30 Ocak 1938 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1
r 1938 Cumhuriyet Almanağı Her kitabcıda arayınız. Sa)fl,' 4927 umhuriyet Telgral ve mefctub adreal: CumJnurlyet fatanbu] Posta fcntnsu: trtanbul No 248 PaZaT 30 tkîfiCİkâliUI1 1938 Telefon: Basmunarrlı ve evl: 22366 Tahrlı heyetl: 24298 tdare ve matbaa kumı 24299 • 24290 ö İLK Külliyatının birincisi olan çıktı. 50 kuruş. E R III İN DÜŞEN AK Ahmed Halid Kitabevi Japon efkârı umumiyesi harb Hatayın seçim nizamnamesi yüzünden ikiye ayrılıyor Japon kabinesi, Çinde muhasamata devam şubal içinde tadil edilecek edilmesi hakkında bir beyanname neşretti îdarî Hatay istiklâlini tesiste Hariciye Vekilimiz Rüştü Arasla M. Delbos Türkten gayri unsurlara dii arasında görüşmeler devam ediyor. Paris, şecek vazife kendiliğinden meseleye halledilmiş nazarile bakmaktadır taayyün eder, ki o da şudur: Cenevre 29 (Hu Türke karşı değil, bilâkis susî) Cenevre elele Türkle beraber.. ölgenıze idarî istiklâl verilmesi meselenız, tatbikata aid bazı yanlışlıkların düzeltılmesi zaruretile, tekrar Mılletler Cemiyeti Konseyinde tetkık olunuyor. Bu meselede yeniden münakaşa mevzuu olan noktaların sizlerce de pek iyi malum olması lâzımdır. Bu maksadla bir hakikatin herkesçe olduğu gibi sizlerce de pek iyi bilinmesi yalnız pek muvafık değil, hatta ilk şarttır, ki o da şudur: Türkiye, adına bugün Hatay dediğimiz Iskenderun, Antakya ve havalisini ana vatan hududu dışında bırakabilmek için oraya ırkî ve millî Türk haklan esasında idarî istiklâl verilmesi şartına dayanmıştı. 1921 de Ankarada Fransız murahhası Franklin Bouillon'la akdolunan muahede işte bu sarahati ihtiva eder. Zamanla Fransa bu ahdi tutmamak istedi ve meselenin şimdi ikinci yıldır hepimizi işgal eden son $ekli bundan çıktı. Irkî ve millî Türk haklan esasında istiklâl : Işte ilk şeklinde de, son şeklinde de Hatay meselesi budur. Hatayın Türkiyeye ilhakı mevzuubahs değilse herhangi şekil ve surette Suriye topraklan içinde kalmasınm veya dolambaclı bir yolla başka bir devletin idaresine tâbi olmasmın evleviyetle, hiç ve asla, yeri ve imkânı yoktur. 1921 Ankara' muahedesinin mazmunu budur. de bulunan muhte lif murahhas heyet leri arasında bugüı müteaddid göriişme Ier yapıldığından Milletler Cemiyet konseyinin bu sabah ki toplantısı ancak öğleden sonra saal 17 de aktedilebil miştir. CENEVREDE VARILAN KARAR Irk ve din farkı oımaksızın bütün Hatay ahalisine Konsey içtimaında raportörün izahatı Amerikanın hareket tarzı belli olmadığından Cenevrede Çine yardım meselesi müzakereleri neticelenemedi. Yeni bir konferans toplanacak Japonyada siyasî vaziyet: Tokyo 29 Harbiye Nazın Sugiyama, bir beyanname neşrederek bütün ordudan «Japonyanın takib eylediği hedeflere varmak için gayretlerini bir misli daha fazlalaştırmasını» istemiştir. Harbiye Nazırı, bu beyannamesinde, «vaziyetin gittikçe daha büyük mikyasta fenalaşması sebebinden, uzun sürecek bir harb ihtiyaclarını karşılamak üzere lüzumlu tertibat alınması ihtiyacmı» bir kere daha tekrarla tebarüz ettirmektedir. Bu beyanname, ordunun bir kısmmda ezcümle merkezî Çinde bulunan orduda gittikçe inkişaf etmekte olan ve Çinde muhasamata nihayet verilerek ÇanKayŞek ile yeniden müzakerata girişilmesini taleb eyliyen temayüllere nihayet vermek maksadile neşrolunmuştur. Bu temayüllere sebeb olarak, Çin meselesinin bilhassa Sovyetler Birliği tarafında haritî ihVaziyeti müskülleşen Japon kabinesi azaları bir arada... tilâtlara yol açabileceği ve Japonyanın, (X) işaretli Başvekil Prens Konoye'dir kuvvetlerini geniş Çin arazisinde tüketmemesi icab eylediği keyfiyetleri ileri sü kis bütün gayretleri Çin üzerinde temer hasamata bir nihayet vermek istiyen asrülmektedir. küz ettirmeyi istemektedir. kerler, kabinenin siyasetine mukavemef lyı haber alan mehafilin teyid ettiğine Hükumet buhranı mt vücude eyliyecekler ve muhtemel olarak bir hügöre, hükumet azasının büyük ekseriyekumet buhranı vücude getirmek istiyegetirecekler? ti, împaratorun etrafındaki zevat ve Harceklerdir. Bunlar, Mareşaf ÇanKayŞek Tokyo 29 (Hususî) İyi haber abiye ve Bahriye Genel Kurmaylan, bilâ Ian mehafilin sapdığma göre, Çinde mu[Arkası Sa. 3 sütun 1 de] İ Hatay meselesi raportörü, Isveç mu rahhası M. Unden konseyde kısa bir nuruk irad ederek şunlan söylemiştir: « Hatay me selesi hakkında diir Türkiye, Fransa murahhaslarile kon . . . sey celseleri arasın $ontaiÇH&erelerdedoştane rolu ol*&. Ingffi? & . ., da husule gelen an Na^ın .M. Eden'in Parijitejı geçerken alınmış fotoğrafı. Türkiye Hariciye Vekilî ile Fransız laşma mucibince Hatay intihabat projesini hazırlıyan komisyon şubat nihayetin Hariciye' Nazın arasında bugün de göde Türk ve Fransız murahhaslarının da rüşmeler yapılmıştır. Bu görüşmeler neiştirakile toplanarak intihab projesinde ticesinde raportör M. Unden'in konseye icab eden tadilâtı yapacaktır.» [Arkası Sa. 5 sütun 1 de] Devlet Şurasının mühim kararı Dünyayı saran teltlike Amerika, donanmasını / 20 nisbetinde arttırıyor Meclisten munzam bahriye tahsisatı istiyen M. Roosevelt «Yer yüzünde hiç bir zaman bu kadarki kadar gerginlik görülmemiştir» dedi Suç deliüerini havi telgraflar Müddeiumumiliğe Eski Harbiye Nazırı General Lukof, Bulgaristanîh BerlinRoma mihverine iltihakını iltizam ediyormuş ihbar edilecek Ankara 29 (Telefonla) Posta gişelerine, çekilmek üzere verilen telgraflar mündericatmda kanunen takibat icrasını müstelzim bir suçun ika veya ihzar edildiği görülürse yapılacak muamele hakkında Devlet Şurasından karar alınmıştır. Teşkilâtı Esasiyenin 81 inci madde sinde postalara verilen evrak ve mek tublar ve her nevi emanetlerin salâhiyettar müstantik ve mahkeme kararı olmadıkça açılamıyacağı, telgraf ve telefonla vaki olan muhaberelerin mahre miyeti ihlâl olunamıyacağı yazılıdır. lArkası Sa. 6 sütun 3 te] Bulgar kabinesindeki istifaların sebebi Fransa Hatay davasmdan dolayı Türkiyeye Milletler Cemiyetinin hakemlığine müracaati teklif etmişti. Türkiye, davasmın haklılığından emin olduğu ve Fransız dostluğuna kıymet verdiği için bu teklifi tereddüdsüz kabul etti. Milletler Cemiyetinin verdiği kararı biliyorsunuz. Konsey 1921 Franklin Bouillon muahedesini tetkık ederek Hataya ancak o muahede mucibince, yani ırkî ve millî Türk hakları esasında bir istiklâl verilebileceği neticesinde karar kıldı. Cemiyet fazla olarak bizden yalnız birşey istedi: Resmî dıl olarak türkçenin yanında Arab diline de yer verilmesi. Hataydaki Arablar, Türklerin kardeşleri olduğu için biz bu arzuya mümaşat eylemekte hiçbir beis görmedik. Nitekim ne türkçe, ne arabca bilmiyecek b'r Ermeni veya Rum bulunursa idarede ve mahkemede tercüman vasıtasile onun da işlerinin göıülmesi zaten tabiî işler cümlesinden buljnuyordu. Hulâsa bizim nazanmızda Hatayın 1921 Ankara ahidnamesi hükmünü yerine getirecek olan idarî istiklâli oraJa yalnız Türkler için değil, Hatayın ırk ve din farkı olmaksızın bütün ahalisi için, hepiniz ve topunuz için bir saıdet kaynağı olmak yoluna girmişti. DüşuıüAmerikan donanmasından bir görünüş nüz ki sizin istiklâlinizi temin eden d«vletler emniyetinizi de kendi kefaletleri ılVaşington 29 (A.A.) Reisicum milletlerle bir anlaşmaya varmak husu tına almış olduklan için müstakil Hata/ hur Roosevelt, kongrede aşağıdaki mesa sunda sarfetmekte olduğumuz gayretleribölgesi kendi halkı için askerlik külfetin jı okumuşhrmizden feragat edemeyiz ve feragat de den bile azade bulunuyordu. Bu devirde « Sulhsever bir millet olmaklığımız etmiyeceğiz. Fakat, imzasını emniyetle bö'yle bir idare hayatına sadece hem hasebile sılâhların tahdid edılmesi ve tebeklediğim böyle bir anlaşmanın vücude kat'iyyen doğru olarak cennet hayati .avüzün ortadan kaldırılması için diğer [Arkast Sa. 8 sütun 5 te] denilebilirdi. IIIIIIIIIMIIIIIIItlllllllMlllllllllllllllllMIIIIIIIIIIIMIIIIHMIIMIIIIIIIIIIIIIllillllllllllllllllllllMllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllliilllOllllllKIIIIIIIIIIIIH Doğrusu Fransız müstemleke memurSizin için temin olunan bu cennet ha v? tahrik kılınıyorlar. Niçin biliyor musuyatını bir türlü havsalalarına sığdıramı nız? Bunları böyle yaptırmağa çalışan larının oyunj pek gülüncdür: Milletler yan ve onu bozmak için sizleri şaşırtmağa lann akıllarınca bu gayri Türk kütle Cemiyetinin kararıle Hatayın idarî istikçalışan kimseler vardır. Hatay intihabatı Türk kütlesi karşısında bir nevi muvaze lâli kararlaşmışî yani bir kere bu bölgeiçin hazırlanan talimetname ile bu intiha ne veya ayakbağı teşkil ederek böylelık nin Suriye ile idarî rabıtası kesilmiştir. bat için bazı Fransız müstemleke memur le guya Ankara muahedesinin ırkî ve Fransız müstemleke memurlan intihab larınca aylardan ve aylardanberi gösteri millı Türk haklan esasmdaki Hatay is oyunlarile ırkî ve millî Türk hakları esalen gayret ve faaliyetler bu cümledendir. tiklâi Türklük bakımmdan eğer bütün smdaki istiklâ'' de baltalayınca geriye yal 1 O talimatnameye ve bu gayretlere göre bütür baltalanamazsa herhalde bir hayli nız kendileri, yani Fransız müstemleke Hatayın gayri Türk ahalisi Türk vatan zayıf Hüsürülecektir. Bu takdirde ise ora memurlan kalacak, yani döne dolaşa daslarına karşı husumetkârane hareketle da rıhallî istiklâlin değil, haricî bir ha Hatay bu zatlarır ellerine teslim edilmiş re tesvik olunuyorlar. Gayri Türkler ora kimi> «tin hükmünü ve iradesini yürütmeYUNUS NADI da Türklere karşı bir blok yapmağa sevk ğe inüân ddi edilmiş olacaktır. [Arkası Sa. 3 sütun 6 dal İtalyada bir barut fabrikası patladı * Sofya 29 (Hususî) Yeni istifalar ve tayinlerden sonra da kabinenin vaziyeti takarrür etmiş bir halde değildir. Dün istifa eden Adliye Nazırından sonra Ekonomi Nazırı Ganef'in de istifa edeceği tnuhakkak sayılmaktadır. Bu istifa da diğerleri gibi Lukof ve Barof ile aralarınGeneral daki tesanüdün izharından ileri gelmektedir. Kabinede yapılan değişiklikten sonra ilk defa toplanan Nazırlar Meclisinde Köse İvanof'un şimdiye kadar takib etriği dahilî ve haricî siyasette devam edilmesine karar verilmiştir. Bazı mahfillerde Harbiye Nazırı Lukof'un istifasımn haricî siyasetle alâkadar olduğu kanaati izhar edilmektedir. General Lukof Bulgaristanın Roma Berlin mihverine iltihak etmesini açıktan açığa iltizam etmekte idi. Lukof Yeni Dahiliye ve Hariciye Nazırlart Sofya 2 9 Kral, dün akşam, istifa eden M. Ognianov ve Borov'un yerine Dahiliye Nezareti sabık genel sekreteri Kujukarov'u Adliye Nazırhğına ve Plevne Valisi Nikofo[Arkast Sa. 3 sütun 4 te] IIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII1IIII1IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIU Bugünkü mühim maç Ondan fazla ölen var, Galatasaray Beşiktaş takımları «Cumhuriyet» in yaralılar birkaç yüzü koyduğu tayyare kupası maçlarının finali geçiyor için Taksimde karşılaşıyorlar Roma 29 Frosinone eyaletinde SegIki yıl önce Türk Hava Kurumunun ni barut deposunda müthiş bir infilâk davetine icabet eden on iki kulüb, gazevuku bulmuştur Saat 7.30 te bir infilâk temizin ortaya koyduğu tayyare kupası duyulmuş, bunu saat 8,10 da ikinci bir için tertib edilen maçlara iştirak etmişlerinfilâk takib etmiştir. di. Türk çelik kanadlarına yardım için Öğleye doğru enkaz arasmdan on ka yapılan bu karşılaşmalar neticesinde bu dar cesed çıkanlmıştır. Birkaç cesedin on iki takımdan Galatasarayla Beşiktaş daha gömülü kaldığı zannedilmektedir. finale kaldılar. Bugün köhne Taksim Birkaç yüz kişinin yaralandığı söy stadyomu bu final maçı münasebetile lenmekte ise de bu hususta henüz sarih heyecanlı günlerinden birini daha yaşıyahaberler gelmemiştir. caktır. Segni merkezinde 1200 kadar amele Istanbul Hava Kurumu Başkanlığı eçalışmaktadır. Askerî müfrezeler birkaç sas itibarile bir spor hareketi olarak bu kilometro uzakta şehrin etrafını kor yardımdan azamî istifade fikrini bir taradon altın'a almışlardır. [Arkast Sa. 3 sütun 5 te] fa bırakarak duhuliye fiatlarmı yükseltmemiştir. Bu sebeble birkaç gündür ba han andıracak kadar güzel gıden havalar bozmadığı takdirde bugün Taksim sta dının heyecanlı ve ucuz bir maç seyretmek istiyeceklerle dolup taşacağmı kuvBirinci Ordu Müfettişi Orgeneral vetle tahmın ediyoruz. Fahreddin Altay, Kolordu Kumandanı Manen paha biçilmez bir değeri olan Korgeneral Salih, Donanma Kuman kupamızın hangi takıma nasib olacağını danı Amiral §ükür Okan ile Trakya U kestirmek mümkün değildir. mumî Müfettişi General Kâzım Dirik Dömifinal maçında, Güneşe karşı oyYalovaya giderek Büyük Şef Atatürke parken kolundan sakatlanan Hüsnünün Gazetemiz tarafından bugünkü maçm tazimatlarını arzetmişlerdir. ^Arkası Sa. 8 sütun 4 te] galibine hediye edilecek olan kupa y Atatürke tazimatlarını arzeden kumandanlar
