30 Ocak 1938 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 1

İKİNCIKANUIK 1938 KURUŞ BASMUHARRIRI: AHMET EMİN YALMAN Milletler Cemiyeti Konseyi Cenevrede Görülen İyi Hava —— Ahmet Emin YALMAN M iletler Cemiyeti nezdin- deki delegemiz B. Nec- mettin Sadak, Konseyin evvelki günkü toplantısında ölçülü, mü- Vazeneli, vakur; ayni zamanda da kuvvetli ve kati sözler söyle- miştir. B. Sadakın Hataya ait son ihti- Iâflar hakkındaki nutkunda, Türk diplomasisinin her vakitki açık ve dürüst prensiplerinin güzel iadeleri vardır. Delegemiz, Milletler Cemiyeti ta- rafından Hâtaya gönderilen « kon- trol komisyonunun faaliyetini, çok haklı şekilde tenkit ediyor ve 29| Mayıs 1937 de Cenevrede varılan anlaşmanın bu faaliyet neticesinde tahrife uğradığını söylüyor. Komis- yon, tetkikleri sırasında cemaat mü- messillerile (beraber çalışmamış, 'Türk ve Fransız mümessillerile el birliği yapmamıştır. Hatayda kendi- lerine mahsus bir yol tutan Fransız müstemleke memurlarının tesiri al tina düşmüştür. B. Sadak, kontrol komisyonunda, İntihap kanunu yapmak gibi bir teş- ri salâhiyet bulunmadığını ileri sü- Tüyor. Hatay seçimine ait esaslar, hazırlanan anayasada zaten vardır. Hükümlerin kısa olması tesadüfi de- Gm azan anam, kadar va» eden bir kanun yapmak hakkı, bir kontrol komisyonuna verilemez. Deleevmiz. neticede şunu an- latmıştır ki , komisyonun Yaptığı işler, Cenevrede varılan ap- laşmanın şekline ve esaslarına ta- mamile aykırıdır ve halkın iradesi- ni serbestçe ve doğrudan doğruya İfade etmesine engel olmaktadır. Halbuki anlaşma için zaten bizim tarafımızdan (fedakârlıklar yapıl mıştı. Bunun da çerçevesi hericine çıkan, ruh ve maksadını öldüren hareketlere tahammül edemiyeceği- miz çok tabildir. Milletler Cemiyeti komisyonu. bitaraflığı icap ettiren bir işte bütün alâkadarlaris temas- tan geri durmak suretile, bitaraflık #Mefhumu hakkında çok yanlış hir telâkkiye sapmıştır. B. Sadakın ortaya koyduğu Tür« tezine ve tam gayeye muvafik bir meticeye varılmasına dair ileri sürdü ğü temennilere Fransa Hariciye Na- Zir B. Delbos samimi ve dostça $öz- le cevap vermiştir. Bizim arzu- Muz, bu sözlerin sonuna kadar fiile çevrildiğini görmekten ibarettir. E- ğer bu tahakkuk ederse bizimle Fran #4 arasındaki yegâne pürüzlü dava ortadan kalkar ve düne kadar iki Memleketi ayıran Hatay işi yeni bir dostluk köprüsü haline gelebilir. Ksm bu işte raportörü 0- lan İsveç murahhasi da, ko- Misyon raporunu Cemiyetin asıl ka- Tarlarına uygun bir bale getirmek hususunda Türk ve Fransız mümes- sillerile elbirliği etmeyi ileri sürmüş Ve bu dürüst teklif delegemiz tara- erin memnuniyetle karşılanmış m Komisyon reisi B. Reld. komls- Yon namına beyanatta bulunarak İtirazlarımıza sit mütalemlerımı siz ahi ve ©ya tahriri surette bildirmeğe hazır olduğunu söylemiştir. Kontrol komisvonunun reis ve 8- Tâsını “ memleketimizden geçerken tanimak fırsatım bulanlar, kendilge | Tindeki bitaraflık arzı Misi» hiyet hakkında tereddüt e Reis te, aza da damlardır. Ne çare memurları, Hatayın Seçim Raporu İçin Murahhas Heyetlerin Görüşmesi Devam Ediyor Çine Yardım Edilecek mi? Çin Murahhası, Japonyaya Karşı Zecri Tedbirlerin Tatbikini İstedi. Eden ve Delbos İtiraz Ettiler A- Cenevre, 29 (A.A) — Anadolu jansının hususi muhabiri bildiriye Konseyin evvelki gün verdiği ka- rar üzerine komisyonun hazırladığı mahut intihabat raporunun tadili için takip edilecek şekil hakkında ra portör ve murahhas heyetleri arasın- da dün gece ve bugün yapılan müza- kereler bü gece de devam etmekle dir. Romanya Yahudileri meselesi Cenevre, 29 (A.A) — Milletler Ce- miyeti Konseyinin Başkanı B. Adle konseye aşağıdaki beyanatı yapmış- tır: Genel Sekreterlikten, Romanya daki Yahudilerin vaziyetine dair ola tak Milletler Cemiyetine verilen dört istidanın acele müzakeresi İçin karar verilmesi istendi. Genel Sekre ter, Romanya hükümetinin mütales- sı gelmedikçe bu müracatların tet- Erir YE GERME ele rını bildirmek üzere, Romanya hü- kümetine tebliğe karar vermiştir. Reis, bu istidalar konsey âzasına mutat usul dahilinde tebliğ edilince, | Ingiliz ve Fransız kolleglerini bu is. tidaları tetkik edecek olan komitede kendisile birlikte toplanmıya davet tasavvurunda olduğunu bildirmiş ve komitenin, gelecek devreyi bekleme den bu maksatla toplantıya davet e- dilmesini teklif etmiştir. Çin'e yardım meselesi hakkındaki Deulâllerin Çine müwferiden yardımda bulunmalarını teklif eden B. Eden Çin — Ingiliz — Frarisız ve Sovyet müzakereleri umumi alâkayı celbet- mektedir. Wellington Koo Çin'in mütecavize karşı zecri tedbirler alınmasına dair olan on altıncı maddenin tatbikini is tediğini İngiliz, Fransız ve Sovyet murahhaslarına bildirmiştir. Murah- (Arkası 3 üncüde) Gümrük ve İnhisarlar Vekiliyle Bir Konuşma Kullandığı Mütehassısların Dediklerini Harfi Harfine Yapan ve Verimi Gittikçe Artan Bir Daire Glmilik ve İnh'sarlar Vekili *B. Ali Râna Tarhan Bir, iki hafta evvel İstanbul güm- rük teşkilâtını görmek fırsatını bul- muştum. En küçük teferrüatta bile medern, uyanık, metotlu, çalışkan bir dimağın açtığı izler göze çarpi- yordu. Kendi kendime şöyle bir kanaate yardım: Bu gördüğüm güzel eser tek başına vücude getirilmiş olamaz. De- mek ki şu Gümrük ve İnhisarlar Ve- kâleti denilen sahada modern ve ve- rimli bir çalışma var.. Bu çalışmanın umumi çizgilerini ve gâyelerini kavramak maksadiyle ilk fırsatta Vekil Bay Rânayı aramı- ya ve bulmıya karar verdim. Vekilin İstanbulda bulunması bu fırsatı ha- zırladı. Bay Rinayı Ömer Abit hanında, İnhisar Umum Müdürlüğü bürole- rında bulmıya giderken, ilk sualim zihnimde hazırlanmıştı. Şöyle diye cektim; — İnsan bu vekâlette çok iyi ça- lışıldığını işlerinizi yakından görün- ce ve eski gimrüklerle bugünkü hali karşılaştırınca anlıyor. Fakat böyle | bir çalışmanın eserleri neden silik ve | unutulmuş bir halde kalsın? Bu (Arkası 7 inelde) Eni Ticareti : Yapacak Bankalar Tesbit Edildi i j İz Ankara, 29 (TAN muha- birinden) — Altın ticareti ile meşgul o'mak üzere mü- saade istiyen bankaların müracaatleri Maliye Vekâ- letince tetkik edilmiştir. Ve- kâlet; Ziraat, İş, Emlâk ve Eytam, Türk Ticaret ve Os- manlı Banlarına bu müsa- adeyi vermişt'r. Türkiyede A VE ancak bu beş banka uğra- şabilecektir. l i ş ..aaaaaaai Bulgar Kabinesinde Değişmeler B. Köseivanof Sofya, 29 (TAN) — Bulgaristan. da kabine buhranı şimdilik nihayet bulmuş görünüyor. Kral, dahiliye nezareti sabık umumi kâtibi Kuju- karov'u adliye nazırlığına, Plevne Zına tayin eden emirnameyi imzala- mıştır, Nafıa Vekilimiz Bugün Geliyor Ankara, 29 (Tan Muhabirindeni— Nafıa Vekilimiz B. Ali Çetinkaya yarın sabahki yıldırım treniyle İs- tanbula hareket edecektir B. Ali Çe- tinkaya, Ankara — İstanbul yolunu yakından tetkik edebilmek için gün- düz trenini tercih etmiştir, İstanbul- jda vekâlete ait işler ve bilhassa E lektrik Şirketinin vaziyeti “üzerinde tetkiklerde bulrmacağı zannerilmek- tedir, a... HA K Terazilerinin Taklitleri çıkmıştır. HAK öüe Deposu : markasına Kantarcılar 46 - 62 Amerikanın Deniz Silâhları B. Roosevelt'e Göre Dünya Gerginliği En Hâd Bir Safhadadır Deniz Programının Arttırılması Projesi Meclise Verildi Vaşington, 28 (RADYO) — Cüm- hurreisi B. Roosevelt, silâhlanma hak kında günlerdenberi beklenen me- sajını bugün kongrede okumuştur. B. Roosevelt; bu mesajda bilhassa demiştir ki: “Sulhperver bir millet olduğumuz için silâhların tahdit edilmesi ve te- cavüzün ortadan kaldırılması baki- mından diğer milletlerle bir anlaşma Ya varmak hususunda sarfetmekte İolduğumuz gayretlerden feragat ede | meyiz. Fakat bu aralık kendi milli emniyetimizi düşünmek mecburiye - tindeyiz. Silâhlanmanın misli görül - memiş bir hızla fazlslaşmakta olduğu nu kongreye büyük bir teessürle bil- diririm, Ekser memleketlerde milletlerin sulh halinde yaşamak arzusunda bu- lunmalarına rağmen, dünya nüfusu- nun asgari dörtte biri hâlen aman vermez çarpışmalara karışmış bulu - nuyor. Dünya yüzündeki gerginlik hiçbir zaman bugünkü kadar had devreye girmemisti. Böyle bir vaziyet icinde bizim silâhlarımız başka milletlerin silâhlarile mukayese odilirse milli emniyetimzi tehlikede hissederiz. Bu B. Roosevelt fazlalaştır - bakımdan silâhlarımızı mak lizımdır. Başka milletlerin silâhları sulhü tehdit edecek derecede yükselmsi ol- (Arkası 8 incide) Müthiş Bir İnfilâk iziyada Bir Barut Deposu Ateş Aldı, 100 Amele Yandı Roma, 29 (A.A) — Frosinone eya- etinde Segni barut deposunda müt- hiş bir infilâk vuku bulmuştur. Saat 1,38 te bir infilâk duyulmuş bunu sa at 8,10 da ikihci bir infilâk takip et- miştir. Oğleye kadar enkaz altından 10 ceset çıkarılmıştır. Birkaç yüz ki- şinin yaralandığı söylenmektedir. Burada çabam. amelelerin mikta- rı 1200 dür, Askeri müfrezeler birkaç kilomet- re uzakta şehrin etrafını kordon altı na almışlardır. Kral Victor - Emanu- el ile B. Mussolini hâdise mahalline gitmişlerdir. Roma, 29 (Hususi) — Neşro- lunan bir tebliğe göre, infilâk yüzünden ölenlerin sayısı 1000 bulmuştur. — Sulh Müzakeresi İstiyorlar Japon Ordusu, Harbe Karşı Cephe Alıyor Çinliler Pukov Demiryolu Boyunda Birkaç Şehri İstirdat Ettiler Londra, 20 (Hususi) — Uzak Şark ta Çin ile Japonya arasındaki muha rebenin siklet merkezi Tlen Sin Pu- kov demiryoludur. Burada iki taraf arasında şiddetli muharebeler devam etmektedir. Çin kaynaklarından alı. nan haberlere göre, Çin kuvvetleri Japonlarm tanrruzlarmı püskürtmüş ler ve birkaç şehri istirdat etmişler. valisi Nikoforov'u da ticaret nazırlı- | dir, Geçen perşembe Hankov'a yapılan Japon bombardımanı esnâsmda Çin hava midafaasınm açtığı ateş esna. sında bir şarapnel Amerikan topçeke ri Luzon'a düşmüş telsiz memuru ha fifçe yaralanmıştır. Amerikanın yeni protestosu Amerikanın Tokyo Eiçisi, Ameri. ka osefareti erkânndan (Mister Allisonun bir Japon nöbetçisi tarafmdan tokat (yemesi o hâdise. &ini şiddetle protesto etmiştir. Mis. ter Allison'un Amerika hariciyesine gönderdiği rapora göre, kendisi böyle bir hâdiseye sebebiyet verecek hiçbir harekette bulunmamıştır. Ve hâdise tam mânasile bir taarruz mahiyetir « dedir. (Arkası 8 incide) Siperde Bib Cin Neferi