19 Nisan 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

M. TORHAN TAN'IN Müessesemiz tarafmdan çıkanlan en ton eserleri Hurrera Sultan 150 Kr. Kadın Avcısı 100 » Tarihî Musahabeler 75 » CUMHUR1YET MATBAASI 17 I1Cİ Vll SâVI '. 5 9 9 6 umhu İSTANBUL CAĞALOĞLU BUG 3 tncüde Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, tstanbul . Posta kutusu: İstanbul No. 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kısmı: 24299 24290 Cumartesi 19 Nisan 1941 Yazan: Nurfl Soh b? uN taç • • 1 1 Yugoslavyanın mukadderatı YugoslaVya, Avrupaıun ortasmda bir isyan bayrağı gibi yiikselip sallanmakta devam cden manzarasile kendi hesabına ve insanlık namına hizmetlerin en büyiiğünü ifa etmiş bulunuyor. erlin haberleri en fazla kuv ! vetlerüe Saraybosna üzerine çekilen Yugoslav ordusunun teslim olmağa karar verdiğini bildirdi Bu, milli şerefi namına ayaklanan asil tnemleketin kaiıraraan ordasa için bütim dost kalbler tarafından teessürle karşılanacağında şüphe olmıyan çok harin bir akıbettir. Bununla beraber bu tnacerada Yugoslavya hürriyet ve istiklâlin manasını pek iyl bilen bir nrillet olarak kendisine düşen yüksek vazifenin icablannı yerine getirmiş olmakta hale aid teselli, istikbale aid emnlyet bularak hiç obnazsa vicdan rshatma mazhar olacaktır. Yugoslavyanın möstakil devlet mnkadderata ancak milll şuurunun emir ve İMret ettiği yolda tahakkuk edebilirdi. Gene de öyle «ahakkuk edecektir. Şimdi şeklen Yugoslavya mağlub olmnş ve paramparea klhnmıs olsa dahi. Filhakika Yugoslav mifleti Tsvetkoviç hükumetinin imzaladığı Üçlü Pakta iltihak kararile müstakil devlet olmak iradesine veda ederek haricin emirlerine tâbi bir eyalet raemleketi haline geleceğini gördfi, ve manzaranın feea•ti karşıstnda ihtiyarsız isyan ederek devleti bu hale düşüren hükumeti bertaraf etti. İste Yugoslavyanın telâkkiye göre cinayet veya fazilet olan hareketi bnndan ibarettir. Memleketleri harab ve perişan, güzel payitahtlan hâkle yeksan olmuş olsa dahi Yugoslav vatan perverlerinin bu hareketlerinden hiç bir zaman pişmanlık duymıyacaklarında şüphemiz yoktur. Milliyeti şuuruna ermiş bir millet hürriyet ve istiklâlden mahnım köleler haline inemez de onnn İçin. Şimdi daha fena olmadı an diye düşünecekler bulunabilir. Asla. Kendiliğinden esaretl kabul eden bir millet bu zilletten kolay kolay taırtulamazdı. Bnynunu esaret boyunduruğuna uzatacak yerde isyan bayrağını kaldıran bir milletin er geç bu hakkım tanunak mecburiyeti muhakkaktir. Bdyle bir millet © neticeyi istihsal etmedikçe isyan halinden çıkmış olamaz. O hakkını Ihkak ettirinceye kadar asi bir rahla yasayacak ve onn bu hakk ulvl d«vasında sonuna kadar tutmak hürriyet ve istiklâl müdafii büyük d«vletlerin birinci vazifeleri sırasında bulunacaktir. Bugünkü muvakkat akıbeti ne olursa olsun Yugoslavya hem vatan toprakları bütiinliiğiinü. hem hürriyet ve istiklâlini hak etmiş bir millet ve memleketUr. Kahraman Yugoslav ordusu baskina nğradı ve ihanetlere kurban gitti. Dk ihaneti kendi devlet adamlanndan jörmüştü. Bunlar memleket müdafaaiını hazırlayacak yerde hürriyet re istiklâli hiçe sayan politika oyunlan oyna<nayi terdh eylemişlerdi. Son ihanetler düsmanlar elinde alet hain ve b«tuk unsurlardan geldi. Şövalye Kr«l Aleksandr'ra Marsilyadaki katli faciasında bas rolü oynayan Paveliç sözümüz ona müstakil Hırvatistan devletinin reisidir. Kuvvetli Alman ordulan kâfi değilml* gibi her taraftan, dahilden ve harlcden Yugoslav birliğine hançerler havale ediîdi. Bu şartlar içinde karsmuzdaki muvakkat fâd neticeden dolayı şaşmağa yer yoktur. Fakat insanhğın büyük bir minnet ve şükran borclu olduğu Yngoslavya için bu harin akıbetten dolayı umudsuzluğa düşmeğe de yer yoktur. Yugoslavyanm kendi müstakil millet ve devlet haysiyet ve şerefi için olduğu kadar demokrasi kozu için ihtiyar ettiği fedakârkk hem çok büyük, hem behemehal bir gün hakki verilmesi xaruri sayılacak kadar ulvidir. Düsünelim bir kere: Eğer Yugoslav inküâbı olmasaydı Üçlü Paktla bu memleket mahud garantilcre rağmen bütün mevcudiyetile Mihver emrinde bir memleket olacaktı. Muhtelif amiller arasında şereffi vazifesini ifa edemiyerek | Yunan cephesi | Nüthiş bir meydan muharebesi devam ediyor Mehmedc sarar açttgtmız bayraklar, ı, topraklara mıhlanmış adunlar saklar. rpar ecdadtmızm nabzı damarlarda bagan, üç kıt'ada nal setleri hâlâ Törkun! \kâğıd parçast ikstünde bakarken Hinde, cmır, Gazneli Mahmudu bular kalbinde! Yunanistanda harekât sahasını ve ikinci müdafaa hattı olarak tahmin edilen mmtakayı gösterir harita Londra taarruzuna mukabele Berlin şiddetle bombalandı Şerburg9ta tersa İngiliz fiükumeti ilân ediyor Diger üç mahim Alman linanile Eğer Atina ve Mihver ordulan Kahire ilerliyemiyor bombalanırsa Roma mütemadiyen bombardıman edikcek Londra 18 (a.a.) İngiliz BasVekâleti bu akşam aşağıdaki deklârasyonu neşretmiştir: cAlmanların Atina Ve Kahireyi bombardıman tehdidleri karşısında Büyük Britanya hükumetf şu cihetin iyice anlaşılamsını ister ki, bu iki şehirden birine veya diğerine taarruz edildiği takdirde Romanın muttarid bir tarzda bombardımanına tevessül edilecektir. Vebu bombardıman, bir kere de başladı mı, harbin sonMna kadar devam edecektir. Papahğm bombardıman edilmemesi için azamî itina gösterilecektir'. Bu babda icab eden en kat'î emirler verilmistir. Fakat İngiliz hükumetinin öğrendiğine göre İngiliz akını takdirinde bir İtalyan hava filosu İtalyanların ele geçirdiği İngiliz bombalarını Papalığın üzerine atmak için Romada hazır bulunmaktadır. Binaenaleyh bu kumazlığı daha evvelden ilân etmek gerektir. (Arkası sahife 5 sütun 2 de> Sollum ve Tobruk önlerinde Almanlar cidden Yeni ra'yalara daldıkça bugün ırkım için, Okartm, golgesi dünyaya vurfiurtrir Timuçin! korkunç taamızla lllli , .. .. ,/* . . A j rma rağmen mütte Bendım Ayatnetk onundjtn suya seccade salan, fik hattını söküp «Kpjiıaj|^^umJZtntn pençei himmetle alan!» Bendtm . etbet ki bugun yâdt ölümden de acı atamadılar Daütdıçlarla^kdtçUın geçirenler Mohacı! Yalmz İngiliz cephesine Aflı âstünde, benimdir o şehirler, köyler, dağlar, tefrflfriitmimi hâlâ söyler! 10 fırka ile yapılan ahafckaTeyi göğsile tutan, faarruz püskürtüldii, Alrâ ehlâdtm vermiş uyutan! manlann kaybı fevkalâde ti a kanîart bir ztrh gibi yıttarca etim, 'a ton düşmanı yurdumda benim iskeletim! fazla... Atina 18 (a.a.) Atina radyosu tarafından neşredilen Yunan Matbuat Nezareti bülteninin mabadi: •Düşman, tazyikım saatten saate fazlalaşürmaktadır. Fakat müttefikler hattmm müdafilerinin cesareti ve muharibliği o derecede yüksektir ki, düşman, bu âne kadar hedefine varmağa mu vaffak olamamıştır. Bu suretle muharebe hiç bir suretle neticelenmis değildir. Imparatorluk kuvvetlerinin solunda ve müttefikler hattınm merkezinde bulunan Kalambaka'nın şimalinde, büyük Alraan motörlü kuvvetleri, Yunan müdafaalannı delmek için bütün gayıetlerini sarfetmektedir. Düşmanın kayıblan fevkalâde ağır olmustur ve hücum dal(Arkası sahife S sütun 6 daD tğım yer mezmırndtr diyen elbet ölmezî ir, toprak olur belki.. Müebbet ölmez! Itmr ık rttha ziyen etle kemikten madde, 'çelik kal'a çeker serhadde! .8* \at fyprt \ın altile bizimdir bu diyar, ile, ecdadımızm ruhu duyar! \ha r layanmif, dayartır dibciğine, \i milyon gene Mehmedciğine!. Yusuf Ziya ORTAÇ Habeşistanda Dessi'ye yaklaşan İngiliz ordusu İtalyanlaıia tenasa geldi nelertahribedildi Londra 18 (a.a.) Ingüiz hava kuvetleri dün gece Berlin uzennde bu iarbin 3öuncu akınını yapmışlardır. Bundan «vvclki akın 9/10 gecesi yanlnuştır. ' Dahill Emniyet Nazırı Morrison bu gfin bir nutuk söyleyerek demiştir ki: € İngiliz hava kuvvetlerine verilen on derece kudretli yeni borabalar dün ;ece Berlin üzerine atılmı? ve bunlar ehrin merkezinde patlamıştır. Bizim de 'lânlanrau var. Bu plânlar tatbik edilecektir. Berlin bir plâna tevfikan bombardıman edilmiştir. Hitler bilmelidir ki Londrayı ne kadar bombardıman etmeğe hakkı varsa bizim de Berlini borabardımen etmeğe o kadar hakkımız vardır. Bu haklamızın İstikmaline intizaren şimdi Londra sür'atle eski halini bulunmakta ve Londra halkı ber günkü tabiî halini almaktadır.» Kahire 18 (a.a.) Resmi tebîiğ: Labyada, T»bruk ve Sollum civaruıdaki keçif müfrezelerimiz yeniden faaliyet gostermişlerdır. Düşman ınsanca ve zırhlı arabaca ağır zaylat vermiş ve İmparatorluk kıt'alannm pervasız ve azimli savaş kabılıyetmi göğüs gogse yapılan çarpışmalarda oğrenmiştir. Habeşistanda, yolların dinamitle atılmasına ve tabiî manialara rağmen ilerleyen kıt'alarımız şimdi Dessie'nin yirmi kilometre cenubunda düşmanla teması tesis etmışlerdır. Dessie şarki Afrlkada kalan düşman müstahkem mevkilerinden bıridir. AdisAbabanın cenub ve cenubu şarkisinde ve şimalinde Neghelli ve Ya vello istikametlerinde ht'alanmızm ileri hareketi muvaffakiyetle devam etmek(Arkası sahife 5 sütun 4 te Dost Yunan niHetinin btiyük kaybı Başvekil Korizis dün vefat etti General Weygand >~ DİKKAT VATANDÂŞ! Hepimiz her gün birçok adamlar förüyoruz, birçok adamlarla konuşvyoruz ve, kısacası, birçok adamlarla, şn veya bu şekilde olsun, hemen hemen daima temas halinde buhınuyorus. Biz bu adamlarla evvelce de konuşurduk. Teker teker hepsile dostuzdur ve hepsini severiz. Nihayet: Arük hiç kimse ile konuşmıyahm mı? suali sorulabilir. *** Hayır; gene bütün dostlanmızla konuşmaya devam edelim. Fakat bunlarla eskiden ne konuşurduk? Güzel havadan, iyi sudan bahsederdik. Bazı kederlerimizden dem vunırduk ve bazı eğlencelerimizi anlaürdık. *** Şimdi gene öyle yapabm; ve başka şeylerden lâkırdı açmıyahm Çünkü hepimiz uzak veya yakm vatan işlerile alâkadanz. Hepimiz az çok birşeyler biliyoruz. Sizin bildiğiniz şey, size hiç bir şey değil gibi gelir. Halbuk^ bu ufacık şejler düşman için ekseriya büyük bir ktymeti haizdir. *** Sizi, belki muhatabınız değil, fakat diğer dinleyenleriniz, aynı niyetle dinlemezler. Buna karçı yegâne çare, gene eskiden olduğu gibi, güzel sudan, iyi havadan ve müstakbel eğlencelerimizden bahsetmektir. Fazlasını ne siz söyleyiniz! Ke de size soran bulunsun! Afrikadayeni bir vazîyet Fransız Fası Almaıtların eline geçiyor Mütareke komisyon ları üslere ve askerî ehemmiyette mevkilere şimdiden elkoydu Diğer 3 Alman üssü üzerinde Londra 18 (a*.) Çarşamba gecesi Alman hava kuvvetleri Londrayı bombardıman ederken ingiliz hava kuvvetleri de Almanyadaki inşaat tezgâhlarına yapılan hücumlann en şiddetlisini Bremen'e tevcih etmış bulunuyordu. Aynı gece İngiliz hava kuvvetleri Wılhelmshaven, Cuxhaven ve Wesermunde de hücum etmişlerdir. Hücum bes saat sürmüştür. Gece çok karanlık olduğundan elde edilen neticenin teferruatını tesbit etmek.mümkün olmamışsa da Bremen sehrinin üzerini kaplayan sisten sızan kızıl ışıklar sayesinde İngiliz pilotları düşmanın maruz kaldığı zarar hakkında bir fikir edinebilmişlerdir. Rlotiar evvelâ yangmlar çıkararak sahayı nisbeten aydınlatabilnaişler ve ondan sonra bombalarını atmışlardır. Çıkan yangınlann genişliği görülmüştür. Atlantik adaları Yugoslavya harabeleri üzerinde Bir Amerikan askerî Müstevlilerin toprak muharriri "icab ederse bunları cebren iş kavgaları başlıyor! Bern 18 (a.a.) Ofi: Yeni Hırvat gal etmeliyiz,, diyor devletinin hududlan meselesi, Yugoslavyanm bozulmasının başlangıcmdanberi, o derece günün meselesi mahiyetini ahnıştır ki Berlin, alâkadar mmDost ve kahraman Yunan mUletinin takalar ahalisine, askerî harekâtın dikaybettiği Başvekil M. Korizis ğer her türlü meselelerden daha evvel geldiğmi ve askerî harekâta devam Londra 18 (a.a. Reuter: Atina radettikçe siyaâ meselelerin talik olunması osunun bildirdiğine göre, Yunan Başicab eylediğini, bir çok defa haürlatekili Korizis. bugün vefat etmiştir. mak lüzumunu hissetmiştir. (Cumhuriyet Müteveffa M. KoBnsler Nachrichten gazetesinin Berlin rizis, Kral Majeste Georgela ve büyük muhabirine göre, salâhiyettar Berlin mahüllerinin beyanatı bu merkezdedir. Başvekil General Metaksas'la, ordunun e bütün memleketin itimadını haiz fArkası sahife 5 sütun 7 de yüksek bir devlet adamıydı. Maruf bir dareci ve maliyeci olan Korizis vaktile muhtelif memleket hizmetlerinde, devbankası umumî müdürlüğünde ve nazırlıklarda bulunmuştu. 29 kânunu(Arkası sahife 5 sütun 3 te İ Nevyork 18 (a.a.) Nevyork Herald Tribune gazetesinin askeri muharriri binbaşı Fielding Eliot, yazdığı bir makalede Amerikanın garbî Afrikadaki İngiliz, Fransız, Belçika müstemlekelerinin vaziyetlerini takviye etmesi lâzımgeldiğini kaydederek, mihver devŞerburg'a yapılan ağır giindüz letlerinin bu mıntakalara hululleri kataarruzu Londra 18 (a.a.) Hava Nezareti bil olmadığını, maamafih Amerikanın garbî Amerikadaki sevkulceyş noktalanin tebliği: rın Almanlann eline geçmesine müsaPerşembe günü Blenheim tipinde ade edemiyeceğini yazıyor ve bu makbombardıman tayyarelerinden mürekkeb YUNUS NAD1 (Arkası sahife 5 sütun 4 te kuvvetli bir teşekkül birçok avcı fılo(Arkası sahife 5 sütun 2 de) (Arkan sahife 5 sütun 5 te) Londra 18 (a.a.) News Chronicle gazetesinin Lizbon muhabiri, Almanların Fransız Fasında idareyi ellerine almak üzere olduğunu bildırmektedir. Bu muhabire göre, Almanlar Fasta yalmz askerî bir kontrol yapmakla iktifa etmlyorîar, aynı zamanda bu memlekeün Atlantik sahillerinde hücum üsleri tesis ve tanzim ediyorlar. Bu üsler İngiliz gemilerine ve Atlantikteki Amerikan üslerine karşı kullanılacaktır. Diğer taraftan Franaz Afrikasile FranŞilide bulunan iki Alman sa arasındaki seyrüsefer de Almanlann gemisi denize açılıyorlar emri üzerine ve İspanya ile mutabık kalınarak Vichy hükumeti tarafından yeSantiago 18 (a.a.) Şilinin Coquimniden vâsi mikyasta tanzim edilmekte bo limanında demirli bulunan her biri dir. Aynı muhabirin iddiasına nazaran 1230 tonluk Bogota ve Quita Ahtıan vaGeneral Weygand Alman kontrolunu bipurlan hareket etmek için müsaade İsle bile görmemezliğe gelmekte ve Altemişlerdir. Bu vapurların hemen de(Arkası sahife 5 sütun 2 de) mir alacakları zannedilmektedir. Fırtınalar. Gökyüzünden tnen sağanak koca koca beldeleri hâk ile yeksan ediyor. Bir yüdırun darbesile binlerce insanın birden yok olduğunu göriiyoruz. Her taraf kara buhıtlarla örtülü. Dağlardan boşanan sel asırlık ülkeleri temelinden sarsıyor. Ve dehşet verici bu manzara içinde birer toz zerresi kadar hiç olan bizler, galdn günlerin hasretile yanıp tutuşmaktyız. Yemiş ağaclannın çiçek açtığı rüzgârsız bahçeleri anıyoruz. Tadını şimdi duyduğumuz o eski sevimli akşamlan özlüyoruz. İsteyomz ki, pembe duvağını karşı tepelerden sürüyerek çekilip giden güneş gümüş sulan gene okşayarak uyutsun; ortalık yavaşça göl?elensin ve havada yıldızlar birer birer Birkaç söx Bu dünya boyledir işte! çapkınlığa çıkarken, biz, gene eskisi gibi, saadet fesadına nğramış kamınım oksayarak tembel tembel gerinelim; hatta, arada bir canımız sıküdığı zamanlar olsun, hasretle: Ah, ne olur biraz yıldınm ve şfanşek, biraz değişiklik! DiyeHm! Dünyayı kasıp kavuran fırtmanm. beldeleri ve kütleleri yerle bir ettiği şu buhranlı günlerde büyük butüne naza 39 uncu deta olarak çok ağır surette bombardıman edilen Almanyanm merkeri Berlinde, taamızlara ea çok hedef olan yerlerden şehria merkezinde me^hur , Anhaher garile, Potsdam şimendifer istasjonu ran birer toz zerreşi, ^O^bizler, vakit buldukca, o eski yumnşak günlerin hasretile yanıyoruz. ?"*.'". .çocukluktur. Fakat meraka gelecek. Yemiş O günler elbet geı lüzgârsız bahağaclannın çiçek Arka dağcelerde yeniden güneş. Bolardan sessizce çe [yutacak va ğazm sularmı ol hovardalığa çapkm yıldızlar çıkarken, biz, balkondan çocuklanmın seyredeceğiz. Onlann saadete doymuş, fırtma isteyen bakıslan içimizdeki eski şarkılan uyandıracak. Ortalık yavaş yavaş gölgelenecek va biz bitmek bilmiyen yeni hasretlerin acısile için için gene yanacağız. N.