1 Ekim 1942 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

İSTANBUL MEB'USLARINA Açık Yazan: YUSUF Mektub ZİYA OBTAÇ Bugüm (AKBABA) da 19 uncu yıl sayı: 6 5 1 2 umhuri Tei«raf f^TAISIRÎÎI y DE6İBflEN ATLIK FİKİR, ŞjN^P ve AHLÂK Dl BUGÜN £3TI. İstanbul Posta kutusu: 182. TJf TeJefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kısmı 24299 24230 230 2« Perş8mb8 I Blrincitesrin 1942 J I Hayat pahalılığile Hitler zaferden emin mucadele için Almaıt Führeri Stalingradın yakında | Ana kararlar lâzım Bilhassa değişmez gelirli yurddaşları ıstıraba sürühliyen bu buhran ancak iyi düşünülmüş, çabuk tatbik edilen açık ve etraflı devlet kararlarile önlenebilir. ve mutlaka alınacağım söyledi Berlin 30 (a.a.) 1942 1943 kış yardıım mevsiminin açılması nıünasebetile Nasyonal Sosyalist partisi tarafından Spor sarayında tertib edilen bir toplantıda Alman Devlet Reisi Adolf Hitler bir nutuk irad etmiştir. Bu toplanüda hazır bulunanlar arasında şimalî Afrikadaki Mihver ordulan başkumandanı Mareşal Rommel hararetle alkışlanmıştır. Alman Devlet Reisinden evvel kırk beş dakikahk bir konuşma yapan Propaganda Nazın Dr. Goebbels bilhassa müşterek harbin en büyük güçlüklerinin şimdiden yenilmiş olduğunu ve istikbalin en büyük bir ümidle gözönünde bulundurulabileceğini söylemiştir. ahalılıkla mucadele etntek ve vurgunculuğa mâni olmak için İstanbulda bir büro kurulması düşünülduğünü gazetelerde okuduk. İstihsal bolgelerindeki belediyeler hergiın buraya telgrafla muhtelif gıda maddelerinin toptan fiatlannı bildireceklermiş. Belediye İktısad müdürlüğü de bu fiatlara rautad masraflan ekliyerek perakende satı«Iarı kontrol için tedbirler alacakmış. Ankarada bu hususta tetkikler yapılıyormuş. Hayat pahalılığını yenmek uğrunda biitün raillet zecrî ve esash kararlar beklerken .gazetelerde gozumiıze ilişen bu gibi ikinci, üçüncii derecelik tedbirlerin fderdc deva) olabilecek bir mabiyet tafimadığını soyliyebiliriz. Teşkilât itibarile noksan ve zavtf olan Bc!edi\e İktısad raüdürlüğündcn bugünkü zor şartlar altında başarı beklemek biraz insafsızlık olıır. Normal zamanlarda Ankara 30 (Telefonla) İcra Vekilbile İstanbul gibi biiyiik bir şehrin iktıleri heyeti bugün saat 15,30 da toplandı. Almanlann cenub cephesindeki ordular sadî kontroiuna yetişemiyen bu müesseBu toplantıda iaşe işleri üzerinde alınan se, içindc yasadığımız istikrarsız ve buhgrup kumandanhğma getirildiği ve ahnacak olan tedbirlerin görüşüldüğü ranh günlerde pahalılığı ve vurgunculusöylenen Mareşal Iiszt tahmin edilmektedir. ğu nasıl dnliyebilir? Sonra, İstanbuldaki Diğer taraftan sabit gelirli vatandaşiktısadî faalijeti kontrol eden Belediye larla memurların bu kış ucuz fiatla zasubesinin kadro ve teşkilât bakımından rurî ihtiyac maddelerini temin etmek ügenişletildiğini farzetsek de kurulması zere, esash tedbirler elınmaktadır. Bu dıışünulen buro, pahalılığı ve vurguncutedbirlerin bilhassa büyük merkezlerde luğu acaba durdurabilecek midir? Zansıkıntıyı hafıfleteceği umuluyor. Fakir netmiyoruz. Gene bir çok masraflar yahalk için açılacak aş evlerinin de bu kış pılacak, bir takım tamiraler, emirler yamevsimine yetiştirileceği anlaşılmaktazılacak fakat gokjüzüne doğru yükselen dır. Satılan maddelerin üzerine etiket yijecek fiatları biz aşağıdaki insanlara koymak usulünün tatbik edileceği yeryakla<mı> acaktır. Boyle bir büronun çalerde sıkı bir kontrolun icrası Ticaret hşmıya başladığını bir an için düşfineVekâletince alâkalılara bildirildi. Km. İstihsal bolgelerindeki belediyeler buraya hergiin düzinelerle telgraf yağMemurlara ucuı ekmek temini dırarak muhtelif gıda maddelerinin topAnkara 30 (a a.) Haber aldığımıza tan fiıthnm bildirsin. Btr defa her yirgSre7~buğday'~ Hatlarmın yükseîmesf k«rşısında memurlara ucuz ekmek temi dört saatte bir tekerrür edeoek olao mini hususundaki tetkikler oldukça ilerIra iş, nasıl yoluna konacak, meseledir lemistir. (Arkası sahife 3, ıfltnn S te) Yurdun dört bir tarafındaki belediyeler, •lunsatım vaziyetini dakikası dakikasıAlmanyanın Ankara bttjük elçisi na takib edecek, İstanbuia haber vereVon Papen cekler. Gelen yüzlerce telgraf burada Profesör Sauherbruch (ortada) Hariciyc tasnif olunacak, fiatlara mutad masraflar Vekflimiz Nnman Menemenciofcluna iki eklenerek perakende saüş fiatı meydana ameliyat yaptıjh Ankara Nünıune has(ikacak Harikulâde çalışkan bir büronun tanesinde, Sertabib Dr. Rüştü Çapçuun : bu işi başardığım kabul etsek bile gene (sagda) şerefine verdigi çay liyafetinde bir takım imkânsızlıklarla karşı karsıya kalacağımızdan şüphe edilmesin. İstihsal bölgelerinde piyasa serbest olduğundan burada tasnif edilen fiatlar arasında farklar olacaknr. Harikulâde bir gayretle çalışacağma şimdiden inandığımız büro, mutad masraflan eklerken bu fiatlan nasıl düzenliyecektir? Meselâ bir gıda maddesinin kilosn bir yerde 90, bir yerde de 80 kuruş olarak tespit edilmişse ne yapüacak? Hele piyasası 90 kurusluk bölge İstanbuia Berlin 30 (a.a.) Yanresmî bir kay. daha uzaksa bu hesabın içinden nasıl çınaktan blldiriliyor kılacak? Oranın fiatına daha fazla masraf rkleneceğine gore aradaki fark daha da Almanyanın Ankara büyük elçisi Von Papen'in Almanyaya seyahati hakkında kabarmıyacak mı? bir çok tahminler yürütülüyor. SelâHaydi herşeyin çaresi bulundu diyelim. hiyetli Berlin mahfilleri büyük elçinin Bu suretle pahahlığın ve vurgunculuğun ziyaretinin hiç bir siyasî maksadı buönüne geçilebilir mi? Bu suale evet diye lunmadığını söylüyor. cevab vermek için, içinde çırpındığımu pahahlığın sadece vurgunculuktan ileri geldiğine ve vurgunculuğun da yalnra büyük şehirlerde yapıldığma inanmamıa lâzımdır. Halbuki hiç birimiz buna inanmıyoruz. Ankara 30 (Telefonla) Hariciye VeFiat yükselişinin bir çok sebeblerden kilimiz Numan Menemencioğlu tamadoğduğunu, vurgunculuğun da bu yükmea iyileşerek bu sabah Nümune hassetişi kısmen destekliyen marazî bir hal tanesinden çıkmıştır. Kendisini İki defa Yazan: olduğıınu hep biliyoruz. ameliyat etmiş olan Prof. Sauherbruch Dün de yazdığımız gibi, bilhassa debu akşam Hariciye Vekilimizin iyileşŞişmez gelirli yurddaşlan ıstıraba sürükmesi şerefine Ankarapalasta bir ziyafet liyen bu buhran ancak, iyi düşünülmüş, vermiş, bu ziyafette Numan Menemenciçabuk tatbik edilen açık ve etraflı dev Mütefekkir edibimlzin büyük salre dair oğlu da hazır bulunmuştur. Prof Sauherbruch'un asistanı yarın let kararlarile önlenebilir. Ankarada ve üçüncii makalesini ikinci sahifemizde Almanyaya hareket edecek, kendisi bir İstanbulda iş gören ofislerhı kadrosunu okuyunnz. kaç gün daha şehrimizde kalacaktır. *#* (Cumhuriyet Sayın Hariciye Veki(Arkası «ahlfe S sötun 4 tei limizin âfiyetini tekrar kazanmasmdan duyduğumuz derin memnuniyeti burada ehemmiyetle belirterek kendisine tekrar geçmiş olsun der, uzun yıllar şerefli vazifesinde başanlara ulaşmasını dileriz.) Dünkü Icra Vekilleri Heyeti içtimaında İase islerine aid tedbirlerin konuşulduğu tahmin ediliyor Nemurlara ucuz fiatla kışlık erzak verilmesi için tedbirler «Dinyeper Don Volga kilidinden bizi kimse çıkaramıyacak ve Müttefikler Almanyavı yenmeğe muvaffak olamıyacaklar» Hitlerin nutku Bundan sonra söze başlıyan Alman Devlet Reisi buradan son defa olarak Alman milletine bir sene evvel hitab ettiğini hatırlatmıştır. Aradan geçen zaman .finde faaliyette bulunmuş ve filî neticeler elde etmiştir. Söylenmesi icab eden (Arkası sahife S, sütun 5 te) Hitlerin, geçen senelerde Sportpalasta nutuk irad ederken almmiş resbnlerinden Kızılordu 80 kilometrelik bir cephede taarruza geçti Don ile Volga arasında başlıyan hücumlara sürülerle uçak ve yığınlarla tank iştirak ediyor Belediye hududu haricinde kalan yerlerde Bugünden itibaren ekmek serbest olarak satılacaktır İstanbul vilâyeti dahüindeki kazalardan, bordandırma suretile Toprak Mahsulleri Ofisine buğday ve hububat teslımi için verilmiş olan mühlet, dün akşam sona ermiştir. Gelen malumata göre, teslim işinde gösterdiği sür'at dolayısıla Yalova kazası birınciliği kazanmıştır. Diğer taraftan Belediye hududlan dışında kalan yerlerde bugünden itibaren ekmeğın serbest olarak satılacağı ilân edibniştir. Esasen bu bölgelere Ofis, bit müddettenteri un vermemekte ve köylü de haricden ihtiyacı nispetinde un temin edememekte olduğundan halk, ekmek darlğı çekmektedir. Kartal. Sarıyer va Beykoz köylülerinden bazılarının, elle x rindeki karnelerle İstanbuldan ekmek tedarikine çalıştıklan görülmektedir. İstanbul Vilâyeti, mülhakata gönderdiği bir tamimde, ekmeğin serbest satışlanna başlanması dolayısile herhangi bil karışıkbğa meydan verilmemesini bildirmiş ve ekmek işinde nasıl hareket edilmesi lâzım geleceğini bildiren bir de talimatname hazırlıyarak alâkalılara göndenr,iştir. Von Papenin seyahati Atlantikte torpillenen gemiler Londranın tekzibine karşı Almanlar, bu gemilerin nerede ve ne zaman batırıldığmı ifşa ediyor Berlin bnnun hiçbir siyasî maksadla yapılmadığını bildiriyor Moskova 30 (a.a.) Cepheden gelen baberiere gore, Tımoçenko'nun Don ile Volga arasında 80 kilometrelik bir cephe üzerinde başladığı karşı taarruz, sürülerle tayyare ve yığınlarla tank tarafından desteklenmektedir. Hatta Rus kuvvetlerinin Don nehrini aşmağa muvaffak olduklan sdyleniyor. Sovyet orduları stepte ilerlemeğe devam etmektedirler. Alman uçakları buraya yangm çıkancı mayilerle dolu fazla miktarda kaplar atmakta ve etrafı tutuşturmaktadırlar. Eîn şiddetli savaşların cereyan ettiği noktalarda infilâklarla ve step rüzgârile havalanan toz, bombalardan ve obüslerden yükselen dumana karışarak güneşi karartmaktadır. Hailevî muharebeler oluyor Hariciye Vekilimiz Yahya Kemal vasfmda Fazıl Ahmed Tamamen iyileşerek dün hastaneden çıktı jve kendi şerefine Prof. Sauherbruch'un verdiği akşam ziyafetinde hazır bulundu Alman resmî mahfilleri gemilerin battığı yerleri ve batınldığı saatleri ifşa ediyor Moskova 30 (a.a.) Reuter ajansuıın hususî muhabiri bjldiriyor: Stalingradın batı şimalinde Don nehri Londra 30 (a.a.) Alman denizaltı boyunca steplerde halen çok şiddetli gemilerinın Büyuk Britanyaya Amerikan (Arkası sahife 3 sütun 2 de) Askerleri getlrmekte olan taşıtları batırdıklan hakkındaki Alman tebliği, baştanbaşa tasni edillmiştir. \ Alman harp MİHıMüdafa istikrazı 500 b i n l i r a fazlasile k a p a n d ı Maliye Vekili halkımızın yiiksek alâkasına teşekkiir ediyor f Arjantin de harbe giriyor \ Beılin 30 (a.a.) Ingiliz ve Amerikan servisleri şimalî Atlantik merkez kısmında üç bıiyük nakliye gemisinin batırıbnasmı inkâra teşebbüs ettiklerinden, Alman resmî mahfilleri aşağıdaki tamamlayıcı malumatı bildirir: Batırılmış olan Vicroy of İndia, İnadel Passificko ve Derbyshire tıpi vapurları ihtiva eden gemi kafilesi İrlanda ile şimalî İskoçya arasındaki şimal kanalına doğru yol almakta idi. Vircoy of İndia vapuru 25 eylulde saat 16,30 da torpillenerek batınlmıştır. inadel Passificko gemisi 26 eylulde gece saat bire doğru 55 derece şimal arzı ve 26 /72 derece garb tulü dairesinin birbirlerini katettiği noktada yani şimal kanalımn methaline 750 mil mesafede torpillenerek batırıîmıştır Derby Shıre gemisi 26 eylul gecesi sa(Arkaa sahlfe 3 sütun S te) Don cephesinde kanlı muharebeler Rusların nehri geçmek için yaptıklarî teşebbüsler püskürtüldü? Stalingradda yeni mahalleler zaptedildi Berlin 30 (a.a.) Alman orduları başkomutanlığının tebliği: Kafkasya şimal doğusu ile Terek cenubunda Alman ve müttefik kuvvetlerı şiddetli taarruzlarla ilerlemeğe devam etmişlerdlr. ^ Stalingradda şehrin şimal tarafındaki yeni mahalleler hücumla zaptedilmiştir. Düşmanjn boş yere yaptığı şaşırtma hareketi sırasında 54 Sovyet zırhlı tankı tahrib olunmuştur. Don cephesinde Alman ve İtalyan kuv\'etleri Sovyetlerin nehri geçmek için yaptıklarî müteaddid teşebbüsleri püskürtmüşlerdir. Macar kıt'alan bir karşılık taarruzda düşman hücumlannı akim bıraktırmışlardır. Şimal kesimlnde tarafıınızdan yapılan taarrua teşebbüsleri düşmanm inadlı mukavemetine rağmen başan ile bitirilmiştir. Alman ve Hırvat hava kuvvetlerinden mürekkeb kuvvetli teşiciller bu münasebetle SDvyetlere büyük kayıblar verdir. mişleredir. Dün gece Arkanjel yeniden boml^alanmıştır. Çıkanlan geniş yangınlar taarruzun tesirli olduğunu göstermiştir. 15 eylulden 28 eylule kadar geçen müddet zarfmda Sovyet hava kuvvetlen, 131 i hava çarpışmalarında ve hava kar. şıkoyma ateşile 22 si ordu teşkilleri tarafından, dördü zaptedılmek, 17 si yerde tahrib olunmaK suretile 818 uçak kaybetmiş bulunmaktadır. Böylece düşman uçak kayıblan 990 a yükselmıştir. Aynı devre içinde Alman hava kuvvetleri doğu cephesinde yalnız 77 uçak kaybetmışlerdiı. (Arkası sahife 3 BÜtnn 3 te). Umumî Medis intihabatı bugün başlıyor İstanbul TJmuml Meclisi dördüncü devresi için aslî ve yedek aza seçimine bugün başlanacaktır. Partinin namzed îıstelen, bütun kazalara gönderilmiştir. 5eçim hazırlıkları dün akşam sona ermiş bulunmaktadır. İntihaba, kazalann hepsinde bu sabah saat dokuzda başlanacak ve neticeler, ayın onunda belli olacaktır. Müntehibler, mensub bulunduklan kaza merkezlerine getirilen sandıklara sabah saat 9 dan akşam saat 18 e kadar reylerıni atacaklardır. Ankara 30 (a a.) Maliye Vekili Puad Ağralı Anadolu Ajansına şu beyanatta bulunmuştur: t Mıllî Müdafaa istıkrazmm 40 milyon ltralık ilk kısmı muayyen olan 15 gunlük müddet içinde 500 bin liralık taleb fazlasile kapanmış ve bu akşamdan itibaren tahvil satışma son verilmiştlr. Hasüatı tamamen Millî Müdafa masraflarını karşılıyacak olan bu istikrazan muayyen zamanda fazlasile kapanmasını temin hususunda evvelki istıkrasda olduğu gibi gösterdikleri kıymetli alâkadan dolayı yurddaşlanma teşekkürlerimi sunanm.» Beyrutta 5 kişi idam edildi Dakar boşaltılıyor Şark cephesinden Resimler: Alman bücum kıt'alan ateşle» içinde yanao bir şehre jirerlerken Mıhverle harbe karışmı? bulunan Brezilya Cumhıır Reisi Vargas «rdu kumandanlarile bir arada (Telgraflar ücüncü sahifede) Londra 30 (a a.) Beyruttan alman Londra 30 (a.a.) Dakann umumi bir haber, Halebde, divanıharb tarafın valısi birden fazla çocuklu olan Avrudan idama mahkum edilen 5 düşman a palıların şehri teıketmelerıni istemiştır janınm derhal idam edildıklerııü resmen Vichy mahhlleıinde Dakara karjı bir taarruz olabılecegı zannı vardır, bildinnektedir.