16 Temmuz 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

İ S L Â M Ansiklopedisi Dördüncü fasiküln çektı. Fiatı: 100 K. Yarıdan ziyadesi telif maddelerden te. rekkub eden bu fasıkulü MAARİF VEKİLLİĞİ YAYINEVLEKÎNDEN ve bütün \ kitabcılardan arayınız. (5670) 18 inci yıl sayı: 6082 mhuri İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, îstanbul . Posta fcutusu: İstanbul No 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kısmı: 24299 . 24290 r GONÜLLÜ KAHRAHAN ın'ın bu .k ve 'omandır. Ingiliz muharrirlerinden M; eseri, aile fedakârlığı, kah insanlık hislerini ıfade ede 224 sahife 50, cildli 85 ÇftrŞ&fTlDcl I6 T8tTimUZ 1941 Ahmed Halid evı NoskovadakfH Mihver sefirleri Şark cephesinde zırhlı kıt'alar harekâtına dair yeni rerimler Karsa geldiler, merasimle istikbal ve teşyi edildiler Alman, Macar, Rumen ve Slovak elçileri izaz edildiler ve iki trenle dün Erzuruma gelerek Ankaraya hareket ettiler Kars 15 (a.a.) Sovyet Rusya ile hali harbde bulunan devletler buyük elçilikler heyetleri ve bu memleketler tebealarından 272 kişilik bir kafıle evvelki gün saat birde Kızılcak hudud istasyonundan Turkiye topraklanna geçmişlerdir. Başlannda Almanyarun Moskova büyük elçisi Chulenbourg'un bulunduğu bu kafile de 237 Alman, 17 Rumen, 13 Macar ve 5 Slovaktan murekkeb bulunmaktadır. Heyet Krzılcak istasyonunda Hariciye Vekâleti mümessüi ve Kars Emniyet direktorü tarafından karşılanmış ve istasyonda kısa bir tevakkuftan sonra bir f birini takiben hareket eden trenlerle Karsa gelmişlerdir. Buraya muvasalatlarmda kafile arasında bulunan büyük ve orta elçiler istasyonda vali ve mevki komutanı tarafından karşılanmıştır. Vali kafile reisi sıfatile Alman büyüfe elçisi von Chulenbourg'a beyanı hoşa" medi eylemiş ve büyük elçi bilmukabelo kendilerine karşı gdsterilmiş olan kolaylıklardan ve iyi kabulden dolayı teşekkürlerini bildirmistir. Istasyon salonunda istirahatleri müddetince hazırlanmış olan büfede izaz edilmiş olan kafile azaları gene iki grup halinde saat 20 ve 22,30 da tahrik edüen iki trenle Erzuruma girmek iizere Sarıkamışa hareket eylemişlerdir. Erzurum 15 (a.a.) Sovyet Rusya ile muhasamat halinde bulunan devletler siyasî mümessılleri ile tebealarından iki kafile halinde buraya gelmişler ve istasyonda bir müddet istirahatten sonra hususî bir trenle Ankaraya hareket eyRumanyanın Moskova elçisi M. Gafenko lemişlerdir. Amerikanın vaziyeti Her halde AlmanSovyetler harbi hakkile inkişaf edinciye kadar Amerika kendisini yalnız azamî malzeme yardımile mukayyed bilerek bundan ilerisine gitmemek için daha ziyade ihtiyatkâr bir intizar vaziyeti ihtiyar etmistir denilebilir. Asherî vaziyet Alman harb tebliği Âtlantik ^ muharebesi Asıl harbin Almanya ile ingiltere, veya daha doğrusu Amerika arasında neticelenmesi iktıza eder J Taarruzlar terakki etmektedir Şimal cephesinde bir Rus fırkasile iki tabur imha edildi Kiyef önlerinde Sov yetlerin 5070 tonluk yüzlerce ağır tankı tahrib olundu çok vapur batırmağa başlarnışlardı ki, Birlesik Amerikanın bundan büyük bir telâşa düşmemesi kabil olamadı. Çünkü Almanlann batırdıklan üç vapur jerine yalnız bir tane konulabiliyor ve ayni zamanda Amerikanın bunca emek vc fedakârlıkla yapıp, İngiltereye verdiği malzenıenin çoğu denizin dibini hoyluyordu. Bu suretle anlaşılmıştı ki İngiltere, Amerikanın ona verdiği harb silâh ve maJzemesini gittikçe, ne kendi vapurlarile taşıyabilecek ve ne de ASon vaziyet merikadan İngiltereye giden vapur kaDün akşamki Alman tebliği askeri filelerini sırf kendi harb gemilerile koharekâtın Pskav ve Peipus golu şar ruyup muhafaza edemiyecektir. Berlin 15 (a a ) Alman başkumankında Leningrad istikametinde durmaBu sebpbie Birlesik Amerika, İngil danhğıpın teH^ği: dan ilerilemekte olduğunu bildirmistir. Şark cephesmdeki harekât terakki etİngiltere ile Sovyetler arasında bir Kezalik Fin Alman ordusunun La tereje yalnız silâh ve saire vermenin ittifak muahedesi akdolunarak Alman doga gölünün iki larafından doğu ve kâfi gelmediğini görerek bunlan Lendi mektedir jay» karjt Bwfcarcfc«*le yritdjğtre r"** dım etmek ve ayn ayrı mütareke ve makta olduklannı h&ber vermiştir. Bu vasıtalarile himaye eylemek ihtiyac ve nıusalâha yapmamak esaslan tespit sebeble şimdilik bu hususta fazla iza zanıretini de duymustur. Bunun üzeolundu. Amerika bu muahededen ha hata bir lüzum yoktur. ( Arkası sahife 5 siitun 3 te ) • *» berdar ve ona rızası lâhiktir. MuahedeAvrupanın doğusunda şimdi bütün nin her iki tarafa tahmil ettiği külfet Almanya ile cereyan halinde bulunan hu ve dehşetile olmakta olan harbin. muharebeye nıünhasırdır. Tatbikatta bu eski dünyanın yakın vc uzak zamanda taahhüdlerin yerine getirilmeleri her uğrayacağı büjük değişiklikler ve tâbi tarafın malik olabileceği imkânlarla olacağı yeni içtimai ve iktısadî yasalar mukayyeddir. Rus ordulannın kabil ola itibarile, ne dercce kat'î bir mahijeti bildiği kadar fazla mukavemetle harbi haiz olduğunu dunyada takdir etmiyen ve Alnıanyanın şark cephesini idame kimse kalmamıştır. Bununla beraber ettirebilmesi lâzımdır. İngiltere ile A Alman Rus harbi, ıımumun duvduğu merikanın bu hususta Sovyetlere elle kanaatlere u\gun olarak, Alman silâh rinden gelebilecek yardımm azamisini ları lehinde sona erdiği takdirde bile asıl harbin Almanya ile İngiltere veya yapmağa çahşacaklan şüphesizdir. Ancak coğrafî vaziyetlerin arzettiği daha doğrusu Amemrika arasında netiBiüşkülât hasebile İngilterenin ve Ame celenmesi iktıza eder. Bu bakımdan rikanın Sovyetlere iptidaî veya mamul şimdi Okyanuslarda cereyan etmekte madde vermek suretile yardımları bin olan ticaret harbinin büjuk bir ehemnisbe hayli mahdud kalacak gibi goru mheti vardır. lmanya ile Sovyetler arasında baslayan harb, AngloSakson âlemi için kendiliğînden gelen büjük bir nimet tesiri yaptı. Avrupa karasmda kendisile temas imkânı tasavvur olunamryan Almanyanın şarkında şimdi iki bin beş yüz kilometrelik bir cephe açılmış bulunuyor ve Kızılordu gibi insanca ve malzemece alabildiğine zengin bir ordu Almanya ile çarpışıyordu. Geniş Rusyada yeni başIayan bu temasın kademe kademe muhafazası takdirinde Almanya Avrupa karasında arkası gelmiyen bir gaile ile vaka paça uğraşmak vaziyetine düşmüş oluyordu. Sovyetlere azamî yardım temin olunarak bu halin böylece idamesi Aııglo Sakson hazırbğına zaman ve imkân kazandırdı. H. Emir Erkilet Bir tashih: Askeri vazivet başlığı altmda dun Cumhunjet'te çıkan yazımın Rus cephesine aid kısmının üst tarafile nihayetindeki fıkra yanlışhkla •Alman Rus harbinin üçuncii haftasının sonunda daha ehemmiyetli ve esasiı hâdiseler bcklenebilir. şeklinde basılmıştı. .Vçüncü. kelimesinin •dördüncü» olarak tashihini okuyuculardan itizarla dilerim. Yazan: Entekli General Alman . Fin kıtaatı hududdan 60 kilometre içeri girdi [ Sovyet harb ] 1 tebliği ' Düşman ağır zayiat Vfermektedır Cenubu garbide 3,000 Alman askeri imha edildi Yeni Fransız Elçisi Tahrandan geliyor Mütareke şartları anlaşıldı Erzurum 15 (a.a.) Fransamn Tahran büyük e l ç i l ı ğ i n d ^ ^ r ı k » r « b«y»fc ekilrğin« tsyin 'edilmiş olan Hetleu dort kişıiı* mai»q yetile dün buraya gelmiştir. Fransız büyük efçisi Ankaraya gitmelc üzere cuma günü şehrimizden aynlacaktır. BULGAR AJANSI Tassııt verdiği haberleri tekzib ediyor nür. Knsyaya yapılacak bu türlü yardımlann tek yolu Uzakşark kapılarıdır. Bunlarsa hakikaten uzak ve hâdiselerin muhtemel inkişaflarına gore belki zaman zaman şüpheli görülebilecek rauvasala sahalarıdır. Buna mukabil Almanya Sovyetler harbile meşgul olurken İngilterenin Almanya üzerine tayyare seferlerini artırmak suretile Sovyetlere dolayısile yapacağı yardım, zaten Sovyetlere karsı herhangi bir taahhüd olmadığı takdirde dahi İngilterenin kendiliğinden ileri götüreceği ve zaten ileri gotürnıeğe de başladığı bir hareketti. Aşikâr olarak görülen hakikat şudur ki Alman Rus harbinin zuhuru üzerine İngiltere ile Sovjetler arasında akdolunan muahede, boyle bir *esika imzalanmamıms olduğu takdirde dahi iki tarafın yekdiğere yardım esasında ileri götürmeleri tabü olan bir vaziyetin bir de kâğıd Üzerine konulmasından ibarettir. Boylelikle vaziyete azçok dahilî ve YUNUS NADİ ( Arkası sahife 5 siitun 3 te ) Onun için, Alman Rus harbi bugün ehemmiyetli ve şiddetli bir surette devam eylerken bıijük ve kafî mahiyetini bütün ehemmiyetile muhafaza eden Atlas Okyanusu harbini de gdzden kaçırmamak iktıza eder: çünkü simdiki cihan harbinin şu veya bu şekilde bitirilmesinde Okjanus harbinin rolü büyük olacaktır. Atlas Okyanusu harbinin hızlandığ) bu yıl, b'lhassa mart ayındanberi, Birlesik Amerikanın onunla nekadar derin ve esaslı bir surette ilgilendiği malumdur. Bunun sebebi, evvelce de birkaç dcfa yazıp izah ettiğim \eçhile onun İngilterenin mağlubiyetinde herşeyden evvel kendisi ve sair Amerika semt ve memleketleri için tehlike ve zararlar görmesidir. Bunun için Birlesik Ameri1 anın varkuvvetile çalışarak İngiltereye uçak, tank ve her türlü muharebe malzemesi vermek suretile onu desteklediğini görürüz. Fakat Almanlar bir müddettenberi denizaltı ve uçaklarla ve denizüstü harb veya korsan gemilerile. İngilterenin deniz yollan üzerinde o kadar "Türkiye ile Bulgaristan arasındaki dostluk münasebet leri berdevamdır,, 1 Baltık denizinde hava kuvvetleri 2 Alman destroyerile 13 gemi Bütün Suriye ve batırdılar ve 13 geLübnan dün miyi de hasara öğleyin teslim oldu uğrattılar Moskova 15 (a.a.) Bu sabahki Sovyet tebliği: 14 temmuz günü, muharebeler şimalı garbî, garb ve c,enubu garbî istıkameterınde devam etmiştır. Kıt'alarımız duşmamn zırhlı ve motorlü cuzütamlarınm taarruzlarına mukavemet etmişler ve mukabil taarruzlarda duşmana ağıı zayiat verdirmişlerdir. ( Arkası sahife 5 sütun 1 de) dün Beyruta girdüer Hatay Suriye hududundaki Vişî kıt'aları da çekildi Müttefikler İngiliz Basvekili M. Çörçil I Sofya 15 (a a.) Bulgar ajansı bıldıriyor: Bazı ecnebi ajanslan ve bu meyanda îass ajansı, Bulgar kıt'alarınin guya Turk hududunda tahaşşud etmekte olduğuna ve Boğazlara karşı bir taarruz için hazırlıklar yapıldığına dair ha berler işaa ediyorlar. Bulgar pjansı, Tuık Bulgar münasebetlerınm aşikâr bir tarzda ıhlâhnı istihdaf eden bu haberlenn en kat'i bir tarzda tekzib edılmesine salâhiyetli mahfıllerce mezun kıhnmıştır. Bulgaristanm Türkiyeye karşı muslıhane hattı hareketi pekâlâ malumdur. Turkiye ile Bulgarıstan arasındaki dostluk münasebetieri berdevamdır ve geçenlerde imzalanan deklârasyonla da takvıye edilmiş bulunmaktadır. M. Cörçilin yeni nutku «ingiltere, Rus mille tinin müttef ikidir » «Fransamn Suriyedeki haklarını tanımakta devam ediyoruz» Londra 15 (a.a.) Başvekil Mister Çorçıl bugun Avam Kamarasında Sovyetler Birlıği ile yapılan anlaşmadan, Suriye harekâtına nihayet veren askeri mukaveleden, ve Mısırdaki vaziyetten bahsetmiştir. Sovyet İngiliz anlaşmasından bahseden Çorçil: « Bu anlaşma ile, demiştir, Sovyetler Birliği Ingılterenın müttef iki obnuştur. Anlasma, iki milletin tasvibini haizdir. Ve bu anlaşma harbin istikbali üzerinde müessir olacaktır. Yaptığımız anlaşmamn bir ittifak olduğu şüphe götürmez ve Rus milleti İngiliz mılletinin raiittefikidir.» Mister Çörçil, daha sonra Sovyetler ( Arkası sahife 5 sütun 5 te ) Vişi kıtaatı silâhları ve mühimmatlarile beraber deniz yolile Fransaya nakledilecekler CYazısı 5 inri sahijede) Yişiye göre, mütareke sadeee askerî imiş, Suriye üzerindeki hakkı baki kalacakmış! Hayfa 15 (a a.) Müttefik kuvvetler Beyruta girmişlerdır. Vişi Suriye üzerindeki mefruz hakkından vaz geçmemiş! Vışı 15 (a a.) Vişınin iyı malumat alan mahfillerınde, neşredılen mütareke şartlarının bidayette Ingilizler tarafından ileri sürülenden farklı olduğuna işaret edilmektedir. Anlaşma, şerefle kabili telif olduğu gibi hıç bir siyasî hukum de ihtiva etmediğinden Frasanın Suriye üzerindeki haklarını mahfuz bulundurmaktadır. General Dentz, mümessili General Deverdillac vasıtasıle yalnız askerlerle müzakere etmiş olduğundan bu anlaşmaya hiç fcir siyasî ehemmiyet atfedılmiyecektir. Akdedilen muahede General de ( Arkası sahife 5 sütun 5 t e ) Dün Suriyejn, müttefik kuvvetlere teslim eden Vişi kıfalarından biri... Birkaç söz Bu cezaya sebeb ne? « Istanbulu yapan nedir ? » suali karşısında, birçok güzelliklerin elele vererek zihnimizi okşadığını duyanz. Gökle denizin kucaklaştığı yerde, narin minarelerin yer yer süslediği, uzaktan rüyayı andıran bir siluet görürüz. Etrafa tatlı, rahat bir mavilik yayılır. Sahilden uzaklaşan yelkenlilerde sabah uykusuna doyamamış genc kızlann mahmuı gerinişi vardır. Bize tarihimizi hatıriatan çeşmeleri, sebilleri, ağır başlı eski yapılan gözümüzün önüne getiririz ve : lşte tstanbul bunlardır 1 deriz. Fakat, elele vererek zihnimizi okşayan bütün bu güzellikleri sayıp döktüğümüz sırada güvercinleri de ihmal etmeyiz. Gölgeli cami avlularında, ıslâk taşlı şadırvan yalaklarında, mermer duvarlı ve demir pencereli türbe saçaklannda, ortalığa mahcub ve dindarane bir tebessüm dağıtarak dolaşan bu yüzü güzel, huyu güzel kuşlar, tıpkı deniz gıbi, mavilik gibi, camiler, minareler ve serviler gıbi Istanbulun benliğinden birşey değil midirler? Kimseye zararı dokunmayan güzel gagalı, tatlı huylu güvercinler, bu şehrin tarihinin nefes alan, yaşayan ve konuşan tarafıdır bence. Onlara kıymak biraz da Istanbula kıymak sayılır. Gazetelerde, güvercinlere yem verilmesinin yasak edileceğini okuduğum zaman, bu kararın sebebini bir türlü izah edemedim. Şehirde hiç bir muzır rolü olmıyan bu sessiz ve günahsız kuşların ne maksadla cezaya çarpılacağını anlıyamadım. Hâlâ da anlıyamıyorum. N. ÂPOLOJİ Yazan: Bürhan Toprak Bugün üçüncüde Nihayet dün müttefik kuvveUer tarafından isgal edilen Beynıttan bir manzara