4 Ocak 1940 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 12
No. 2963—578 YE UYANIŞ İDEOLOJİK ve SEMBOLİST TİYATRO François de Curel: ideolojik ti- yatronun mümessillerindendir. (Ti- yatroya komik karakter Molyer le girdiğine göre) ideolojik komik kâ- rakteri tiyatroya sokan François de Curel dir. Fransada İbsenin bir mo- deli olan François de Curel; (1891) de «Serbest tiyatro» nun Direk- törü bulunan ,Antoin” a namı müs- tesarla üç eser gönderiyor: ,Bir A- zize hakkında, Çukurcular. La Fi- gurante” Antoin eserleri beğenerek mu- harriri çağırıyor ve asıl muharrirle (François Curel ile) tanışıyor ve ilk defa olarak ,Bir Azize hakkın- da, ,,Serbest liyatro”da oynanıyor. F. de Curel'i bu eser meşhur et- miştir. Bundan sonradır ki Franço- is de Curel “Şerbest tiyatronun da- imi muharriri oluyor.,, “Çukurcular,, kuvvetli bir dram- dır; bütün vak'a bir çocuğun beşi- gi etçafında geçer. Eskibir âile; baba, anne, oğul.. bir ölü yatağı ve dört kişi... Bütün yapı bu per- sonaj üzerine kurulmuştur... Daha sonra verdiği “Davet, isimli eseri «Vodvil tiyatrosu» nda temsil edilmiş ve münakaşa götür- mez büyük bir sükre yapmıştır. “Fransois de Gurel, in bu eser- leri büyük mikyasta fikri tiyatroyu hazırlamıştır. Pawl Glaudel: Bugün Fransız şiir dağlarını teşkil eden Valery den sonra ikinci bir dağdır. Celau- del, tiyatro için de ayni ehemmiye- ti kazanmış mühim simalardandır. Fikri tiyatronun mühim bir kolunu teşkil eden eserleri ayni dini kriz- leri devam ettiren eserlerdir. Ti- yatroya Mystico - iddologigue'i ve çok yeni, okadar da büyük bir at- mosefer getirmiştir, Fikri üstünlüğü; imanın büyük mikyastaki orijinal aksiyonunu tiyatroya sokmuş olrgg- sıdır. (G. Duhamel Klodel için yazdı- $ı bir makalesinde; Claudel'e olan hayranlığını sitayişle anlatmaktadır.) Eserlerinde şiiri tiyatroya sok- muş, büyük belağat getirmiştir. (Altın Baş) adlı eserinde on altı se- ne çalıştığı söylenir. Eserlerinde daima dramatik bir ritm gözükür : (Mübadele, Yedi günlük İstirahat..) “Mubadele,, de tipler biraz vod- vil (Chatelet) tipine benzer. Hasılı Klaude! sihri hakikati eserlerinde re- alize etmiş, huristiyant ahlâki karak- teri bulmuştur. İlk iki eserinde doğ- matige fikrin ilhâmlarını görüyoruz: (Ayni çatı altında bir ailenin âzâla- rı arasında mucizevi ve sihri haya» tı.) Eserdeki bu mucize biraz basit fakat parlak bir şuurla doludur. “Âzizlerin Toplantısı,, üzerinde bütün kuvvetile çalışmış, Fransız edebiyatında büyük bir hıristiyan dramatik şairi olarak anılmağa hak kazanmıştır. Maurice Müterlinok: Belçikada doğan, fakat Fransız kültürü içinde yetişmiş ve eserlerini daha ziyade Paris'te temsil ettirmiştir. Bir düzi- ne teşkil eden dramatik eserleri (Beatres Malaine), Körler, İnterrie- ur, Tenkalijinin Ölümü, Beatris Kar- deş, Zümrüd Anka, Monta vena, Harb Sonrası v. 6.) Dramatik tiyatroya hayat ve ışık getirmiştir. “Prenses Maleine,, de Mirbeau nun tannaniyetini verir. Bilhassa ( “İnterrieur, © ve“Monna Vanna,, de çok üstün bir drama turg hassasiyeti ve orijinalitesini buluruz. Şunu söylemek lâzımdır ki; yeni bir titreyişin sanatkârıdır. Na- sıl ki Baudlâir şiire yeni bir atmos- fer getirmiş ise Materlinck de dra- matik tiyatro için ayni kıymet ol- muştur. Materlinek'in eserleri tiyat- roya sembolizmin yeni ve âsil ha- valarını sokmuştur. Materlinck tiyat- Octave 109 roya çok ahenkli veince bir his, gayri şuurun çok şahsi hâssasiye- tini getirmiştir. Her şeyden önce gayri şuurun adamıdır. Edavard Dujardin: Sembolisi tiyatro tarihinde mümtaz bir mev- kie sahib olmağa lâyıktır. Dujar- din dramatik tiyatroda oldukça me- langkolik bir ifadeye sahibdir; fakat şüphesizki güzellikten mahrum ol- mıyarak... “Antonia, 1893 de “Vodvil ti- yatrosu, nda temsil edilmiş; müna- kaşa ve münazaalara yol açmıştır. Tam manasile idealist olan bu eser sembolizm bakımından oldukça ka- ranlıktır. (Antonia nın sahibi Dujar- din; bilhassa ön sıraları işgal eden şık seyirci tarafından bir çok istih- za ve hücumlara uğradı.) Bu hâ- diseden sonra Dujardin'i cesaretini kaybetmiş ve uzun zaman eser ver- mez görüyoruz. Ve hayatını kazan- mağa mecbur kalarak iş hayatına karıştı. Fakat kendisinde dramatik ve sembolist şairlik hassası asla ölmemişti. Yirmi sene sustuktan sonra en kuvvetli eserlerini doğurdu. *Çe- lenkler Kesildi, piyesi ile beraber dini hikâyelere müteallik eserleri kaleme aldı; “Hıristiyan nehrinin menbat,, “Danyelin salüfleri, gibi sembolik realizm üzerine essais ler ver Dujardin, ayni zamanda bir İnst- rospecilon roman tarzının mucidi oldu. Saint georgen de Bauhâller: Naturalist Ekolin şefidir. Kendisini evvelâ şiirleri ve tomanlarile tanıttı Uzun bir fasıladan sonra dramatik şöhretini şu eserlerle yaptı: “Zafer, Yeni isânın trajedisi, ve bilhassa (1910) da “Sanat tiyatrosu, nda temsil edilen “Çocukların Karna valı,,.. Bu Saint Georges'un en ka- rakteristik ve en kuvvetli eseri ola- rak yaşamaktadır. Edmond Ste den 3; — Devamı sor sayıfada —
