17 Temmuz 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

AYAK TAKINI ARASINDA Turkçeye çeviren: Dünya muharrirlerinden piyesler serisi: 4 M A K S İ M G O R K İ V Â N 0 Fiatı 50 kuruş. REMZİ KİTABEYİ ,0 10 umhuriyet CnQQ bUÖO İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, tstanbul . Posta kutusu: İstanbul No 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298 tdare ve Matbaa kısmı: 24299 24290 Iktısadî SSrfiyfiş 39 Ü N C U MECMUASI T I S A YI S I istikbali, SaBan yazılar: Frankın ediniz!, Türk nayiciler, Izmir Fuarın ız. Basıırı İsHukuk Kurumuna tekli *ıcaret Birliktihlâk Kooperatifi, Bo 1 tyvan derileri, Balıkçıhk, Tiftik k •atı, Tohum leri, Hesab işleri, Ha ıeral Diriğin saklama, Piyasa, Hallülu köycülüğü, Postanın tarihi vesaire.. ı 17 TeiîlfîlUZ 1941 Rusyadaki mihver sefirleri ve kolonisi bu gün İstanbula gcliyor Almanyanm Moskova Büyük Elçisi von Schulenbourg Ankarada kaldı, bugün tayyare ile Almanyaya gidecek Ankara 16 (a.a.) Moskovada bulunmakta olan Alman, Macar, Rumen ve Slovak büyük ve orta elçilerile mumessilleri ve tebaasını getirmekte olan hususî tren bugün saat 16,30 da Ankaraya gelmiş ve 17.30 da İstanbula gitmek üzere hareket etmiştir. Misafirler istasyonda hükumet adma Hariciye Vekâlrti protokol şefi Salâhaddin Arbel ile Emniyet Direktörü Şinasi Tugay tarafmdan selâmlanmış ve Almanya Büyük Elçisile Macar. Rumen ve Bulgar elçıleri ve şehrimizde bulunmakta olan Alman. Rumen ve Macar kolonisi tarafından karşılanmıştır. İstasyonda Türk matbuat mümessillerile şehrimizde bulunmakta olan bütün ecnebi matbuat mumessilleri hazır bulunmakta idiler. Alman, Macar, Rumen ve Slovak siyasî mümessillerile tebaası hususî trenin Ankara garında bir saatlik tevakkufu esnasında şehrimizdeki vatandaşları taraiından izaz ve ikram edilmişlerdir. ( Arkasi sahife 5 sütun 7 de ) Bir müstahkem mevki, Alman hava kuvvetleri tarafından bombardıman edillyor Alman harb ı tebliği ' Stalin kattı son tahkimatı da tamamen zaptedildi Alman ordusu Leningrad'a ilerliyor Rusların nevmidane mukabil hücumları kanlı zayiata mal oluyor ve Sovyet kıt'alan inhilâl ediyor Berlin 16 (a.a.) Alman başkumandanlığırun tebliği: Şarkta, harekât müsaid şekilde inkişaf etmektedir. Birçok yerlerde Sovyet kuv vetleri tarafından yapılan nevmidane mukabil hücumlar düşmana kanlı zayiat verdirilerek puskürtülmüştür. I Sovyet harb ' tebliği Asherî vaziyet Çok yerinde bir tekzib u, Türkiye hududuna yakın Bulgar topraklarında tedafüi veya tecavüzî bir sürü askerî hareketler ve hazırhklar yapilmakta olduğuna dair Moskovadan Tass ve Londradan Röyter ajanslarının neşretmiş oidukları bir haber için Bulgaristanın evvelki gün neşrertiği kat'î tekzibUir. Her iki kaynağın haberlerinde bahis ınevzuu olan askerî hazırlıklann ve tahkimatın Alman mühendisleri tarafmdan idare edildiği ve maksadın galiba Boğazları işgal etmekten ibaret olacağı ilâve ediliyordu. Havadis fevkalâde ehemmiyetli olmakla beraber inanılamaz bir mahiyeti de haiz bulunuyordu. Onun karşısında Tiirk efkân herhangi derecesinde bir teheyjüce kapılmağa yer gormedi. Biz de onun Sofyadan ve Berlinden tekzib olunmasmı beklemeği tercih eyledik. Anlaşılan Berlin bu münasebetle bir tekzib neşrine bile lüzura gormiyerek bu vazifeyi Bulgaristana bıraktı. Bulgar lelgraf ajansmin neşrettiği tebliğ bu \azifeyi tam ve kat'î olarak ifa etmiştir Bu tekzibin samimiyet ve ciddiyetini anlamak için fevkalâde mühim hâdiseler ııeticesinde cenubu şarkî Avmpasınm slmış olduğu askerî ve siyasî manzarayı gfözönünde bulundurmak kâfidir. Bulgaristan müstakil bir siyaset takib ederek kendi hesabına Türkiyeye taarruz etmeği hatta düsünemez. Her mülâha?adan evvel buna kendi kudreti yetmez. Almanya ise daha bir ay evvel Türkiye ile mutantan olduğu kadar ciddî bir ademi tecavüz ve dostluk misakı akdederek Balkanlardaki kuvvetlerini çekip gitmişiir. Kaldı ki Bulgaristan Türkiye ile sanıinrî dostluk siyasetine ötedenberi fazla kıymet vermektedir. Nitekim son tekzib munasebetile Bulgar Telgraf ajansı iki tnemleket arasında imza ve ilân ediien deklarasyonu da pek haklı olarak hatırlarmaktadır. Tass ve Röyter ajanslarının müşterek haberinde Bulgar topraklarındaki hazırlıklara yakm bir hedef gibi gösterilen Boğazlar meselesi Türk efkânnı kuşkulandırmamıştır. Şu basit sebeblerden dolayı ki evvelâ Boğazların sahibleri olan Türkler vatanlannın her tarafını olduğu gibi bu kıymetli parçasını dahi nereden gelirse gelsin her tecavüze karşı müdafaaya hazır ve muktedir bulunuyorlar Undan sonra da şimdiki halde Boğazlan tehdid edebilecek yakın bir tehlike clmadığına kat'iyetle kani bulunuyoruz Filhakika bu tehlike nereden gelebilir? İngiltere ile müttefikiz. Almanya ile de bir ademi tecavüz ve dostluk paktı akdetmiş bulunuyoruz. Şimal komşumuz Rusya bizim hakkımızda hiç bir fena niyet beslememiş olduğunu son zamanlarrta teyid ve tekrar eyledi. Fazla olarak Almanya Balkanlar seferini Girid zaferile tetvic ettikten ve Akdenize karsı Adalar denizini en emin bir istihkâm haline soktuktan sonra Rusya ile muazzam bir savasa tutuşmuş bulunmakta ve binnetice Sovyetler Cumhuriyeti dahi 2500 kilometrelik bir cephe üzerinde kendi bayat ve mematinın dehsetli cidali içinde jüzmektedir. Büyük devletler Boğazlardan cok daha mühim ve hatta pek vaiıim maceralar elinde zebun bıılunuyorlar. Boyle hençâmeler içinde Boğazlar meselesini kim ve nasıl düsünecek? Ayrıca Avrupanm altını üstüne getiren ve dünyayı sarsmakta bulunan hâdiseler önünde Bnğa7İann hakikî sahibIrri ve ebedî bekcileri olan Türklerin clinde bulunusu her tarafm menfaatine en uvgun bir vazivet te«kil etfigine de di'kat etmek yerinde olıır. Balkanlar seferini yapan Almanya Türkiyenin Bog»7İardaki hakimivetinde kendisi için kâfi emniyet gönnüstür Harb hariri vashetile vc bu hususta en ileri itinalı miliî ve müstakil harekeMle TiirkMenin lniitlefik İnsnltereye temin etmis bulıındi'FU menfaat en eS'me? gÖ7İerin bile te<=!im edeceği bir lıpt'kattir Dıs sivasetir.mde Rıısvava WcWr za^ar vermemek yolundaki samîmivpl'"iî»'n k'vıve'ini YUNUS NADÎ CArkası sahife 3 sütun 6 da Vitebsk ve HARBE DOĞRU Novograd GİDİYOR muharebeleri Berlinde de bu kanaat hasıl oldu AMERIKA Alman sevkulceyşi c Yazan: Emekli General > v Bir Amerikan muhribi, Alman denizetnektedir altısına hücum etti Porhov mıntakasında Şimalî Irlanda ağır zayiat veren düşman, garba doğru Almanlar asıl kuvvetlerini cenubda değiL Taarruz ve makabil şimalde teksif ederek Sovyet ordularmın taarruzlar bütün merkezini delmeğe ve şimal cenahlarını çevirmeğe çalışıyorlar şiddetile devam Korkunc sahneler: Stalin kaleleri nasıl yıkıldı? Berlin 16 (a.a.) Vitebsk mıntakası(Arkası Sa. 5 sütun 4 te) I H. Emir Erhilet \ ve Iskoçyada İstifa eden Japon hükumetinin Reisi Prens Konove JAPONYADA Usler tesisi fikri gittikçe kuvvet buluyor Berlin 16 (a.a.) Berlin siyasî mahfilleri, bugün (Aftonbladet İsveç) gazetesinin Nevyork muhabiri tarafından verilen, Ruzvelt'in Amerika Birleşik devletlerile Almanya arasında harb vaziyeti doğurmak nıyetini bildiren haberln Alman matbuatı tarafından gayet ciddî olarak karşılandığını tebarüz ettirmektedirler. Bu mahfıllere göre bu haber, salâhiyettar mehafilin kanaatini yuzde yüz aksettirmektedir. Alman Hariciye Ne zareti de bu haberin doğruluğuna inamyor. Fakat Berlinde bu yüzden hiç bir endişe hissolunmamaktadır. Alman Hariciyesi bugün matbuata şu sözleri söylemiştir: tVaziyet Çorçil, Ruzvelt ve Stalin arasmdaki ahengi bir defa daha ispat etmiştir.» Suriye mütarekesi, onun da muvafa" katile imzalanan ve Suriye Lübnan kendi idaresine tevdi olunmak üzere bulunan, Hür Fransızlann Şefi General de Gaulle Prens Konoye kabinesi istifa etti Vaziyet fevkalâde nazik görülüyor Ne\york 16 (a a ) «D. N. B.» Nev Stalin, Sovyetler İttihadı Millî Müdafaa Tokyo 16 (a.a.) Ofi: Domei ajansıKomiseri ve garb orduları Baskumanyork Times diyor ki: nın bıldırdiğine göre Konoye kabinesi Bahriye komisyonu reisi âyan aza danı Mareşal Timoçenko ile konuşuyor istifa etmiştir. sından Waloh. bir mülâkat esnasında. Moskova 16 (a.a.) Bu dbah neşHochi Şinibun gazetesi kabinenin isBahriye Nazırı Knox'un geçen cuma gü rolunan Sovyet tebliği: tifasından evvel yazdıgı bir makalede nü Bahriye komisyonunun gizli bir İç15 temmuzda bütün gün Pskow diyordu ki: ( Arkası sahife 5 sütun 6 da ) Porhov, Vitebsk ve Novograd Volins (Arkası sahife 3 sütun 5 te istikametlerinde şiddetli muharebeler devam etmiştir. Pskow Porhov istikametmde dün sabah cereyan eden bir muharebede kıt'alarımız düşmanın motörlü ve zırhlı bir grupunu ihata ederek kısım kısım imha eylemişler ve bir çok tank. kamyon ve her türlü silâh iğtinam etmişlerdir. Düşman. kıt'alarının geri kalanı garba doğru sürülmektedir. Vitebsk mıntakasında bütün gün düşraanm motörlü ve zırhlı kuvvetlerme karşı anudane muharebeler olmuştur. Düşman şarka doğru ilerlemek için beyhude gayretler göstermistir Muha İmparalor, millî duruma göre çok kuvvetli bir hükumet kurmak niyelinde Bir Amerikan muhribi bir Alman tahtelbahirine hücum etti Suriye Hür Fransızîara devrediliyor Vadedilen istiklâl bu çerçeve içinde tahakkuk edecek Şark cephesinde müteferrik haberlerin hulâsasına göre tahmin edilen harekât vaziyetini gösterir harita tonluk yüzlerce Sovyet tankı tahrib olunarak bu hücumlar tardohınmuştur. Görülüyor ki Almanlar, şimalde Piskof ve Peipus gölü doğulanndan Leningrada ve Vitebsk şarkında da Moskovaya doğru hamle hamle ilerlemekte fakat Novograd Kiyef yolu üzerinde nispeten daha fazla müşkülâta uğramaktadırlar. Bununla beraber Almanlar, Leningradı almak sayesinde şimal, orta ( Ajrkası sahife 5 sütun 6 da ) Merhum Ziya Gün merasimle gömülecek Tıb hayatımızda, uzun seneler verımli çalışmalarda bulunan kıymetli göz mütehassıslarımızdan Profesör Ziya Gün, evvelki gece saat 11,55 te, altı aydanberi tedavi edilmekte olduğu Cerrahpaşa hastanesinde, bütün ihtimamlara rağmen müptelâ olduğu hastalıktan kurtulamıyarak hayata gözlerinı Kapamıştır. Memleketimize pek çok talebe yetiştiren Ziya Günün ölümü, meslekdaşları. talebeleri arasında ve ilim alemimizde teessür uyandırmıştır. *** Merhumun hayata Merhum Profesör Ziya Gün İ290 da Tırnovada doğmuş ve 1293 Türk Rus harbinde ailesile birlikte, üç yaşında iken İstanbula gelmiştir. İlk tahsilini İstanbulda ikmal ettikten sonra askerî idadiye girmiş ve sırasile askerî tıbbiyeye ayrılarak bu mektebden birincilikle çıkmıştır. Doktor arkadaşları prasında temayüz eden Ziya Gün hükumetçe, ikmali tahsil etmek üzere, Alrmnyaya gönderilmiştir. Altı sene kadar göz hastabMarı seririyatında bir taraf(Arkası sahife 4 sütun 2 de) Ölümü derin bir teessürle karşılanan büyük Profesörün cenazesi eller üzerinde taşınarak medfenine götürülecek Son Alman tebliğine göre doğuda harb hareketleri şimal ve merkez bölgelerinde Almanlar için müsaid olarak cereyan etmektedir. Peripct bataklığının cenubunda, Kiyef bölgesinde ise Alınan pijade taarruzları şiddetli Sovyet tank ve pi>ade mukabil taarruzlarına uğramış bulunmaktadır. Alman piyade taarruzları ve hatta zırhlı tesekkülleri çok kuvvetH bir tank müdafaa topçu( Arkası sahife 5 sütun 5 te ) sile teçhiz edilmiş olduklan için 5 0 7 0 Suriyede bulunan Alman ve İtalyan'ar enterne ediliyor Kahire 16 (a.a.) Kahirede mütarekenin nihai şartlarile ayni zamanda neşredilen bir vesıka bu husustaki muzakerelerin ne gibi esaslar dahilinde cereyan etmiş olduğunu göstermektedir. Vesikada ezcümle şoyle denilıyor; «Muttefıklerın Suriyede bu memleket ( Arkası sahife 5 sütun 1 de) Türk sporuna yazılan yeni müessif hâdise Ankara stadyomundaki dövüşün tah kikatına başlanıyor Ankara 16 (Telefonla) Türkiye futbol şampiyonluğu için Ankarada dün (evvelki gun) Beşiktaş takımile Genclerbirliği arasında yapılan maçta kavga çıktığmı yazmıştık. Maçın hakemi bu husustaki raporunu hazırlaraış ve ceza heyetine vermiştir. Heyet lâzımgelen tabkikata girişmiş bulunmaktadır. Ankarada ilk defa vukua gelei bu acayib «külhanbeylik» hâdisesinin mesulleri şiddetle cezalandınlacaktır. Birkaç söz Ziya Gün Cemiyet, gündelik hayatımızda bin türlü yasakBütün ömürlerince cemiyet uğrunda çalışan, larla hareketlerimizi çerçeveler. Bunların tazyikın millete karşı duydukları aşkı hayatile ispat eden indan kurtulmak için sarfedilen gayretler boşuna çık sanlar, bilhassa bu bakımdan büyük bir kıymet tamaya mahkumdur. Ferd, kendini cemiyetten ayrı ve şırlar. Evvelki gün hayata gözlerini kapayan kıymüstakil bir varlık bildikçe, o bağlarm sıkı baskısı metli Profesör Ziya Gün işte bu nadir yaradılışta altında ezilir, manen ve maddeten yamrı yumru insanların güzel bir örneği idi. Onun Üniversiteye olur, netice itibarile bütün ömrü ıztırab içinde geçer. bıraktığı mühim servet, birçok Türk gencinin mütçtimaî bağların tazyikını duymamak, ancak ce said şartlar altında hayata hazırlanmasına, ileride müsbet kıymetlerin çomiyete âşık olmakla kabildir. O zaman ferdî hayatta yurdumuzda kendisi gibi bir mucize görülür: Cemiyetin sardığı bağlar çözü ğalmasına şüphesiz vardım fedecektir. Fakat bizi lür, ferd bizzat kollarile mensub olduğu topluluğa sevindirecek nokta, Üniversiteye "bırakılan servetin" sarılır. Angarya ortadan kalkar, yerine zevk ve hef miktarı değil, Ziya Günün hareketindeki asalet ve ves gelir. Cemiyet aşkı öyle mukaddes bir kudret samimiyettir. O, kalbinde cemiyet aşkı çarpan bir adamdı. tir ki, yalnız ferdi yüksehmek, onu ideal bir şahsiyete kavuşturmakla kalmaz, ayni zamanda muhiti Bu aşkın bizi de yükselttiğini bugün damarlanmızda duyuyoruz. " N. ve cemiyeti de olgunlaştırır. \ Merhumun son resimJerinden