1 Ekim 1942 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 8
Bir yazımın e ram Mefistonun ahlâklılığını ilân etmiştim Mefisto sanat eserinin -- iliniz en mühim unsuru. Charles Pöguy'nin hristiyan este- tiği, Walt Witmanın hürriyet yapısı hep Mefistonuu dünya zevklerini de- i lice yaşama isteğinden kuvvetini alı- ; yor. | Peguy, kendisi, İsa ve Allahla münasebetinde sofu kalmak istidadı- nı d Mefistonun hayat davranışın- dan çıkardığı tam bir ahlâklılık ve doğruluk anlayışından almakta! LI ., Mefisto düşturunu şöyle inşa edi- yor: «Dünya zevkleriyle yaşadığın ka- dar ahlâklısın,» Ama buna bir de dünya zevkle- rinin hariç ile hesaplarını ilâve et- mek ve bu dünya zevkinin hariç ile hesabında onların atbaşı bulunme- larını temin etmek üzere bir şuura varmalarını hazırlamak yani onlara her fırsatta müspet durumlarını hge- tırlatmak lâzımdır. (Peğuy'nin bir Mefisto uşkı ile kıvrandığını ve meselelerini ona gö- re tânzim etmek istediğini kendisi nin şeytana karşı aldığı aykırı vazi- yetten çıkarıyorum.) # .. Peguy ve Supervielle gibi bristi- yan şairleri Mefistoyu hatırlattıkları için seviyorum, Peguy'nin inadına taassubu ve uzun uzadıya “Katedral, leri tasvir isteği onun me kadar yalnız bir adam olduğunu ve içersinde, kendi- sini dünya zevklerine iten bir şeyin nasıl Allaha çevrildiğini ortaya ko- yuyor, o. Oscar Wilde'ın bir gün “sofu adam, olduğunu haber vereceğim. Wilde «De Profundis» inde İsa ile hiç bir ihtilâfı olmadığını ve İsa- bın da dünyanın &ırrini aşkta bul 234 — Servetifünnu — 2406 © MEFİSTO'NUN İMKÂNLARI duğuna göre, Allaha aşkla yaklagıla- bileceğini anlatmak istiyor, Mefistoyu meydanlıklara açılan ve insanlara doğru gebişleyen eser- lerde de en kapalı köşelere kadar aramak, bulmak, onun merhametini teşbir etmek ve: “İşte (o Mefistonun merhameti!, diye bağırmak lâzım! Buna göre İstratinin bütün kah- ramanlarını *Metistofeles,, mg ad: landırmak mümkün. Ama Mefistofeles'in kendi İbkân- larını denediği, dünya meselelerini vüzettiği asıl mühim eseri — Dok- tor Fausttan sonra — Erkek ve ha- yaletleri'dir, Lenormanâ, bu piyesinde şahısla- rın bir, bir vaziyetlerini tayin eder, ahlâklarını bir nizama bağlarken bir de “Erkek ve Hayaletleri, meselesi- nin yanındâ «Mefisto ve Hayaletleri» meselesini ele almak ve bunu ön plana doğru inkişaf ettirmek üzere bir gayret sarfetmektedir. ww Mefistonun insan ve eşyaya bir yaşama &evinçi aşılayan, bir var ol- madan ötürü memnuniyet arzeden bir anlayışı da ver. Bütün geniş imkânlar ve kadro. lar deneyen eserlerin beraberinde bu yaşama sevincinin de geldiği ve insanın o eserleri okurken rahat. ladığı ve boşaldığı ve kendisinin dışın- da kalan âleme bir yakınlık duydu- gu söylenebilir, » #“ Makbet, Hamlet, Kral Lir ve Shekespenre'in öteki eserleri Mefie- toyla tam bir fikir beraberliği halin- dedir. Eral Lirin, kaderinin üstüne ka- der aramasında, Hamletin «Kin» i, Romeo'nun aykırı talihinde Mefis- tonun bizzat kendisi yok muf Shekespeare'in aşklarını cinayet- lerini ve insanlarını bir iğne deli- ğinden geçirmeğe hazırlaması, onla- ra büyük imkânlar düzenlemesi ve daima büyük lokma yemek ve bü- yük söz söylemek prensibine bağla- ması, geride bir takım boşlukların kalrıoasını ve bu boşlukların Mefisto- ya göre düşünülmüş olmasını icap ettiriyor, a Mefisto'nun bir diğer adı da çu: “Shekespeare,,. Salâh BİRSEL Tahta At Dünyamızda da hoş vakit geçirilir, emmel... Sularımız, kadınlarımız mü insanlarından memnun olursun, Dünyamızda da yaşamak güzel; Bütün eşyan ilkbahar olsun... Bana değil bulutlara aşık ol, Ve bulutların şarkısını söyle... sende sın, Isındığımız güneşte Göklerimizin altında sende gez, Günahlarımızı sende işle, İçtiğimiz suyu sende iç, Beklediğimizi sende bekle. Gözlerinde memleketimizi taşı, Bütün süslerini yırtıp ot, Üğret insanlara tahammülü... Ve ayıp olduğunu ağlamanın, Onları sabrın meyvelerile aldat, Onlara sulh şehrini anlat. Faik BAYŞAL
