17 Nisan 1941 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 5
Garp edebiyatından okunacak romanlar Yazan: Ziya YAMAÇ Güzel san'atların her sahasında olduğu gibi romandada en iyi ör- nekleri garpta görüyoruz. Bu ne- ticeye birçok sebepler amil olmuş- tar. Bütün bunlarin başında, garp lisanlarından bir kaçının dünya üzerinde pek fazla yayilmış olması zikredilebilir. Hakikaten Nobel mükâfatının zuhurundan evvel, kimse, Fin veya Çekoslovak ede: biyatında şaheserlerin kaleme ai- dığından haberdar değildi. Vak'ş bu hayırlı müesseseye bazı gizli sebeblerin tesir etmediği iddia edi- lemez, fakat nede olsa, Nobel mü- kâfatı alkışlanmağa değer bir te- şebbüstür. Lisanlarının alabildiğine inti- şarile, eserlerini dağıtma imkânına kavuşan garp edip ve muharrirleri habire yazdılar. Bütün neşriyatları kapışıldı ve okundu. Fakat ciddi bir edebi kültüre sahip olmak isteyen her amatör veya örnek görmeğe muhtaç olan her muhar- rir namzeti bu bolluk içinden ehemmiyete değer eserleri seçmeğe diğerlerini bir kenara fırlatmağa mecburdur. Her yaşta okunacak bir ro- mandan başlıyalım: Robinson Cru- 808. İşte Dantel de Foö'nin bu tek kahramanlı şaheseri binlerce ma- ceta romanına bedeldir. Eserde tabiat tasvirindeki kuvvet ve de- tay zenginliği eşsizdir. Bundan sonra yine az kahramanlı Don Gulchotte. Odyesö'den sonra mu- harririn esere müdahale etmemek- teki ustalığını en iyi gösteren ki- tap: Eskimeyen bir eserde Manon- Lesesut'dur. Aşık Des Grisuz sevgi- lisi Manon bir ilâhi varlık s9- yıyor. Serveti çalınınca ağzından çıkan söz:, Ah Manon elimden gi. diyor:dur» Manonauz hayat onun için manasızdır. Bu sebepten do- Jayı kadına perettekârlarının ver- diği parayla yaşamak onu küçült müyor. Münekkit Barbey d'Aüure- villy bu eseri sevmiyor ve Sainte- Beuve ve Dumas fils gibilerinin ona karşı duydukları hayranlığa sinirleniyor. Manon Leşcaut tarzın da yazılan La Dame aux Cameli- as Madame Bovary ve Fanny 10- manlarındaki aşk sahneleridde mü- kemmeldir. Yalnız Flaubert'in ro- manı üslup ve realism bakımın» dan müstesna bir mevki tutar. Zola'yı iki romanla tanıyabili- riz: Germinal ve WAssomoir, Guy de Maupassant'ı iki cepheden tet- kik etmeli: Realismde Bel-Âmi, psikolojik tahlilde Fort comme la Mort. Macera romanında Wells ve Kiplingin eserleri en başta gelir. Pierre Benoit'da Atlantlde ve ben- zerlerile iyi örnekler vermiştir. Balzac'ta her şeyi bulabiliriz: Tarih, mahallli renk, realism. Hu- genie Grandet herkesçe malfümgdur. Fakat üslubunun dağınıklığına rağmen Pierrette, La Vielle Fille Les parents pauvres gibi romanla- rıda şayanı tavsiyedir. Köy hayatını tasvir eden 1r0- manlar arasında Zolanın ve Mau- passantın eserleri zikredilebilir, Fa- kat bir Fransız münekkidinin göy- lediği gibi biri La terreromanı di- geri de nuvelleri ile birer sahte köylü tipi meydana getirmişlerdir. Bu insan hasistir, serttir, fakirlere ve çalışamıyan ihtiyarlara kayı hattâ ana ve babası dahi olsa-mer- hametsizdir. Bu sahada George Sand'ın çok emeği vardır. François le Champi ve le Mare au Diable en meşhur- larıdır. Tarihi roman çığırında Walter Seott'un eserleri tavalyeye şayan dır. Dumas Fere'in Los 'Trols Mo- usguetares, le Comte de Monte Cristo v.s, gibi romanları da kuv- vetlidir. Henri Gienckiewiez'in Guo Va- dis roman) bu sahada iyi bir eser- dir. Bunun teşirile Dumas Act6'yi Wisemau'da Fabiola eserlerini ka- leme almışlardır. Anatole France" Thsis'le bu yolda iyi bir örnek vermişlerdir. Dickens'in David Coperfleld'i iyi bir realism havası içinde cere- yan eder. Goethe'nin meşhur Wert- her'ide aşk romanlarının başında yer almıştır. Rus edipleri roman sahasında garp edebiyatına yetlşecek derece» de örnekler vermişlerdir. Tourgu- öneff: İlkbahar selleri, Duman, Bir Avcının hatıratı, gibi romanla- rile bir çok garp ediplerine tesir etmiştir. Tolstoy, Gogol, Dostoews- ki gibi büyük ediplerin eserleri dünyaca tanınmaktadır. Gelecek Sayıda : PERiLi ARABA Yazan: BALZAC Çeviren: Ziya YAMAÇ 255 — Servetifünun — 2330
