17 Temmuz 1941 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 8
$OINOLKOŞSESİ 8 .. * ği * Görür ve Üifoarafi satafi .. Sabri FETTAH : Litoğrefi Romantik devrede Fransa'da o kadar güzel resimli kitaplar vücu- de getirmiş olan tahtg üzerine gra- vür iki artistin çalışmasını iştil- zam ettirir, biri desenatör diğeri hâkkeden hâkkâk, ilkler arasından H. Yonyjohannet, Y. Gigoux, G. D. Dorâ, Monnier ve ikinciler ara- sında Lavolgnot, Porret, Brevidre, Leloir, Brugnol, Best'i zikretmek ienbeder, Bu gonuncular ile tercü- me gravür yerini orjinal gravüre verir, yani sanatkâr yarattığı ese- rini kendisi doğrudan doğruya hâk- keder. Bürin gravür: Burinli gravür onaltıncı ve on yedinci asırda Felemenk Büri- nist mektebi realist temayülleri ve ışık bilgisi ile temayüz eder, Wie- ix, Müller, Lucas De Leyde, Golt- zius, Nicolas de Bruyn'leri zikre- delim, Flandırde Rubens'in resmi- (U) Burin maden üzerine hâk için müs- tamel çelik kalem, 102 -—- Servetifünun — 2343 Yazan: Sabri BERKEL Güzel sanatler akademizi gravür atölyesi musailimi nin tesiri altında Bolowert, Voster- mgau, Soutman, Pontius, Van Dyek, gravür ile rengin tesirlerini ifade edebilmişlerdir. Hollanda'da Bra- uwer, Ruyadail, Ostade, Jean Both Berghem, Van de Velde, Remb- randt gibi 'üyük ofortistler gölge ile ışığın tezadlarını büyük bir kudret ile ifade ederler. Fransız mektebinin ciddi bir şekilde vü- cut bulması Ülaude Lorrain, Jac- gue& Callot, Leonard Gaultier, Abraham Bosse, Tsrael GSilvestre, Bürenli gravür tam tekemmülünü on dördüncü Louis devrinde Ro- bert Mantenii, Gerard Edelinek, Gerard Audran, Jean Pesne'nin kuvvetli ve âlimane estamplerı ile idrak eder ve bunlar arasında en kuvvetlisi de Gerard Audran'dır. Öneekizinci asırda büyük an'ane kaybolmağa başlar buna rağmen Drevet Laurant Cars, Oochin, Fic- guet, Lepiciö, Larmessin, Morean gibi sanatkârların eserlerinde fev- kalâde bir incelik mevcuttr. Lud- wig Von Siegen tarafından 1624 de icad edilmiş olan siyah gracürü İngiltere'ye Rupert getirmiştir. Ve bilhassa onsekizinci asırda tatbik edilmiştir. Floransali Bartolozzi İngiltere'ye puanttiye gravürü ithal eder. François tarafından icad edil- miş olan Kurşun kalemi vasttasile graclir Fransa'da G. Demiarteau tarafından tesis olunmuş ve mü- kemmelleştirilmiştir. Onsekizinci asrın ortalarında Frankfurtta doğmuş olan Leblond renkli gravürü icat etmiştir. J.B. Leprince ise gravür aulavis'i icat et- miştir. Bu gravür Z'guatinte gravüre vücut vermiştir. Bunda Yozet, De- bucourt büyük bir şöhret iktisap etmişlerdir. On dokuzuncu &srın başlangıcında Fransa'da en mühim gravür üstadları Desnoyers Bervie, Jacgued, Tardieu, ofortlu gravür sanatkârları da Fesmeng, Cb. Jac- gne, F. Rops, Patricot, Waltmer, Leloir, Bracguemond, Renouard- dır. İtalyadaki Bürenli gravür üs- tadları Raphaâl Morghen, Calamat- ta, Mercuri, Almanyada Christian Frederic Müller İngilterede Raim- bach Cousins'dir. Ofortlu gravür : N Bu nevi gravür Mösyö Ranle'de Saint - Arroman'a nazaran sâdeliği Banaliteye imkân bırakmıyan hür ve lâtif bir sanattır. Biraz artisttik olmakla beraber bu tarifi resmin hatlarını madeni (1J plâğa çizdik- ten sonra asitnitrik ile yedirerek vücude getirilmiş olan bu gravür prosedesi hakkında doğru bir fikir. dir, Almanlar ofortlu gravüri keş- fini Albert Dürer'in 1503 tarihine ait bulunan bir resmine âtfederler, İtalyanlar ise onu Parme'li oldu. gu için Permesan adını taşıyan meşhur ressam ve birinci ofortu 1530 tarihine ait bulunan Mazzu- li François'in ilk ofort gravürü yapmış olduğunu iddia ediyorlar, Halbuki bilahara Pondra'daki Mu- gde Britanigue de Wepceslasd Ol- mütz'in 1569 tagihlijbir gravürü keğ- ftedilmiştir. İtalya'da Sguacione- nin talebesi Monteğra 1450 den 15086ya kadar 40 gravür yapmıştır. Baldini, Mantegna, Pollaiolo, Mo- ceto, Parto aynı tarihte gravür yapıyorlardı. Aynı zamanda Fini- guerra Meryemin teteyviln bâk- ketmiştir. İki nevi ofortlu gravür vardır. Hdikdklarım ofortu bu ihzeri bir çalışmadır, asidnitrik vasıtasiyle reğmin hatlarını ve başlıca etraf çizgilerini çizmekiir, bunlar sonra çıplak bakır üzerine büren ile bi- ———— Sabri FETTAH: Gravür (1) Maden üzerine kazıyarak yapılan gravürlerde en çok kullanılan maden bakır, çinko, bronz, prinç ve çeliktir,
