17 Nisan 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

M. TURHAN TAN'IN Müessesemiz tarafmdan çıkarılan en son eserleri Hurrem Sultan 150 Kr. Kadın Avcısı 100 » Tarihî Musahabeler 75 » CUMHURİYET MATBAASI umhuriyet 1 7 I1Cİ Vll VI '. 5 9 9 4 • İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adreri: Cumhuriyet, İstanbul . Posta kutusu: İstanbul No. 246 Telefon: Basmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kismı: 24299 24290 P6rŞ6ITib6 1 7 NİS8I1 1 9 4 1 Size neş'e verecek, eğlencelj. vakit geçirtecek en mî mel mizah mecmuai Buglln çıkan sayısı eı gUzelllktedir. ŞAKA encTürk arasında... Hava okulu tesislerinde... Yaptıkları tetkiklerden çok memnun olarak döndüler Ankara 16 (a a.) Reisicumhur İsmet İnonü bugün öğleden önce Türk Hava Kurumunu şereflendirerek Hava okulu tesislerini tetkik buyurmuşlardır Mıllî Şefi, kuruma geliş ve gidişlerinde pilot mektebi talebeleri selâmlamış ve kurum binası önünde toplanmış bulunan kalabalık bir halk kütlesi içten gelen sevgi tezahürlerıle alkışlamışlardır. Millî Şef kurumdan ayrılırken kurum başkanı Erzurum meb'usu Şükrü Koçaka gördükleri intizam ve mükemmeliyetten dolayı takdirlerini ifade buyurmuşlardır. Portekiz elçisi Reisicumhurumuza ıtîmadnamesini takdim etti Ankara 16 (a a ) Reisicumhur İsmet İnönü bugün saat 16 da Çankayada Portekiz hükumetinin Ankara elçisi Francesco Calheirose Menezes'i kabul etmiştir. Portekiz elçisi Reisicumhura itimadnarnesini takdim eylemiştir. Kabulde Hariciye umumî kâtibi büyük elçi Numan Menemencioğlu hazır bulunmustur. İngilterenin Mısır çolü hududlanndaki meşhur istihkâm manzumeleri bulunan Mana Matnıh'ta bir kale kapm Habeşistanda İtalyanlar Bütün hat Alman ileri galiba hareketi boyunca teslim oluyor harb başladı durduruldu Dük d'Âostanın elçisi İngiliz karargâhında • Yunan cephesi Sollum önünde ingiliz kıt'aiarının geri alındığına dair haberler yalan Avlonyada 2 İtalyan gemisi berhava edildî Kahire 16 (a.a.) Ortaşark ingiliz umumî karargâhının tebliği: Yunanistanda kıt'alanmız şimdi bütün cephe boyunca düşmanla temasa gelmiştir. Yunan tebliği Atina 16 (a a.) Yunan ordulârı başkuınandaniığı tarafından 15 nisan aksamı neçredilen 173 numarah reami tebüğ: Arnavudluk cephesinde İtalyanJann mevzü taarruz hareketleri geri püskürtülmüştür. Duşman clddî zayiata uğramıştır. Garbî Makedonyada kıt'alanmız intizamla yeni mevzilerine çekiimişlerdir. (Arkası sahife S sütun 3 te Amerikan müdahalesi Vasingtonun telâkkiierine göre Amerikan harb gemileri Amerikan ticaret gemilerini Avrupa ile Amerika arasındaki salaruı ^tiyük kMBHnda kimaye *d«* cek, üsttarafında onlan tngiliz bahriyesine tevdi eyleyecektîr. merlkan efkân Amerikadan İngiltereye ve müttefiklerine ! gidecek yardımlann yolda babnlmak tehlikesinden korunması için bu nak!i>atı yapacak vapurlarm Amerikan harb gemileri tarafından bimaye olunmasım her gün daha fazla isteyor. Amerikanın harb sahalarına Ahnan ticaret gemilerinin dahi gitmesini mcneden bir bitaraflık kanunile bağh olduğu malumdur. Nihayet geçen hafta Habeş meselesinin tasfiye olunacak vaziyete geçmesi dolayısile Reis Roosevelt Amerikan gemilerinin artık harb «ahası olmaktan çıkan Kızıldenize kadaı gidebileceklerinden bahsetmişti. Mihverin bellibaşh hedeflerinden biri Amerikan yardunının İngiltereye ve müttefiklerine yetisebilmesine mâni olmaktır. Churchill'in Atlantik meydan muharebesi adını verdiği mücadelenin en ehemmijetii safhası budur. Bu mücadele bütun şiddctile dcvam ederken bir taraftan İngiltere Amerikadan kafiIeleri bimaye için de yardım istemekto devam ediyqr, diğer taraftan Amerikan efkân umumiyesi bu himayeye Amerikan bahriyesinin iştirakini isteyen gittikçe şiddetli bir tezahür gösteriyor. Vaziyetin bu inkişafı önünde Amerikanın yalmz yardımla iktiJa etmiyerek yardımı himayeye de geçeceği anlasılmaktadır. Böylelikle pek yakında yeni harbin yepyeni bir tecellishıe daha şahid olacağız: Amerikadan yapüan sevkiyahn Amerikan harb gemileri tarafandan himayesi. Reis Roosevelfin evvelki günkü gazeteciler içtimanıdaki beyanatına bakılırsa esas itibarile bu aduna atalnuş nazarile bile bakılabilir. Beis Roosevelt bu içtimada «Amerikan ticaret gemflerini, bitaraflık kanunu hüküralerinin tarif ettiği muharib sulara girmedikçe her nerede olursa olsun müdafaa edeceğini» sdylemiştir. Cumhur Reisi şinıdiki halde bitarafhk kanununu değiştirmek için teşebbüs almağa lüzum gönneksizin bu kanunun tatbikahndaki sıkı takayyüdü ortadan kaldırmağa ve bu kanunun müsaid olabileceği bütün himayeyi yapmağa azmetmis görünüyor. Zaten Cumhur Reisi Kraldeniz hakkındaki noktei nazarile bitaraflık kanununun tatbika tında takibini tasavvur ettiği usul hakkında bize bir fikir vermiştL Habeşlstan seferi kafivetle nihayet bularalı sarld Afrikada İtalyannı tam tasfiyes» neticesinde Kızıldeniz harb sabnesi olmaktan çıkacaktı Demek ki Amerikan ticaret gemileri bitaraflığa asla halel vermeksirin bu denize kadar gelebileceklerdir. Hatta icabında Amerikan bphriyesi tarafından himaye olunarak Bu kadar mı? Hayır, Reis Roosevelfin son beyanatile öğreniyoruz ki, bu kadar değil. Kı zıldenizin harb sahalığından çıkan son vaziyeti sadece bir telâkki tarnnın işa* retinden ibarettir. Bu nusale göre Akdeniz Amerikan bitaraflık kanununun harb sahası saydığı >erlerdendir. Fakai Kızıldenizin bağlandığı Hind ve Pasifik Yugoslav mukavemeti azahyor Ingütereıujt Vasfngton BtiyUk Öçisl Lord Halifax İngiliz filosu harekâta iştirak ediyor Lord Halifax diyor ki Alrnan ordusu dün Saray * Bosnaya girdi Yngoslavlar bir haftada 300 Alman tayyaresi tahrib ettiler Londra 16 (a.a.) Reuter bildiriyor: Yugoslavyadaki askerî vaziyete dalr Londraya gelen en. son habErler bu vaziyetin hissedilir derecede fenalaşmış olduğunu göstermektedır. Hattâ mlıkavemet tek bir kumanda altında muntazam olarak cereyan etmedığe benziyor. Harbe, az çok geniş çete harblerile devam edilmesi derpiş olunmaktadır Yugoslavlann tahrib ettiği Alman tayyareleri Atina 16 (a.a.) Yugoslavyadan buraya gelen bir İngiliz tayyare subayı Reuter ajansının muhabirine Yugoslav hava kuvvelteri tarafından Alman istilâsının ilk günlerindenberi yapılan parlak mücadele hakkında beyanatta bulunmuştur. (Arkası sahife 5 sütun 2 de) Sofya ataşemiliterimiz avdef ediyor lft bildlriyor: kendlsine arzı veda eyliyen atasemiliteri binbaşı Hteri etmiştir. Kral Borta, « M Bftrteft sonra. Türk kabul «Harb muvazenesi şimdi lehimize dönmektedir!)) Çünkü Almanya, kuvvetlerini muzaffer olamıyacağı mıntakalara dağıtmıştır,, Nevyork 16 (a.a.) «Royler. İngiliz buyük elçisi Lrd Haliiaks, İngiliz dılı birliği kulübunde dün akşam verüen ziyafette bir nutuk söylemis ve sozlerıne, mukadderatın ağır bir dakikasında konuştuğunu kaydederek başlamıştır. Lord Halifaks, nihaî zafer hakındakı tam itimadını bir kere daha teyid etmiş ve sözlerine şoyle devam eytemiştir: • Amerika Birleşik Devletlerini ve Britanya Commonwealth'vLni yaratmış olan ayni zihniyet ve ayni hüıriyet aşkı, hakiki canlılıklarını muhafaza ettiği müddetçe, nazi sistemi gibi adi bir u konuşalım ? Bugünlende slze bir çok şeyler soruyorlar ve size bir çok şeylere cevab veriyorsunuz. Nasıl soruyorlar, nasıl cevab veriyorsu nuz, pek kat'i bilinmez. Fakat sualler hemen hemen şöyledir ve cevablan da şöyle olmalıdır: *** Oğlun nerede? Askere gitti. Ya... Ne tarafta? Bilmiyorum. Aman, nasıl olur? Mektub filân yazıyordur elbette! Yazıyor ama, benim nerede bulunduğuna aldırdığım yok. Elbette bir yerde vatan hizmetini yapıyordur. Bana lâzım olan da bu. *** Haberin var mı? Belgradda bir bombardımanda ... bin klşi ölmuş... Hayır, haberim yok. Bizim gazetelerde görmedim. Yok canım. Nasü olur! Daha dün akşam radyosu gazetelerinden nafclen bildiriyordu. İnanmam. Ben bizim gazeteleri okurum ve bizim radyoyu dinlerim. Onlar da böyle bir şey söylemediler. *** Kaç tevellüdlüsün? 29. Nasıl oldu da buralaruasın? Benim işittiğime göre 12 den 32 ye kadar toplamışlar.. Hayır. Boyle bir şey olsa gazetelerde ilân olunurdu ve ben şimdi burada bulunmazdım. Ama bugünlerde çağıracaklarmıg. Bunda telâs edecek bir şey yok. İcab ettiği zaman çağırırlar elbette. Ve elbette gideriz. *** ordusu önüne gesilmez bir hal almış... Onüne geçilmiyecek ordu yoktur. Fakat filânın falanm vaziyetini goruyorsun. Onlardan bana ne... Yarın buraya da gelirse... O zaman yapacağımızı biz biliriz. Nasıl İtalyanm Habeşistan umumi valisi ve kumandanı Dük d'Aosta Kahire 18 (a.a.) İngiliz resmî tebliği: Habeşistanda İtalyanların başhca yolda yaptıkları büyük tahribata rağmen kıt'alanmız şimalden ve cenubdan Dessieye doğru mütemadiyen ilerlemekte dirler. Daha cenubda duşmanuı takibine devam olunmaktadır. Esir edildiği daha önce bildirilmiş olan General Santiniden başka son bir kaç gün zarfında bir Hva kumandanile 40 subay ve 200 İtal(Arkası sahife 5 sütun 7 de İngilterenin Ortaşark ordulan mandanı General Wovell Sovyet Japon anlaşmasına rağmen Moskova hükumeti Çine yardımda devam edecek Nevyork 16 (a.a.) Amerikan radyosunun Çunkingden öğrendığine göre Sovyet hükumeti, Japonya ile akdettiği bitaraflık paktına rağmen Sovyetlerin Çine yardıma devam edeceğini Çankayşek hükumetine bildirmiştir. Sovyet Japon anlasmasi Uçüzlii Paktın bir neticesi imif Berlin 16 (a.a.) Bir hususi muhabir bildiriyor: Bir Alman şahsiyeti, Rus Japor paktuu şoyle tefsir etmiştir: 1 Üçlü paktın tabiî bir netices/ (Arkası sahife 5 sütun 2 de) Kahire 16 (a.a.) İngiliz resml td». Ugi: Trablusgarbda Tobruk tnıntakasında* td vaziyette değişiklık yoktur. Sollum mıntakasında devriye kolla • nnıiTin şiddetli faaliyeti düşmanı yeni« den insan ve nrhh otomobll zayiatma uğratmışür. Bir miktar esir alınmıştır. İngiliz donanmasının bombardımanlan Londra 16 (a.a.) Amirallık Dalr»» sinden tebliğ edilmiştir: Akdeniz filosu baskumandanı, düs « Almanların Tırhala ovastna manm Libya sahilindekl harekâtuun ingiliz harb gemileri tarafından yapılan inmek istedikleri atnlaştltm (Arkası sahife 5 sutun 5 te} Harb vaziyeti İngiliz Yunan hattında temas yor. Burada kat'i bir muha. rebe başlaman muhtemeldir Yunan tngiliz cephesi: (Arkası sahife 5 sütun 1 de) 3 İtalyan torpitosile Amerika harb sahası 5 nakliye gemisi olmıyan yerlerde batırıldı gemilerini himaye Londra 16 a.a.) Amirallık daîresinin bu akşam neşredilen bir edecek tebliğinde Sicilyadan Trablusgarba Vaşington 16 (a.a.) Ruzvelt dünkii gazetecUer toplantısında beyanatta bulunarak Amerikanın bitaraflık kanunu hükümlerile memnu mıntaka olarak tayin edilen mıntakalara girmemek şartile nereye giderlerse gitsinler Amerikan ticaret vapurlaruu himaye edeceğini (Arkası sahife 5 sütun 1 de) gitmekte olan himayeli bir düşman kafilesinin dün İngiliz donanması tarafından yakalanarak tamamen imha edildiği bildirilmektedir. 3 İtalyan torpitosile 5 nakliye gemisi batırılmıştır. Mohawk ismindeki İngiliz kruvazörü torpil isabet ederek batmıştır. f Arkası sahife 5 sütun 5 te yeni safhada AKDENIZDE Yeni bir İngiliz harbi muzafferiyeti Ahnan ordusu, Yugoslav ordusu cephesinden ayırdığı kuvvetlerle şimali Yunanistandaki İngiliz Yunan cephesini tazyika başlamıshr. Yunanistandaki İngiliz kuvvetleri bütün cephe boyunca Almanlarla temastadır. Alman tazyikı gittikçe artmaktadır. İngiüzler, birkaç şiddetli hücumu zayiatla tardetmislerdir. Şimdilik Almanlar, Selânik körfczindeki Katerin iskelesini isgal etmişler ve böyiece Katerin Kozana Lapsiste Kilisura hattmı tutmuslardır. Bu Kilisura, Amavudlnkta Tepedelen ciSofya 16 (a.a.) Bulgar hükumeti vanndaki Kilisura değildir; Kesriyenin şarkında bir mevkidir. Almanlar, ccnu dün Yugoslavya ile diplomaük muna ba doğru ilerleyerek Tırhala ovasma in sebetlerini kesmistir. mek isteyorlar Harekât 313 Türk YuBu münasebetle Yugoslav elçiliğin» nan hudud muharebelerinin eereyan et tevdi edilen notada da bildirildiği gibi (Arkası sahife 5 sütun 4 te (Arkası sahife 3 sütun 6 da) Bulgaristan da Yugoslavya ile mfinasebatını kesti Rumanya, ekalliyet bahanesile Banat eyaletine yürümek istiyor YUNUS NAD! Vahşi Afrika kabileleri vardır; yakaladıklan bir yabancıyı kıtır kıtır keserler. Insan eti çiğneyerek bilenen dişleri bir hançer kadar korkuncdur. Uzun tırnaklı elleri arasma düşen müdafaasız bir yabancı derhal parçalanır. Kaburga kemiklerinden külbasiı, lop etlerinden kavurma, barsaklarmdan sucuk yaparlar. Fakat, başkalarmnı hayatını hiçe sayan, dünyaya metelik vermez gorünen bu yabaniler dehşetli korkaktırlar. Bilmedikleri, yahud az tanıdıklan bir alet karşısında sonsuz bir paniğe tutulurlar Bir makinelitüfek sesi, bir tayyare rnotörü homurtusu duydular mı, vahşi çığhklar kopararak çilyavrusu gibi dağılırlar. Bunlan birbirlerine yaklashran sosyal bağlar o kadar entipııftendir ve o kadar basit sebeblerle çözülüverir ki Birkaç söx Birkaç söz meydana getirdikleri topluluk eemiyetten ziyade sürüye benzer. Bunun için değil midir ki, müşterek menfaatleri bakımından en lüzumsuz anlarda vahsi hayvanlar kadar yutıcı olurlar da o menfaatlerin müdafaasma sıra geldiği zaman gene hayvan kadar suursuz ve korkaktırlar. Medenî cemiyetlerde bunun zıddına şahidiz. Durup dururken kimse kimseye fenalık etmez. Istırab çeken bir insana karşı diğerleri yakından alâkahdırlar. Zannedersiniz td kuzuya benzeyen bu insanların kan dökücü ve can acıtıcı vak'alara katiyyen tahammülü yoktur. Halbuki topluluk menfaatleri mevru ubahs oldnğu zaman bu insanlar, vahşiierin tersine olarak her şeye taham. müDüdürler. Makineli tüfekler ortahğı darmadağın eder; bombardunan tayyareleri etrafa dehçet saçar; kan gövdeyi götürür ve şehirlerde taş taş üstünde kalmaz. Fakat milliyet suurunun yükseJc kültürüne erisen insanlar bu dehset verici manzara karşısında paniğe tutıılmaz. Dayanırlar. Her şeye rağmen, ölün» ceye kadar dayanular. ^ Yuz binlerce kilom«treBş muazzam Afrika müstemlekelerfo|nJ*fetilâsı içia ufacık lAvvetler kâfi geîd$t4alde, meselâ bir Varsovanm 7aptöWhsu kadar bin tayyare, bn kadar bin tank kullan» mak ve otuz gün otuz gece şehri top atesi altında bulundurmak mecburiyeÜ N. (Arkan sabile 2 sütun 5 (• Akdenijde baünlan İtalyan torpitolarmdan.