11 Mayıs 1933 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 6

378 SERVETİFÜNUN mama. me No. 1917—232 Anadolu daki Abideler - Halil Ethem Bey Memleketimizin en yüksek arkeoloji âlimi Halil Ethem Bey: Abidelerimizin hali Diye bir makale yazmıştır; İstanbul müzesinin kurulmasında ve nda kırk senedir hizmeti geçen Halil Ethem Beyefendinin makalesini «tarihi sbide ve eserlerimizi korumağa mechuruz» unvanı altında Maarif Vekâletince çıkarılan risalede gördük. Bisalede büyük Gazinin iki sene evvel Başvekâlete yazmış oldukları bir telgraf sureti ile Anadolu'daki abidelerin ne hallere geldiğini gösleren acıklı resim- ler dahi var. Asırların yadigârı abideler harap edilmiş, kıy- metli parçaları sökülüp yabancı diyarlara taşınmıştır; buna ağlamak lâzımdır. Fakat işin birde sevinecek tarafı vardır; o da abideleri düşünen ve onları ko- rumak lüzumunu hissedip tedbirler almak için gırpr nan Türk Cümhuriyetinin kurulmuş olmasıdır. Servetifünunu yeni çıkardığım zaman, yani 43 86 ne evvel antika denilen bu gibi şeylerin madeni kı- kısımlarının maden pahasına satıldığını gördüm; taş kısımlarından bazılarının şose yapmak için kırma taşa çevrilmiş olduğunu da görenler vardır. Bütün felâketlerin önüne iki Türk kardeş, iki Türk Mimi geçmiştir o da Halil Ethem Bey'le onun ağabeysi merhum Hamdi Ethem Bey'dir. Hamdi Bey Padişahın antika israfının önüne geç- mek için zorla âsarıatika nizamnamesini çıkartıp Çinili Köşk müzesini kurtarmıştı. Çinili Köşkün etra- fındaki müze binalarının kâffesi Hamdi Bey merhum zamanında, onun yanında kardeşi Halil Ethem Bey pervane gibi dönüp çalışırken yapılmıştı, Memleketin en kıymetli âlimi olan bu iki kardeşten İstanbul mebusumuz Halii Ethem Beyefendinin son makale- sinden bazı parçaları iftiharla Servetifünun'a nakle- derken gene Servetifünun'da otuzbeş sane evvel çık- mış olan Anadolu &bidelerinden birkaçının resim- lerini gazetemize alıyorum. Ben bu reşimleri 1895 te yani otuz sekiz sene Konya'ya ilk giren şörendö- ferle seyahatimde toplamıştım. Konya'daki Alâattin Köşkü ile ince minarenin o zamanki manzaralarını gösteren resimlerine baktıktan sonra bir de Maarif Vekâleti risalesinden naklettiğim son manzaralarının resimlerine hakınız ve abidelerin belini, daha doğ- rusu son otuz sgğnenin koyu cehlini anlayınız. Ahmet İbsan m — Reisicümlur Hazretlerinin 1931 tetkik seya- hatleri esnasında tarihi eserlerimiz ve bu hu- susta alınacak tedbirler hakkında Konya'dan Başvekil İsmet Paşa Hazretlerine gönderdik: leri telyazısı Son tetkik seyahalimde muhlelif yerlerdeki müzeleri ve eski san'at ve mödeniyel eserlerini de gözden geçirdim: 1— İstanbuldan başka, Bursa, İzmir, Anlalya, Adana ve Konya'da mevcut müzeleri gördüm. Bunlarda şimdiye kadar bulunabilen bazı eserler muhafaza olunmakta ve kısmen de ecnebi mütehasstsların ye tasnif edil- mektedir. Ancak memleketimizin hemen her tarafında ser a Mafiselar Belinde 54 yalatan olan*kadiiı mede- ileride t eda çi dna vak ilmi bir suretle mi o dlmiflieri ti geçen devirlerin rürekli ihmali müsünden peh harap bir hale gelmiş olan abidelerin muhafazaları için Müze Ni üdür- iüklerinde vr hafriyat İrlerimde kuldrmilmeak irere Jr Eeoloji mülehasşıslarına kabi lüzum wwrlir, Bunun itin Maarifçe harici tahsile günülürilemie talebeden bir kıs- mına bu şubeye tahsisi muwuwijil olacağı fikrinleyim. 2 — Konya'da asırlarca düvam #imiş ikmallır ve behile, ala m harabi işimiz bulunmalarını rrümien sekiz asır rewriki Türk mi ypeldapa hakiki mimari gaheserleri #üyilürek #reutetia huri wiebni rılir. Bun lardan ökmen Karatay | Medrese, dedim Örrmiii, 3 ri iE gür, A TELİN Me EL i 1 near Cami derin İrem TüMAELİ yeyip 4 öyeiryieke faeairentn deilim brilnaşii Gazi M. Kemal e Abidelerimizin Hali Aile Anadolumuz bünlür Hetihi getüğin vw erleri k ve miri girene Teiglim bir meneplmköi TE Wruyü veli siphediz verilebilir, Xlnırn, İtal Yunanistan'ın Ja köpili emir. m 7 bir iki rümleniyite mun- hasır kalırlar. Hükiüi a id midir Turihipm rw. velki #ünrüumlur İçin Atidolulu ahvnlişi duha pek iyi ilme Tar ibi deşrelönlieni, şani Milittun hir- bin #wpn evwnl bağirruruk, swmlller heğillir üni. ne, medeniyii fişi ükeriba gelmiş yeçmişlir. Bunların “iri yüğlerii Gelenin uluruk yi ğa etmi; olmüşuz. Ağimiklmle'de Tren da biribiri (serin on iki, yü pek yakınımızda bulumüti Âlleirdü getit b çok medeniyetler göülizi malümdur. rakalım. küm Emi tbt İsiğe nil bunu be Bunlür pek wlitirlirr; Eski adı Amit olan Diyarbekir'in itiiasdiyen #ık- mak istediğimiz, surları wiiw tw wi kerinler tarihi içinde on sekizden ziyade muhtelif iİrvi#iler tarılın dan inça olunmuştur. Huekni okadar uzağn gitmiru ne hacet; şu içinde bulunduğumuz Ajikiitn şehrinde, Türk olan Etölerden başlıyarak Firikyelılar, İranlılar, Büyük İskender ve bunun halefi olan #lefkfler, Goller, Romalı'lar Türk Danişmeniler, Bizaniinler, Sel-