18 Nisan 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

M. TURHAN TAN'IN Müessesemiz tarafından çıkarılan en son eserleri Hurrem Sultan 150 Kr. Kadın Avcısı 100 » Tarihî Musahabeler 75 » CUMHURİYET MATBAASI 17 nci yıl sayı: 5995 umhuri ISTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, İstanbul . Posta kutusu: İstanbul No. 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa ln«mı 24299 • 24290 İküsadî Yürüyüş Törkiyenin yegâne iktısad ve ticaret mecmuasıdır. Bu gün çıkan 33 üncü sayısında günün en mühim ikhsadl meselelerf, ııljHlL iktısadcılarımızm şayanı dikkat maitaleleri, etüdler, piyasa haberleri ve dâl* ferçok tetkike değer yazılar vardıî*. BütÖn okuyucularımıza hararetlfK^avsîye ederiz Pek yakmda çıkaraçagte ( 4 ^ formalık Münakalât f e v k a l â d ^ ^ M f a ) bekleyfanz. Cuma 18 Nisan 1941 GARB ÇÖLÜ SİNIRINDA f Milli Şetin tetkik Alman tazyikı gittikçe kırıhyor İngiliz donanması Kapazzo'da bir tank livasını imha etti Sollum müdafaasiie Tobruktaki çıkış hareketlerinde Almanlara ağır zayiat verdirildi Kahire 17 (a.a.) Resmî tebliğ: Tobnık mıntakasmda: Bir keşU müfrezemiz Tobruk müdafaa hattı dışında bir düşman mevzüne muvaöakiyetle gırerek 7 İtalyan subayile 139 İtalyan askeri esir almıştır. Tobruk müdafaa hattına karşı düç man tarafından yapılan yeni bir hiicum topçu ateşüe püskürtülmüş ve duşman yeniden ağır zayiat vermıştir. Dünkü harekât esnasında düşmandan 25 subayla 767 asker esir aldık. Bundan başka düşmanm muharebe meydanında 200 den fazla ölü bıraktığı gdrülmüftür. Sollum mıntakasmda keşif müfrezelerimiz faaliyetlerine şiddetle devam e(Arkmn sahife 5 sfltnn 3 te Amerikan tersanelerinde ilk olarak tamir edikcek İngiliz harb genril erinden Malaya nrhtaı Akdeniz muharebeleri Mihver, harbi çabuk bitir. mek istiyor. Anlaşdan buna ihtiyacı fazladtr. tngiltere, harbi azatmak gayretindedir. O da nihcâ zaferi bundan bekliyor. rtık iyiden iyiye taayyüa etmiştir ki yeni dıinya harbi simdiki halde iki cephe üzeAmerika Bahriye Nazın Albay Knox rinde cereyan ediyon Biri Ingiliz adalaruu Utihdaf eden Atlantik me>dan harbi Diğeri Ingiltereyi Akdenizden çıkarmak gayesini güden Balkanlar ve Afrika mucadeleleri < THBteV ÇSrçirr pitt v e Amerfkan telâkkismde bu iki cephedea en jntihimmi Atlantik meydan harbidir, diğer cephelerin sarpışmalan ehemmiyetsiz olmamakla beraber harbin nihaî neticesi bakımradan tâli sayılabilirler. Bununla beraber Ingiltere Atlantik meydan harbine lâyık olduğu büyük kıymeti atfetmekle beraber tekbaşına diğer cephelerde de elinden geleni yapmaktan bir an bile geri durmamaktadır. Doğrusu İngiliz gayretinin ba harbde gosterdiği efsanevî bamleler karsısında en derin hayranlıklara dusmemek kabil değildir. Atlantik meydan harbi ne birinci ehemmiyet derecesini veren İngiltere burada namağlub kalmak için azminin azami derecelerini gostermekten hâli değildir, ve hergün namağlub kalacağı kanaatini tekrar eylemektedir. Ingiltere burada beşer takatini asacak gayretler sarfediyor. Başvekil Çörçil'e (före denizaltı ve hava hücumlarına ilâveten Almanyanın Bü\uk Britanjaya asker geçirmeğe teşebbüs fikrinden vazgeçmemis olması ihtimali hâlâ vardır ve kuvvetlidir. Bu ihtimal bertaraf oluncaya kadar İngiltere şimdiki gayret ve himraetlerini arürarak idame etanek mecburi > etindedir. Yukanda bu muazzam iş bu mahiyet ve ehemmiyetile cereyan edcrken Akdeniz cephesi muharebeleri sürprizler dolu safhalannın en hâd devirlerini yaşamaktadır. Bu sürprizleri kısaca zikredelim: Fransız yıkıhşuıdan sonra İtaiya şarkî Alrikada İngiliz Somalisini, Wr kısım Kenya topraklannı ve Sudanm baa muhim mevkilerini işgal etfakten sonra şimaldeki Graziani ordularile Mısıra doğru Sidi Barrani mevkiine kadar ilerilemişti. Vaziyet uzun müddet bu halini muhafaz ettikten sonra Mısırda tahasşüd ve tekemmül eden General Waveî ordnsunun Sidi Barraniyi istirdad eylemekle baslayan nagihanl hir taarruzu safha safha büyük muvaflakiyetlerle inkişaf ederek bütün Sirenaika'nın zaptına ve 140 binden fazla esir veren Graziani ordulannın imhasıru müncer olmuştu. Derken Almanlann Rununya tahşidatı Bulgaristanın istilâsile Yunanistanı tehdid etmeğe başlayınca İngiltere Yakınsark ordulanndan miıhim bir kısmını Balkanlar cephesine nakletmek mecburiyeüle karşılaştı. Böyleükle Sirenaikada ancak zayıf kuvvetler bırakılmakla iktifa olunduğu bilâhare iyice anlaşılmıştır. Bu meyanda Yugoslavyadald inkılâb hareketi Mihver tahakkümnne karşı yeni bir mukavemet unsuru olarak ortava çıkmış bulunuyordu. Balkanlardaki tahsidat ve tertibatını zaten ilunal etmiş olan Almanya Yugoslav inkılâbı üzerine bu memleketin hazırlığına meydan bırakmıyan bir isticalle uraumî taarruzuna başladı. Bu noktadald sürprizler yekdiğerinı sür'atle takib eden üç safha arzeder: A) Yugoslav inkılâbı, B") Abnanyanın baskın şeklinde anî de"'lecek kadar seri taarruzu, C) Toparlanmsğa vakit bulmamaîanna ilâveten her taraftan tecavüz* ve YUNUS NADl (Arkaa sahife i stitun 1 «*) Müthiş hava hücumları Londra ve Bremen bütün bir gece bombalandı Hasar gören İngiliz harjb gemileri Amerikada her işe tercihaıt tamir edilecek Londrada ikametgâh mahallelerinde büyük hasar oldu, lâkin Ingiliz milleti cesaretini muhafaza ediyor Londra 17 (a*.) Hava, Dahflî Emniyet Neaartlerinta tebüği: Dün gece düşman tayyareleri Londra uzerine çok şiddetli ve surekli bir taarruzda bulunmuşlardır. Gece olduktan biraz sonra ba^lıyan taarruz şafaktan biraz evvele kadar devam etmiştir. İlk haberler hasarlarm pek büyük ve insanca zayiatm da yüksek oldugu merkezindedir. Londranm dışlarında ve bilhassa civar vilâyetlere ve cenubu şarkiye de bombalar atılmı§tır. Bu mıntakaların hiç birinde insanca zayiat yüksek olmaıruş ve hasar da vâsi defildir. İki duşman tayyaresinin düsfirnldüğü sabit olmuştur. Bunların biri avcılar ve diğeri de hava dafi ba taryaları tarafından düşürülmüş tür. r Milli Şefimizin evvelki gün Türk Hava Kurumnna, Tayyare mektebi teiitterini tetkik ettiklerini haber vermiftik. Resimm ler, ba tetkiklerden iki safhayt göt termektedir. Yunan cephesi IngilizYunan hattı yarılmadı Avustralyahlar büyük cesaretle Fransız filosunun Tou harbediyorlar Amiral DarSan ne yapmak istiyor ? i gösterir harita I lona gelmesine son Almattlar Serfiçeyi dakikada mareşal işgal ettiler Petain mâni oldu Yunan cephesinde dünkü vaziyeti ingiliz hava kuvvetle ri mütemadiyen bom \Harb vaxiyeti ba yağdırıyorlar Atina 17 (a^.) Reuter: Makedonya cephesinden gelen son haberlere göre, İngiliz Yunan hattı, duşman tazyikına maruz kalraakla beraber, tam ve sağlam olarak durmaktadır. Serfiçe etrafında şiddetli çarpışmalar olmakta ve burada Avusturalya kıt'alan Almanlan hırpalamaktadır. Bir İngiliz motörlü cuzütamı, mitralyözle beş Alman (Arkası sahife S sütun 6 da) Amerika donanmas İngiliz filolanna malzeme de veriyor Müttefikler cephesi İhtlyac hasd olursa Yanya Golos hattı gibi daha emin mevzilere de çekilebilir. t Yugoslav ordusu teslim oldu Vaşington 17 (a.a.) Bahriye Nazın Albay Knox dun gazetecılere yapüğı beyanatta Amerikan limanlarına gelecek olan hasara uğramış İngiliz harb gemilerinin Amerika tezgâhlannaa diğer bütün gemilere tercihan tamir edileceklerini söylemiştir. Albay Knox bu vaziyetin Amerikan harb gemileri ınşaat programı uzerinde az çok müessir olacağını kabul ederek şunları sbyle miştir: « Bununla beraber iki Okyanus filomuzun zamanmda hazırlanmış olacağıümid ediyorum.» Nazır, son günlerde Nevyorka gelmiş olan Malaya ismındeki İngiliz zırhlısınm havuza çekilmek üzere Amerikin limanlarına gelecek olan bir çok İng'liz gemisinin ilkini teşkıl ettığini söylemiştir. Groenland meslesinden bahseden Albay Knox, Amerikan filosunun bu mıntakaya kuvvet göndermesinin şimdiilk taraamile münasib olmıyacağı rnütaleasında bulunmuş ve şu sözleri ılâve et miştir: • Bununla beraber teşkilâtı mü (Arkası sahife 5 sütun 2 de) Londrada büyük hasar ve ingiliz milletinin yüksek cesareti Londra 17 (a a.) Çarşambayı perşembeye bağlıyan gece Londraya yapılan Alman hava hücumu nun yaptığı tahribat arasmda, bir çok kiliseler, hastaneler, sinemalar, mağazalar, antrepolar ve evler vardır. Bu imtihan Londra halkmın daha gecen sene sonlarında City ye yapılan yangın hücumu esna sında göstermiş olduğu bütün büyük hasletlerini bir kere daha meydana çıkarmıştır. Bir çok vak'ada, bütun geceyi umumî sığınaklarda geçiren kimseler, sabahlevin evlerine dondükleri zaman, evlerlni harabe olmuş ve yahud enkazla <xv rilmiş olarak bulmuşlardır. Ölen ve yaralananlar arasmda, kendilerini bütün varlıklarile sokaklarda yardım vazifelerine vermis olan pasif müdafaa ve ana vatan muhafaza servislerinin bir çok gönüllü efradı vardır. Beş yangın bekçisi, bombalann yanlanna düşmekte olduklannı görünce, sığındıklan bir kilisede ölmüstür. Diğer taraftan, 95 (Arkası sahife 5 sütun 4 te Bir Japon gaıetesine göre Fransız harb gemilerini korumak azminde sebat gosterdiği anlaşılan Mareşal Petain Vaşington 17 (a.a.) Reuter ajansı bildiriyor: Vaşfiıgtona gelen haberlere göre Mareşal Peten, Amiral Darlan'ın Almanya lehinde ve İngiltere aleyhinde bir manevrasına mâni olmuştur. iki emin kajnaktan teyid olunan haberlere göre, şimalî Afrikadaki Fransız (Arkası sahife 3 sütun 5 te Balkan cephelerinde: Yugoslavyada: Yugoslavya resmî tebliğ neşretmediği için, buradaki harekât hakkında pek az malumat alınıyor. Bir habere göre Saray Bosnada ikinci ordu teslim olmuştur. Dünkü Alman tebliği Saray Bosnanm zaptedildiğini ve binlerce esir almdığmı bildiriyordu. İtalyanlar da Dalmaçya kıyılaruu takiben cenuba doğru Lnmektedirler. Motörlü jirlikler hududdan 400 kilometre mesa'ede Spolatoyu zaptetmişlerdir, Yugoslavlann nasıl ve nerelcrde ne gibi şartlar altında mücadele ettikleri ve ordulann birbirinden ayn olarak aptıklan hareketler hakkında tafsilât ve malumat aunamamaktadır Bu itibarla, dün bu hususta söylediklerimize ilâve edecek bir sey yoktur. Bu ordunun lağümış birlikleri ne kadar mukavemet edebilirlerse, azçok mühim kuvvetleri tutmak suretile Yunan İngiliz ordulanna o kadar yardım etmiş olurlar. Kudüs radyosu bir kısım Yugoslav kuvvetlerinin donanmanın hlmayesinde ITunanistana nakledilmekte olduklannı ildirmişse de tafsilât vermemişrir. Bütün kıtaat dün gece silâhIarını bırakb Berlin 17 (a.a.) D. N. B. bildiriyor: Yugoslav ordusunun şimdiye kadar silâhtan tecrid edilmemiş olan heyeti umumiyesi, bugün saat 21 de şartsız olarak silâhlarını bırakmışbr. Teslimiyet, 18 nisan saat 12 de meriyete girecektir. Alman tebliği Berlin 17 (a.a.) Resmî tebliğ: Hususî bir tebliğle bildirildiği veçhile dağıhnakta olan ikinci Sırb ordusu Saray Bosna mıntakasında teslim olmuştur, Memleketin dağınık gruplardan temiz lenmesine devam edilmektedir. Nerede mukavemet gösterildiyse derhal kırd mıştır. Svetkoviç Armanyada Berlin 17 (a.a.) Hususî bir muhabbr bildiriyor: Sabık Yugoslav başveküi Svetkoviç şimdi Almanlaruı nezdinde bulunmaktedır. Büyük bir köpru nanl tahrib edOdi? Atina 17 (a.a.) İngiliz hava kuv . vetlerinin Almanlar tarafından Koprü lüde Vardar nehri üzerine kurulan bir koprüyü muvaffakiyetle bombardıman etmeleri sayesinde cenubt Sırbistandaki Alman ordusunun ileri hareketi durdurulmuştur. Ortaşark İngiliz hava kuvvetleri umumî karargâhının köprünün tahribi hak(Arkaa sahife 5 sütun 1 de) îran Sovyet münasebatı bozuluyormuş! Muharebenin Irana doğru yer değiştirmesi tehlikesi varmış Pirede kazaya ugnyan yeni banknotlarımız Merkez Bankası bu 100 liralık ve 50 kuruşluk paratarın kıymeti bulunmad'^ını bildiriyor Ankara 17 (a.a) Turkiye Cumhuriyet Merkez Bankasından bildirilmiştir: «Yeni bastırılan 100 liralık ve 50 kuruşluk ihtiyat banknotlan «etirmekte olan vapur Püe limanmda kazaya uğradığından bu banknotlar ortalıga dağılmıstır. Bunlardan 100 liralık banknotlar halen piyasada bulunan 100 liralık banknotlara a\nen müşabih olup tedavuldekiierden vegâne farklan üzerlerinde Büyuk Reisıcumhurumuz İnönünün resimleri bulunmaktadır. 50 kuruşluklara pelince esasen bu kıvmette tedavülde banknot bulunmad'ğından bunlar için evsaf bıldirmeğe lüzum voktur. Bu 100 üralık ve 50 kuruşluk banknotların kıymeti bulunmadığmı ve ahnmamasını sayın halkımıza ilân ve tavsiye ederiz. Tesalyadaki İngiliz ordusunun Ege adalarım işgal etmiş olmaları da muhtemel Tokyo 17 (a.a.) Ofi ajansı bildiriyor: Japon gazetelerinin en mühimlerinden biri olan Asahi gazetesi başmakalesini Iranın vaziyetine tahsis ederek bu memleketle Sovyetler Birliği arasmda mevcud gerginlikten endişe duyduğunu yazarak diyor ki: Yunanistanda : «Yunanistanda ilerleyen Alman orduAlman motörlü kuvvetleri Serfiçeyi lannın şimdi Balkanlardaki barut fıçısını ateşlemesi üzerine muharebenin şgal etmişlerdir. IngiHz tebliğine göre İrana doğru yerdeğiştirme tehlikesi lüşmanm tazyikı bilhassa Kozana mınta kasında gittikçe artmakta ve şiddetlenvardır. Emin bir membadan alman haberlere nekledir. Müttefiklerin, ba tazyika mugöre mühim İran kuvvetleri şimal hu kavemet ettikleri ve Almanlann benü/ duduna gönderilmiştir. Tahranla Bakü bir \arma yapmağa muvaffak ola.ııadıkClermont Ferrand 17 (a.a.) arasındaki hava naklivatı 15 nisaTrian lan anlaşıhyor. Ofi ajansı bildiriyor: CArkası sahife 3 sütun S te' (Arkası sahife 5 sütun 7 de General Duval, Journal gazete sinde yazdığı bir makalede diyor ki: «Alman tebliğleri İngilizlerin şarki Yunan limanlarından vapurlara binmekte olduğunu haber veriyorlar. Vzaklarda ikinci plânda kalan mor İngiliz tebliğleri ise bunun*aksine dağlann golğesine yaslannuş genc ve olarak Yunanistana takviye kıtaatı sert bakişlı bir tepe. Temelini tarihin çıkarümakta olduğunu bildırivorlar. derinnklerine dayayorcasma bir yanınHer ikisi de doğru olabilir. İnscilizler dan sarp uçurumlarla çevrili, birbirine Bu, belki bir mabeddir; belki de, arşarki Yunanistandan bir miktar kenedü yalçın kayalarla örülmüş bir kasuıda efsane kahramanlannın nöbet kuvvet çekerek Almanlann tehdidi milyon senelik bir yapı. beklediği bir kapı. altmda bulunan Selânikle Kavala Tepenin en yüksek yerine însan elile Şafak güneşi san ovayı altın ışıklara arasmdaki Ege adalarını işgal edeçepeçevre oturtulan kaleyi yalçın kaya boğarken, Ankara kalesi, kınından çıkan bilecekleri gibi Korent körfeîinin lardan ayırd etmek güçtür. Samrsımz ki milyonlarca süngünün panltısile gökyüşimal ve cenubuna çekilme hazır lıklan da yapabilirler. Nihayet bü ezeldenberi var olan bir ırk, Anadolu. zünü yıkar gibidir. Sanki tarihin koytün bu hâdiseler arasmda kalb va nun doğumunda yaratanla işbirliğî ede. nunda beslenen koskoca bir ordu, kılıcızifesini gören Mısırın müdaf^sını rek bu heybetli yapıyı meydana getir nı o kayalarda biler. Türlü renklere büriinerek batan akşam güneşi, o kaya • temin için de Mısıra kuvvet gön rniştir. Grl. Düval'e göre Birkaç söx Ankara kalesi lardan sızan efsane yiğitlerinin kanile sarhoştur. Türk birliğınln. Türk bütünluğünün ve Türk olmezliğinin eşsiz sembolü olan Ankara kalesi! Biz bu topraklarla evlendiğimiz gündenberi, sen, ayni imamn heyecanı içinde, bir an sarsıhnaksmn dik bakışlannla gökyüzünü süzüyorsun. Seni karsımızda böyle her zaman gene ve her zaman canlı görerek yannımıza daha çok inanıyoruz. Sen yerinde durdukça biz de varız, Ankara kalesi! N. dermek Â