30 Ocak 1938 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 1

BASMUHARRİRİ: Milletler C Cenevrede G .. .. e n örül İyi Hava yi bi ——— Ahmet Emin YALMAN M illetler Cemiyeti nezdin- deki delegemiz B. Nec- mettin Sadak, Konseyin evvelki günkü toplantısında ölçülü, mü- vazeneli, vakur; ayni zamanda da kuvvetli ve kati sözler söyle- m.ştir. B. Sadakın Hataya ait son ihti- lâflar hakkındaki nutkunda, Türk diplomasisinin her vakitki açık ve dürüst prensiplerinin güzel ifadeleri Vardır. Delegemiz, Milletler Cemiyeti ta- Trafından Hataya gönderilen | kon- trol komisyonunun faaliyetini, çok haklı şekilde tenkit ediyor ve 29 Mayıs 1937 de Cenevrede varılan anlaşmanın bu faaliyet neticesinde tahrife uğradığını söylüyor. Koamis- Yyon, tetkikleri sırasında cemaat mü- Messillerile — beraber çalışmamış, Türk ve Fransız mümessillerile el- birliği yapmamıştır. Hatayda kendi- lerine mahsus bir yol tutan Fransız Mmüstemleke memurlarının tesiri al- tına düşmüştür. B. Sadak, kontrol komisyonunda, İntihap kanunu yapmak gibi bir teş- rii salâhiyet bulunmadığını ileri sü- rüyor. Hatay seçimine ait esaslar, hazırlanan anayasada zaten vardır. Hükümlerin kısa olması tesadüfi de- TüN ağır GEZMARİ DÜrEŞEEA Yü eden bir kanun yapmak hakkı, bir kontrol komisyonuna verilemez. Delegemîz. neticede şunu an- latmıştır. ki , komisyonun Yyaptığı işler, Cenevrede varılan an- laşmanın şekline ve esaslarına ta- Mmamile aykırıdır ve halkın iradesi- ni serbestçe ve doğrudan doğruya ifade etmesine engel olmaktadır. Halbuki anlaşma için zaten bizim tarafımızdan — fedakârlıklar — yapıl- Mıştı. Bunun da çerçevesi haricine çıkan, ruh ve maksadını öldüren hareketlere tahammül edemiyeceği- Miz çok tabiidir. Milletler Cemiyeti komisyonu. bitaraflığı icap ettiren bir işte bütün alâkadarlarla temas- tan geri durmak suretile, bitaraflık mefhumu hakkında çok yanlış hir telâkkiye sapmıştır. B. Sadakın ortaya koyduğu Türk tezine ve tam gayeye muvafik bir heticeye varılmasına dair ileri sürdü ğü temennilere Fransa Hariciye Na- Zırı B. Delbos samimi ve dostça söz- le cevap vermiştir. Bizim arzu- Muz, bu sözlerin sonuna kadar fiile Çevrildiğini görmekten ibarettir. E- Ber bu tahakkuk ederse bizimle Fran Sa arasındaki yegâne pürüzlü dava Ortadan kalkar ve düne kadar iki Memleketi ayıran Hatay işi yeni bir dostluk köprüsü haline gelebilir. önseyin bu işte raportörü o- K lan Isveç murahhası da, ko- Misyon raporunu Cemiyetin asıl ka- Tarlarına uygun bir hale getirmek Ususunda Türk ve Fransız mümes- sillerile elbirliği etmeyi ileri sürmüş Ve bu dürüst teklif delegemiz tara- î"ldan memnuniyetle karşılanmış- lr, Komisyon reisi B. Reid, komis- y'_’n hamına beyanatta bulunarak itırazlarımııa ait mütalealarını si- fahi veya tahriri surette bildirmeğe Azır olduğunu söylemiştir. Kontrol komisyonunun reis ve a- Zasını — memleketimizden geçerken tanımak fırsatını bulanlar, kendilgç |. Tindeki bitaraflık arzuşa V : Hüsnü- Niyet hakkında ıereddüM.e'-ne ler, Reis te, aza da niz, geğgli damlardır. Ne çare Ki eke memırrları, 'b (Âriğ AHMET EMİN YALMAN Hatayın Seçim Raporu İçin Murahhas Heyetlerin Görüşmesi Devam Ediyor Çine Yardım Edilecek mi? Çin Murahhası, Japonyaya Karşı Zecri Tedbirlerin Tatbikini İstedi. Eden ve Delbos İtiraz Ettiler Cenevre, 29 (A.A) — Anadolu A- jansının hususi muhabiri bildiriyor: Konseyin evvelki gün verdiği ka- rar üzerine komisyonun hazırladığı mahut intihabat raporunun tadili için takip edilecek şekil hakkında ra portör ve murahhas heyetleri arasın- da dün gece ve bugün yapılan müza- kereler bu gece de devam etmekte- dir. Romanya Yahudileri meselesi Cenevre, 29 (A.A) — Milletler Ce- miyeti Konseyinin Başkanı B. Adle konseye aşağıdaki beyanatı yapmış- tır: Genel Sekreterlikten, Romanya- daki Yahudilerin vaziyetine dair ola rak Milletler Cemiyetine verilen dört istidanın acele müzakeresi için karar verilmesi istendi. Genel Sekre ter, Romanya hükümetinin mütalea- sı gelmedikçe bu müracatların tet- rını bildirmek üzere, Romanya hü- kümetine tebliğe karar vermiştir. Reis, bu istidalar konsey âzasına mutat usul dahilinde tebliğ edilince, Ingiliz ve Fransız kolleglerini bu is- tidaları tetkik edecek olan komitede kendisile birlikte toplanmıya davet tasavvurunda olduğunu bildirmiş ve komitenin, gelecek devreyi bekleme- den bu maksatla toplantıya davet e- dilmesini teklif etmiştir. Çin'e yardım meselesi hakkındaki 2vletlerin Çine mürferiden yardımda bulunmalarını teklif eden B. Eden Çin — Ingiliz — Fransız ve Sovyet müzakereleri umumi alâkayı celbet- mektedir. Wellington Koo Çin'in mütecavize karşı zecri tedbirler alınmasına dair olan on altıncı maddenin tatbikini is tediğini İngiliz, Fransız ve Sovyet murahhaslarına bildirmiştir. Murah- (Arkası 3 üncüde) Gümrük ve İnhisarlar Vekiliyle Bir Konuşma Kullandığı Mütehassısların Dediklerini Harfi Harfine Yapan ve Verimi Gittikçe Artan Bir Daire Gı(n*'z ve İnh'sarlar Vekili “ MB. Ali Râna Tarhan Bir, iki hafta evvel İstanbul güm- rük teşkilâtını görmek fırsatını bul- muştum. En küçük teferrüatta bile modern, uyanık, metotlu, çalışkan bir dimağın açtığı izler göze çarpı- yordu. Kendi kendime şöyle bir kanaate vardım: Bu gördüğüm güzel eser tek başına vücude getirilmiş olamaz. De- mek ki şu Gümrük ve İnhisarlar Ve- kâleti denilen sahada modern ve ve- rimli bir çalışma var.. Bu çalışmanın umumi çizgilerini ve gayelerini kavramak maksadiyle ilk fırsatta Vekil Bay Rânayı aramı- ya ve bulmıya karar verdim. Vekilin İstanbulda bulunması bu fırsatı ha- zırladı. Bay Rânayı Ömer Abit hanında, İnhisar Umum Müdürlüğü bürola- rında bulmıya giderken, ilk sualim zihnimde hazırlanmıştı. Şöyle diye- cektim: — İnsan bu vekâlette çok iyi ça- Tışıldığını işlerinizi yakından görün- ce ve eski gümrüklerle bugünkü hali karşılaştırınca anlıyor. Fakat böyle bir çalışmanın eserleri neden silik ve unutulmuş bir halde kalsın? Bu (Arkası 7 incide) emiyeti Konseyi H.A K Terazilerinin Taklitleri çıkmıştır. markasına dikkat. Kantarcılar 46 - 62 HAK Deposu : Amerikanın Deniz Silâhları B. Roosevelt'e Göre Dünya Gerginliği En Hâd Bir Safhadadır Vaşington, 29 (RADYO) — Cüm- hurreisi B. Roosevelt, silâhlanma hak kında günlerdenberi beklenen me- sajını bugün köngrede okumuştur. B. Roosevelt; bu mesajda bilhassa demiştir ki: “Sulhperver bir millet olduğumuz için silâhların tahdit edilmesi ve te- cavüzün ortadan kaldırılması bakı- mındari diğer milletlerle bir anlaşma ya varmak hususunda sarfetmekte Altın Ticareti Yapacak Bankalar Tesbit Edildi Ankara, 29 (TAN müha- birinden) — Altın ticareti ile meşgül o'mak üzere mü- saade istiyen bankaların müracaatleri Maliye Vekâ- letince tetkik edilmiştir. Ve- kâlet; Ziraat, İş, Emlâk ve Eytam, Türk Ticaret ve Os- manlı Banlarına bu müsa- adeyi vermişt'r. Türkiyede Üücert Gültreey serteriil İzteri do $ ancak bu beş banka uğra- şabilecektir. Bulgar Kabinesinde Değişmeler B. Köseivanof Sofya, 29 (TAN) — Bulgaristan- da kabine buhranı şimdilik nihayet bulmuş görünüyor. Kral, dahiliye nezareti sabık umumi kâtibi Kuju- karov'u adliye nazırlığına, Plevne valisi Nikoforov'u da ticaret nazırlı- Bina tayin eden emirnameyi imzala- mıştır. Nafıa Vekilimiz Bugün Geliyor Ankara, 29 (Tan Muhabirinden)— Nafıa Vekilimiz B. Ali Çetinkaya. yarın sabahki yıldırım treniyle İs- tanbula hareket edecektir. B. Ali Çe- tinkaya, Ankara — İstanbul yolunu yakından tetkik edebilmek için gün- düz trenini tercih etmiştir, İstanbul- da vekâlete ait işler ve bilhassa E- lektrik Şirketinin vaziyeti üzerinde tetkiklerde bulırnacağı zannedilmek- tedir, Iduğ € gayretlerden feragat ede meyiz. Fakat bu aralık kendi milli emniyetimizi düşünmek mecburiye - tindeyiz. Silâhlanmanın misli görül - memiş bir hızla fazlalaşmakta olduğu nu kongreye büyük bir teessürle bil- diririm. Ekser memleketlerde milletlerin sulh halinde yaşamak arzusunda bu- lunmalarına rağmen, dünya nüfusu- nun asgari dörtte biri hâlen aman vermez çarpışmalara karışmış bulu - nuyor. Dünya yüzündeki gerginlik hiçbir zaman bugünkü kadar had devreye girmemisti. Böyle bir vaziyet içinde bizim silâhlarımız başka milletlerin silâhlarile mukayese edilirse milli emniyetimzi tehlikede hissederiz. Bu Deniz Programının Arttırılması Projesi Meclise Verildi B. Roosevelt bakımdan silâhlarımızı fazlalaştır - mak lâzımdır. Başka milletlerin silâhları sulhü tehdit edecek derecede yükselmşi ol- (Arkası 8 incide) Müthiş Bir İnfilâk Roma, 29 (A.A) — Frosinone eya- letinde Segni barut deposunda müt- hiş bir infilâk vuku bulmuştur. Saat 7,35 te bir infilâk duyulmuş bunu sa at 8,10 da ikinci bir infilâk takip et- miştir. Oğleye kadar enkaz altından 10 ceset çıkarılmıştır. Birkaç yüz ki- şinin yaralandığı söyl ktedir. İtalyada Bir Barut Deposu Ateş Aldı, 100, Amele Yandı rı 1200 dür. Askeri müfrezeler birkaç kilamet- re uzakta şehrin etrafını kordon altı na almışlardır. Kral Victor - Emanu- el ile B. Mussolini hâdise mahalline gitmişlerdir. Roma, 29 (Hususi) — Neşro- lunan bir tebliğe göre, infilâk Burada çalışan amelelerin mikta- yüzünden ölenlerin sayısı 100ü bulmuştur. Sulh Müzakeresi Istiyorlar Japon Ordusu, Harbe Karşı Cephe Alıyor Londra, 29 (Hususi) — Uzak Şark ta Çin ile Japonya arasındaki muha rebenin siklet merkezi Tien Sin Pu- kov demiryoludur. Burada iki taraf arasında şiddetli muharebeler devam etmektedir. Çin kaynaklarından alı. nan haberlere göre, Çin kuvvetleri Japonların taarruzlarını püskürtmüş ler ve birkaç şehri istirdat etmişler. dir, Geçen perşembe Hankov'a yapılan Japon bombardımanı esnasında Çin hava müdafaasının açtığı ateş esna. sında bir şarapnel Amerikan topçeke ri Luzon'a düşmüş telsiz memuru ha fifçe yaralanmıştır. Amerikanın yeni protestosu Amerikanın Tokyo Elçisi, Ameri. ka — sefareti erkânmdan — Mister Allisonun — bir Japon — nöbetçisi tarafımdan tokat —yemesi — hâdise. sini şiddetle protesto etmiştir. Mis. ter Allison'un Amerika hariciyesine gönderdiği rapora göre, kendisi böyle bir hâdiseye sebebiyet verecek hiçbir harekette bulunmamıştır. Ve hâdise dedir. (Arkası 8 incide) Çinliler Pukov Demiryolu Boyunda Birkaç Şehri Istirdat Ettiler tam mânasile bir taarruz mahiyetir »— Ş