11 Ocak 1940 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 3

S ER V EE TİF ÜN UN Müessisi: A. İhsna Tokgöz Meşriyat Müdürü : RH. Fahri Ozansoy Kuruluşu 1891 Fiyatı 15 Krş. UYANIŞ SİYASİ - EDEBİ - İLMİ - HAFTALIK - GAZETE Bu Sayıda Ahmed İhsan TOKGÖZ — Cavid YAMAÇ — Halid Fahri OZAN- SOY — Hüsamettin BOZOK — İhsan ALTAY -- Mustafa Niyazi — Mümtaz ZEKİ — Subhi Nusi İLERİ — Kâzım KÖNİ — Zahir SITKI — Ziya YAMAÇ A. Suavi KOÇER — Yunus Yn 60 — CI 47/23 No 2364/579 Saruptifinun İstanbul Teletön:ı 231013 Perşembe, 1 4 İkincikânun Sene 1 940 Telgrat : (940 YILINA BİR BAKIŞ 1914 ün ortasında başlıyan büyük muharebenin ilk aylarında olan vakaları iyi hatırlamak için Servetifünün kollekşiyonunun 1914 yılını gösteren 47 nei cildini açtım. Büyük harb Ağustos sonlarında başlıyor ve hiç durmadan şiddetle yürüyor. Vakalar birbirini takib ediyor, Almanlar Belçikada Liyej istihkâmlarını uçuruyorlar, bitarai Belçikayı çiğneyip Fransaya giri- yorlar, Paris üzerine doğru yürü- mek istiyorlar, Biraz sonra bu yü- rüyüş tevakkufa uğrıyor. Rus ordusunu, Hindenburg Şark- da perişan ediyor; birkaç yüz bin esir alayor, Rulo Kompressör de- nilen, yani 4096 yollarına dökü- jen kınık taşları ezip dümdüz eden inşaat ağır silindiri namını, o tarih- lerde Rus çarlık ordusuna vermiş- lerdi. Bu ağir askeri silindir Şark- dan Garba doğru yuvarlanarak önüne geleni ezip yam yassı edecekti ve bütün garbi Avrupa bunu umuyordu. Büsbütün aksi oldu. Büyük silindir ilerlemedi, ezemedi ve silindiri yuvarlıyanlar ezildi esir oldu 1914 ağuptorunda vuku bulan bu silindir harbi neticesi şimdiki uş ve Fin muharebesine ne kadar benziyor değil mi?, Tarif tekerrürdür dedikleri çok haklı. Sovyeb ordusu Finlandyaya mil- Yazan: > x » yonlarla asker gönderecek deniyor- du. 1939 da Moskof silindiri, Rus- yeden garbe dönecek yerde şimir is tevcih etti, Kahreman Fin mille- tinin her şeyi göze alarak yaptığı vakıfane müdafa silindiri geri te- kerledi, buna mukabil Rusya Fin- landya da hesapsız tanklar, tayya- reler, toplar bıraktı. Meselenin bu, maddi kuvvet cephesidir. Bir de manevi kuvvet tarafı var: Sovyet Rusyanın kendi aleyhine bütün cihanda uyandır- dığı fena hisler ve kırgınlıklar her türlü tarifin üstündedir. 1914 de Alman ordusu bitâraf Belçikayı çiğneyip geçmekle cihan efkârını zedelemişti ve bu zedele- menin aci tesirlerini çok iyi anla- dığı için Belçika tecavüzünden son- ra bitaraflara ve milletler arasında ahdi anlaşmalara hürmet yolunu bırakmamıştı. Fekat cihan umu- mi efkârındaki kötü tesir, acı ne- ticelerini o vakit göztermiğdi. 1914 de Belçikayı ezip geçtikten sonra başka bitaraflara hörmet ettiği halde eski mevkiini bulamıyan iperatorluk Almanyasının manevi cepheden kaybı büyüktü, Fakat 1939 da Finlandyaya karşı Sovyet Rusyasının yaptığı hareketin cihan efkârı umumiyesinde uyandırdığı tesir kıyas kabul etmiyecek dere- cede müthiştir. Bfkârı umumiye denilen şey 1939 da başlıyan Umumi harb bütün cihân efkârını o harbi doğuranlarla Finlân- diya gibi masumlar üzerine çullananlar aleyhine köpürtmüştür. Vaziyetin bu şek- linden ibret alınmazsa netice çok aşikârdır: belki daha elim felâketler görülecek, fakat bu badireleri doğuranlar 1918 de olduğu gibi sırtüstü geleceklerdir. Ahmed İhsan ToKGÖZ İstanbul, 10-1-1940 köyde de, şehirdede, bir memle- kette de . Böyle olunes hiç şüphesiz ki cihanşumül efkâr ulnu- miye dahi kurulabilir. Bana öyle geliyor ki Rusların Finlandiyaya tecavüzü, bütün cihanın efkâr, umumiyesini kendi aleyhine ayak- landırmış olduğu için manevi nok- tadan bunun derecesi 1914 deki Belçika meselesinin yanında ölçü- lemiyecek kadar ufakdır, Efkâr umumiye denilen şey bir kuvvettir. Bunu mühimsememek büyük hatadır, Efkârı umumiye kuvvetinin kendine mahsus mu- haşsalası vardır, Ergeç tesirini göğ- terir. Yeni başladığımız 1940 da bu tesiri yavaş yavaş his etmeğe başladık ve mühim neticeler göre- ceğiz gânıyorum. 1914/18 harbi işinde bitaraf memleketlerin ne halde oldukları- nı Servetifünun kolüksiyonundaki havadis hülâsalarından ve resim- lerinden daha iyi görüp hatırladım. Eski büyük harbde İsveç Norveg, Dunimarka, Hollanda ve İsvigre son derece rahat ve bahtiyar ya- şamışlardır. İktisadi, mali işlerine daha ziyade inkişaf veriyorlar, on- lar da bunun şükranını ifa etmeğe çalışıyorlar, bilhassa İsviçre muha» rib devletlerin hepsinin hastasını yaralısını memlekete kabul ediyor onları şafkat kucağına &liyor, kozür lik harb afetinden uzaklaşmak