gerek Flor- | Ressam Fikret Muallânın Bir Mektubu Genç çocuk portresi Ressam Fikret Muallâ, bir müd- dettenberi Bakırköy akliye ve asa- biye hastanesinde bulunuyor. Dün kendisinden aldığımız bir mektup- ta, hastanede geçen günlerinden bah sederek şunları yazıyor: “Timarhanedeyim. Neyzen Tevfikle Karşı karşıyayız. Odamız Iyi, Ağaşlar Hazakatzede, adilyezede, hukukzede- yiz. Boyalarıma bile malik değilim. Natürmot yapmak Istiyorum, - “bayır turpu, resmini yapmak istiyorum. Ah şu bastil haplsanesinden bir kur- tulsamı..., Fikret Muallâ, hastanede çizdiği bir genç çocuk portresini de mektup- la birlikte göndermiştir. Yukardaki KUSmsa Rear KUM treyi görüyorsunuz. POLİSTE : Bir Amelenin Belkemiği Kırıldı Kuruşeçmede oturan Hasan ismin şaltırken, fabrika sahiplerile kavga etmiş, araya karışan amele Ali Ha. sanı iterek taşların üstüne düşürmüş miği kırılan Hasan, Cerrahpaşa has- tanesine kaldırılmıştır. Ali yakalan- mıştır. Yaramaz Çocuklarm Marifeti Alemdarda Kâtipsinan mahalle- sinde oturan Hatice, Güngör, Ayhan, Gülşen ve Şaziye isimlerinde beş ço cuk oyun yüzünden kavga etmişler. Unmıştar. Eroin Satarken Tutuldu Galatada sabıkalı be için ienp eden hazırlıklar da ta. mamlanacaktır. paket daha eroin bulunmuştur. | toplantısmda HADİSELERİN iL Muallim ve maarif memurlarına yardım cemiyetinin dünkü bulunanlar. tür. Taşlarm üstüne düşmesile belke dir, Dört yaramaz bir olup Şaziyeyi fena halde dövmüşler ve taşla başını yarmışlardır. Çocuk tedavi altına a. kaçakçılardan Zeynep evvelki gün Ahmet isminde birine eroln satarken suç üstünde ya kalanmıştır, Zeynebin üstünde altı RESİMLERİ DENİZ VE LİMAN: Şilepçiliğimiz İçin Esaslı Tetkikler Başladı Şilepçilik meselesi etrafında esaslı tetkiklere girişilmiştir. İktisat Ve - kületi nakliyat umum müdürlüğü, bu işle etraflı şekilde meşgul olmakta- dır. Posta vapurları için yapılacak is kinci 10 milyonluk siparişten sonra, yeni şilepler satın alınması için te- maslara girişilecektir. Posta vapurlarımızın inşaatına ne- zaret etmek üzere Almanyaya giden heyetin, bu işler üzerinde tetkiklere giriştiği haber veriliyor. Denizbankta Yeni Tayinler Denizbank umumi müdürü Yusuf Ziya Öniş, dün bazı deniz müessese- lerinin müdürlerini kabul etmiştir. Öğrendiğimize göre, Denizbankın teşkilât projesi tamamen hazırlanmış tır. Umumi müdür muavinliklerile, meclisi idare Azalıklarına yapılacak tayinler takarrür etmiştir. Yusuf Zya Öniş, salı veya çarşam- ba günü Ankaraya gidecek ve İktısat Vekâletile ilk temaslarını yapacak- tır. Yeni Tersane Projeleri Fabrika ve havuzlar müdürü Ce- mil, bu hafta içinde Ankaraya gide- cek ve Haliçte kurulacak tersanenin plân ve projelerini Vekâlete götüre- cektir, Projelerin tasdikinden sonra inşanta derhal geçilecektir. Bu iş için beş milyonluk bir tahsisat ayrılmış tar. MÜTEFERRİK : Yeşilay Cemiyetine Meyhaneciler Giremiyor Yeşilay cemiyeti idare heyeti, son toplantısında mey! zat, cemylete âza olarak kaydedilme sini istemiştir. İdare heyeti, kendisi- nin iyi duygularına teşekkür etmiş, fakat mesleği dolayısile dileğinin ka- bul edilemiyeceğini bildirmiştir. İdare heyeti, 18 yaşından aşağı o- lanların içkili yerlere gitmemeleri Kâletine müracaata karar vermiştir. Bundan başka, alkolizm iptilâsı için öğretici filmler gösterilmesi Sıhhat Vekâletinden istenecektir. Cemiyet, Halkevlerinde ve mek- teplerde kış konferanslarına başla- mak üzere hazırlık yapmıştır. İlk Seyyah Vapuru Geldi Mevsimin ilk seyyah kafilesi dün akşam Reliance vapurile limanımıza gelmiştir. Kafile 380 kişiliktir. Şehri- mizde iki gün kalacaklardır. Kızılay İstanbul mümessilliği, eliş leri yurdunda vücuda getirilen eser leri hususi memurlarla vapura gön- dererek teşhir ettirmiştir. Seyyahlar bu yerli öslüple yapılmış kadın elbi- se ve çamaşırlarına fevkalâde alâka göstermişlerdir. İktısat Vekâletine Bağlı Daireler İçin Bina İktısat Vekâleti, Istanbuldaki vekâ lete bağlı daireleri bir bina içinde top lamıya karar vermiştir. Şehrimizde bulunan teftiş heyeti reisi Hüsnü Ya- man, bu iş Üzerinde tetkiklerde bu- İunmuştur. İş dairesi üçüncü bölge başmüfet- tişi Halâk ve sanayi müfettişi Daniş, müsait bir bina bulmak için araştır- ma yapmıya memur edilmişlerdir. Bu daireler, haziranda bir binada | toplanacaktır. Yeni Telsiz İstasyonları Ankarada ve Yedikulede Devlet Ha vayolları hesabma kurulan yeni tel- siz İstasyonlarınm inşaatı tamamlan dığı için Yedikuledeki istasyon yarm bir heyet tarafından teslim almacak tır, Her iki istasyon 100000 liraya malolmuştur. Tecrübeler iyi netice verirse Izmir, Konya ve Adanada da birer telsiz istasyonu yapılacaktır. hanecilki yâpan bir | .. 30.1.938 Ankaradan Telefon ve Telgrafla Mevzuu Suç Teşkil Eden Telgraflar Ankara, 29 (TAN Muhabirin den) — Mevzuu suç teşkil eden telgrafların hükümete doğru olup olmadığı uzun zaman- danberi ihtilâf balinde bir mese- le idi, Devlet Şürası verdiği bir kararda alikadar memurların böy le bir telgrafı salâhiyetli makam- lara haber verehileceklerine kar rar vermiştir. Bu ihbar sırrın ma suniyeti aleyhinde bir cürüm teş- kil etmiyecektir. Adliye Vekâletinin Tamimi Ankara, 29 (Tan muhabirinden)— Adliye Vekâleti mtddetumum lere bir tamim göndererek haklarında ta kibat yapılan veya tahkikat açılan no ter ve muavinlerinin isimlerinin 4c0- le Vekâlete haber verilmesini bildir- miştir. N Feshedilen Bir İmtiyaz Ankara, 20 (Tan muhabirinden)— Kastamonu vilâyetinin Softaköy, Saz dere ve Boğazdere köylerinde vaktile fermanlarla bir şirkete verilmiş olan kömür imtiyazları hükümet tarafın dan fesholunmuştur. Memlekette : ihbarının Narenciye İstasyonunun Temeli Dün Atıldı Antalya, 29 (TAN) — Narenciye istasyonunun temelatmamerasimi ya pıldı. Merasimde Antalya Saylavı Ra sih Kaplan, Bursa saylavı doktor Ga lip, Giresun saylavı İsmail Hakkı, vi lâyet erkân: bulundular, Tik temel ta şın: saylavlar koydu. Rasih Kaplan ve istasyon müdürü birer mutuk söy lediler, Akşam, saylav Rasih Kaplan gehir işleri mevmuu üzerinde, Halkevinde bir hasbihal yaptı. Boluda Seyyar Sinema Bölü, 29 TA. İkevi namiha Me 5 - iz nema makinesinin ilk tecrübesi dün gece belediye sinemasında yapılmış tr. Yeni filmler getirilerek her ge- ce halka parasız filmler gösterilecek tir, Kaza ve köylere kadar gidecek 0- lan bu makineden vilâyetin köy ve kasabaları da istifade edecektir. Maraşta İki Yeni Köprü Maraş, 20 (A.A) — Maraş - Eloğ- de bir kömür amelesi, Yeşildirekte | hakkındaki kanun maddesinin ŞİĞ-| ju yolu üzerindeki Aksu köprüsü ile bir fabrikaya getirilen kömürleri bo. |detli tatbiki hususunda Dahiliye Ve-| Maraş - Göksun yolu üzerindeki AM kazası Tekirşadalak köprülerinin in- şaatı müteahhide ihale edilmiştir. Be tonarme olarak yapılacak bu köprü ler 210 bin liraya çıkacaktır. Maraşın mühim ihtiyaçlarından biri olan köp rülerin yapılması herkesi sevindirmiş tir. Karadenizliler Gecesinde Universitede okuyan Karadenizli talebeler dün akşam Park otelinde Karadeniz gecesi yaşamışlardır. Toplantıyı talebeden Mahmut kasa bir söylevle açmış, bundan sonra ke mençe refakatile Karadeniz oyunları ve misafirlere Karadeniz mahsullerinden portakal, fmdik ve Kisarna madan suyu ikram olunmuş tur, Bu samimi gece sabaha kadar sürmüstür. TAKVİM ve HAVA 30 İkincikânun 1938 Kasım: 84 Arabi: 1357 Rumi: 1354 Zilende: 28 İkincikâmun: 17 Güneş: 1,14 — Öğle: 12271 Akşam 17,22 İsli 542 YURTTA HAVA VAZİYETİ Yurdun cenup doğumu, Eğe, Kocaeli ve Trakya mintakalarında farla. diğer yerler a3 balstlu geçmiş, İzmirde yağmur, Elâ sağda kar yağmıştır, Rüzgürlar cenubi mentakalarda şimal şarki, Karadeniz, Marmara, Ege ve Trak yada cenubi istikametten orta kuvvette €3 miştir, Din İstanbulda hava ar bulutla geçmiş, rüzgür denuplan 2 metre hızla eemiştir. Saat 14 te bârometre 759,5 milimecre idi, Hararet en çok 13 ve en az 9,4 santigrat alarak bavledilmintir. 1 ind Gün; #1