11 Mayıs 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Hayat Ansiklopedisi inci cüziı çıktı 31 Dokuzuncu sene: No. 3235 umhu Hayat Ansiklopedisi Büyök bir kotiphaney! bir arada evînize getiren en faydalı eserdir. Her evde bir tane bulunmak lâzımdır. İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf re mektup adresl: Ctnnhurlyet tstanbul Posta kutusu: latanbul, No 348 Telefon: Başmoharrir: 32366, Tahrlr mudfirfl 23236, İdare müdüru: 22365, Matbaa: 20472 Perşembe 11 Mayıs 933 HTflfiiTllintllll Üniversite Lâyihası Meclise Veriliyor Darülfünunda yapılacak ıslâhat Türk Yanan itilâfı D D ktısat Vekilimiz Celâl Bey cfön Atinadan aynldı, ve miisbet neticelerle. Atinaya giden Türk heyetinin orada mazhar olacağı hüsnü kabolü biz zaten tahmin etmiştik. Türk • Yanan dostluğunun esaslı ciddiyeti ve yüksek samimiyeti neticesi olarak zaten baradan giden heyet te Atinaya Türk dostlugunun en kalpten gelen hissiyatını gotürmekte idi, ve biz Atina müzakrrelermde bilhassa bn dostluğun en hâkira rolü oynıyacağmı beyan etmistnc. Atina mülâkat ve müzakereieri tamamen tahminlerimize mutabık olarak cereyan etti. Bir fark varsa dostluk tezahurlerinm hatta tahminlerhnizi bile ffecmiç olmasmdan başka bir şey değfldir. Dünyanm içinde yüzdüğü bubranın muhtelif memleketleri almağa mecbur ettiği türlü turlii tedbirlere nazaran baslıea mevzuu Türkiye ile Yunanistan arasmdaki iktısadî mübadelelerden ibaret olan Atina müzakerelerinin halli oyle zannolunabileceği kadar kolay şeyler olmadığını, daha müzakereler başlamadan, sakUmıyarak bu sütun laria açık söylemiş, fakat iki komşu memleket dostlugunun bu bahiste tesadüf olunacak müşkülâtı azamî muvaffakiyetle halletmesi ünritlerinin de kuv•etli olduğunu ilâve eylemiştik. Bu müşkülâhn sebepleri gizK kapaklı şey!er değildhr: Yunanistanm istihsalâtı kısmen bizim istihsalâtımıza mümasil •eylerdir. Sanayie gelince: O da orada henuz yenidir. Bir vaziyet ki bizi Yunanistana karşı otedenberi aktif bir mevkide bulunduragelmektedir. Biz Yunantsstana hububat, hayvanat, kömür ve saire verebfldiğimiz halde Yunanittanm hire verebüdföi esva biz*"» rure mahdut kalnvktadır. Nisbet hemen hemen onda bir iki veya yallah yallah fiçtür. Biz Yunanistan mahsulât ve mamulâtmı almak isetmiyor değiliz. Fakat serbest mübadelede eşyanın bir memleketten diğerine intikaKni îcap eden ve mümkün kılan sebepler iki tarafın ihtiyaçlanndan ibaret olduğuna göre, bu sahada göriilebilecek noksanlan ne sahıslarm, hatta ne de hükumetlerin arzulan kolay kolay dolduraroıyacağı malumdur. Eğer millî paralann muhafaJtası endisesile sıkı tedbirlere müracaat nhran olmasa şimdi her adımda herkesin karşısma çıkan müşkülât Türk • Yunan ikhsad! mübadelelerinde de göze çarpmadan olup gecmekte devam ederdi. Fakat Türkiye gibi Yunanistan dahi ithalâhnı ihracatile karşılaşma takyklerine tâbi tutumak ıstırannda kalmıştı. tste Atina müzakerelerinde mümkün olan çareleri bulunacak müşkul böyle bir müşküldü. Yani o müzakerelerle halli istenilen mesele esasen kolay bir mesele değildi. Türkiyenin işler içinden yetişme tkhsat VekiB Yunanistan ithalâtina karşı kapılanımzı açık tutmağa amade olduğunu soylerken iki memleket arasmdaId mübadelenin mütekabilen esaslı bir inkişafa mazhar olmasını temenni etmekte çok samimî idi. Bunu yakmdan bütyoraz. İki komşu memleketin dostIuğu bu kadar geniş ve derin bir samimiyetle takviye edilmiş bulununca Atina müzakerelerinin • bugünlerde hemen her tarafta emsali göriilen beyenlmilel müzakereler gibi akametle neticelennriyeceğinden kuvvetle ümitvar olmakta haksız değildik. Türk Yunan dostluğu yalnız iktısadî değil, siyasî sebeplerle de katmerli buhranlar içmde yü«en yer yüzünde model ittihazma lâyık bir anlaşma idi. Sonra dünyanm iktısadî buhranını mületler arasmda husole getirilecek anlaşma siyasetlerile tebvine imkân bulunacaği fikrinm beyhude bir fikir olmadığı ve olmıyacağı hakkmda da bu defaki Atina müzakerelerile ve bilhassa onlarm musbet neticelerfle gene dünyaya Türkiye ile Yunanistandan çıkmış olacak yeni bir misal vermek fırsatı vardı. Atina müzakerelerinin Türk Yunan dostluğunu takviye eden musbet neticelerinin diğer milletlerce de ibretle temasa olunacak böyle bir mahiyeti haiz olduğunu söylemekle asla mübalâğa etmiş olmayız. Siyaseten tam ve kâmO bir iulhperverlikle ve en yuksek manalarmda bir insanhk anlayışile yekdi ğerine dost olan iki komşu memleket iktısadî meselelerin en zor halledOir nanohmuJanna bile mümkün olan *• Darülfünun lâyihası Başvekâlete veriliyor Ayrıca bir teşkilât lâyihası da haznlamyor, Darülfünundan mütalea istendi Ankara 10 (Telefonla) Darülfünunun islahı kanun lâyihası ha zırlanmıştır. Lâyiha cumartesi gö nü Başvekâlete verilecektir. Bu lâyihadan baska Darülfünun için ayrıca bir teşkilât kanun lâyi hası daha yapılacaktır. Bu husustaki tetkikat henüz bitmemiştir. Fakülte reislerinden başka Darülfünun Divanından da bir tnuhtıra istenmiştir. Başvekâlete gönderilecek lâyiha Darülfünunun ıslahı için işe şimdi ki Darülfünunun lâğvinden başla nılmasına ve üniversite unvanile yeni bir Darülfünun teşkiline mütedairdir. Ankarada bütün ulum subelerinl hâvi bir Darülfünun tesisi tasav vuru mevcut olmakla beraber bu giln için brrcok esbap dolayısile buna imkân görülememektedir. flimler ve San'atlar Akadetnisi ile millî kütüpanenin tesisinden sonra Ankarada da bir Darülfünunu besliyecek ilim muhiti hazırlanmış olacaktır. Celâl, Numan B. ler Dün Istanbula Hareket ettiler Yunanistanla yeni bir misak yapılacak Atina 10 (Hususi) On dört gün denberi Yunan hükumetinin resmî mi . safni bulunan Türkiye Iktısat Vekili Celâl ve Hariciye Müsteşan Numan Beyler bugün Pireden Seyrisef&in vapunma binerek tstanbula hareket etmişlerdir. Misafirler büvük tezahüratla teşyi olunmuslardn. Celâl ve Numan Beyler gordükleri samimiyet ve misafirperver • Hkten dolayı Yunan hükumet ve mîlle • rme teşekkurlermi bildirmislerdir. Çin gene lcana boyanıyor Japon ordusu Pekine doğru ilerliyor Japonlar bu ay içinde Pekini alacak ve yeni bir Çin imparatorluğu kuracaklarmif Pekin 10 (A.A.) Japon kuırveflerine tnensup müfrezelerin Büyük Seddin cenubundaki hareketlerine devam ederek Luan nehrini Luan Şov civannda aşıp geçtikleri söylenmekteda. Japonlar bir müddet evvel tahliye ettikleri birçok şehirleri gene ele ge çirmişlerdir. Japon tayyareleri Pekinin 45 mil fimaK sarkisinde bulunan Mi yünü bombardıman etmslerdir. Çinli . İer demiryolu üzerindeki Anshanda mukavemet göstermektedir. DenuVyolu boyunca zorlu çarpışmalar olmaktadır. Vaziyet vahim görülmektedir. Japonya ne yapmak İMtiyor? Vasington 10 (A.A.) Evening Standard, Japonyanm simalî Çindeki taarruzunun gayeai, yeni bir Çin imparatorluğu vücude getirmek olduğunu yazmaktadır. Bu gazete, Japonlarza bu ay nihaye tkıden evvel Pekin ve Tıcnçkıi işjral •»mek ictediklermi ve bu işgalden sonra Pouynm ecdadmm tahta oturmasmı ve kendsrai Pekinde Çin imparatoru üân lltllllllllllt •!•••• ttilâfnamenin imzatı Türk • Yunan ıtUâfnamesi dün Ha ri«ye Nezaretinin merasim salonunda Celâl Beyle Yunan tktuat Nazm M. Besmazoğlu arasmda saat bir buçukta : nızalannustır. Merasimde Basveld) ve Maarlf Veldü Re^lt O&llp Bey~ telerî reisleri de bugiin gelecekler dir. Bugiin bütün fakült«lerde müderrUlerin istirakîle içtimalar aktedilecektir. Bn içtimalarda mnderrisler Darülfünun teşkilât lâyihası hakkındaki fikirlerini söyliyeceklerdir. Fakülte reisleri tekrar Ankaraya giderek bu içtimalarda tesbit edüen noktai nazarlan orada içtima ede • eek olatt komUyona bildirecekUr * dir. tyl şeraltle tfcarl ltHâfı Öızalamak v« mevcut dostlugu kuvretlendır mek g&i çlfte muvaffaklyetie dönmekte olan fcrtısat Vekili Mahmut Ol&l Bey Haridye Nazm hazar bulunmu», ve nutuklar söyleamiftir. Celâl ve Numan Beyler imzadan sonIMdbadi 2 inci sahijede) Ja^önl&rm Çme lmnar&for tetediklerl Pııuy etmeci mabtemel buâuoduğtBU \*ym ( Mabaii 2 tnei tahifedr ) !# ; • • • • • • • • • • " • » •• • • • • • • • • • • • Fakülte reisleri Ankaradan döndüler Birkaç gündenberi Ankarada bulunan Darülfünun fakiilteleri reislerinden bir kısmı dün sabah şehrimize eelmislerdir Ankarada bir gün fazla kalan Edebiyat ve Tıp fakül Kâzım Karabekir Pş. nın ikinci bir mektubu Esld Şark cephesi kumandanı bu mektübile bizt telgraflar gösteriyor ve Falih Rrfkı B. e tariz ediyor cidalimizin 3k devirlerme * ban vaziyetlere temas edilmiş olmaaı neticestnde Kâztm Karabekir Pafanm kenduini müdafaa için gonderdiği bir mektupta mahalsiz mübalâğalara düs tuğü görülmesi âzerine halrikatleri yer. lerine koymak mecburiyeti üe bizim de kanfhğmuz bazı nesriyat vuku btJ mus olduğu malumdur. Dün sabrk Şark cepbest kumandanHidan ba nefviyata eevap teskil etmek maksadmı istflıdaf ettiği anlasılan ve içine ban vesaSc ta konulmuş bulunan bir mektup aldık. Kâzım Karabekir Pasa Uk mekttAunda Celâlettin Arif Beyin Valiliği mese. lesini izah edeyim derken btJısı şahsî hizmetlerinm mübalâğasDe kartstmnı» olduğu gibi b« bon mektubunda da FalHı Rıfkı Beyin eski bir yazısmdan bir parça nakletmek suretile ifi şahsiyat vadisine götürmüs bulunmaktadu1. Meselenin malum olan esasına göre bizim bu teferruata ve hususile şahsiyata yer sma mahal bırakmamak hakkımızdı. Ansml mahal bırakmamak hakkımızdı. An. cak bu takdirde Kâzım Karabekir Pa IMIIIIIIIIIHI VIillî bankalar tamamen piyasaya hâkim oluyor! 14 ecnebi banka olmasına rağmen memleket banka muamelâtmın yarısı millî bankaların eiinde! ts Bankası umum müdür vekili Muammer Bey dün Ankaradan sehrimize gelmiştir. Muammer Beyin cuma günü Atinadan dönecek olan tktısat Vekili Celâl Beyle birlikte Ankaraya avdet etmesi muhtemeldir. İstanbulda bankanm muamelâh artmış olduğu icfn yeniden bir ikinci müdürlük ihdas edilmiş ve bu memuriyete bankanm abone şubesi müdürii Hamza Osman B. tayfn edil miştir. Abone şubesi müdürlüğüne de Beyoğlu şubesi kontrolörü Ismail Hakkı B. getirilmiştir. Kadıköyünde açılacak subenin hazırIıkları bitmek üzeredir. Bunu Üsküdar ve Beyazıt şubeleri takip edecektir. Banka ampul, cam, kâğıt, mantfa • tura, yünlü kumaşlar ve bez fabrikalan açmak üzere lâzım gelen tetkikatı yapmış, projelerini hazırlamıştır. Ancak bu hususta faaliyete geçmek icin hükumet namma Rusyada temas • larda bulunan heyetin avdeti beklen • mektedir. Bu heyetin raporlanna göre hükumetin fabrika proğramı hazırlan dıktan sonra hükumetin yapmıyacağı kısımlar arasmdan bankanm vücude getirilmesmi en faydah gördüğü sınaî müesseseler tesbit edilecektir. Haber aldıgımıza göre mühim bir kısmı tş Bankasma ait olmak üzere millî bankaların iş hacmi günden güne artarak zamî çareleri bulmağa iste pekâlâ muvaffak olabiliyorlar demektir. Zâhirde küçük olan bu hâdisenin dahi beynelmilel mahiyet ve delâleti cidden çok büyüktür. ttilâf esaslarmın belli başb hatlan şimdiye kadar almıp neşrolunan tel graflarda verilmiş olduğu için onlan bir de burada tekrar edecek değiliz. Türkiyeden Yunanistana gönderilecek mallarm yüzde altmışınm kambiyo ile tediyesi sündiki ahval ve serait içinde her türlü imkânın en azamî haddi olduğunu kabul ve tesKm ederiz. Yunanistandan Türkiyeye vukubulacak Hhalâtın mldşafını ise burada hükumet ve mflletin bütün bir samimiyetle telâkki ve iltizam edeceğinde zerre kadar {üphe foktur. Hakikaien buna her Maarifin Yeni müesseseleri Bir akademi, millî müze ve kütüpane yapılacak Ankara 10 (Telefonla) Vilâyetlerm kanunu mahsus mucibmce vere cekleri % 10 lar bakiyesi ile bu sene Ankarada mühim maarif müesseseleri insa edilecektir. Bu bmalar arasmda mfl. 1! müze, akademi, ve millî kütüphane bina?'., erkek lisesi binası, kız ensn'tü süne ilâveler, tsmet Paşa kız enstitü sunün jimnastik salonu ve sair inşaatı vardır. Millî müze, akademi ve millî kntöphane binası Çankın caddesinde, erkek lisesi binası Yenisehir ve Sıhhiye Vekâleti karsısuıda yapılacaktır. Bundan başka vekâlet binalan içâı kab'»l edilen kanuna tevfikan Yenişe hnde hükumet devairine t»hsis edilen Emnivet meydanmda bir Maarif Ve kâleti binası da yapılacaktır. K â s n Kar&*€Wr Paşanm, «dfl Mr jtm* sına tarlz ettigi Hâklmiyeti MUliye baamuharrlrl Falih Rıfkı Bey panm kendS vanyetinl mödaİM k*» gonderdiği yaalan ueşıeüııeuns olma . ( Mdbadi 5 inci $ahifede ) Sözün doğrusu budur! M. Osman Bey «Balolarda cazbantla, Balıkpaza nnda çalgısız içiliyor, sazın ne kabahati var» diyor fş Benltan Uteum Mfldflr Muammer Bey Türkiyenin bütün banka muamelelerinin yansını geçmiştir. On dört ecnebi banka mevcut olduğu halde bu vaziye tm temini Türk bankacılığmın tekâmüIüne ve payasadaki çok emfn ve sağlam vazyetine delil addolunmaktadır. Mevduatı koruma kanunu çıktıktan sonra bir kısım ecnebi bankaların piyasamızdan çekilmesi muhakkak göriilmektedir. iki tarafm varkuvvetlerile çalışmala nnda her iki taraf için büyük hayır ve menfaat vardır. Asıl mevzuu olan iktısadî müzakerelerde yapılabileceğin azamî haddini temin eden Atina müzakerelerinin iki taraf dostluğunu takviye etmek rtibarile meydan verdiği faydalar ehemmiyetçe diğerinden aşağı değildir. Bu işIerin hepsi biribirine bağlı olmakla beraber bizce cümlesmin esası dostlukta karar kılar, ve onun kıymet ve ehemmiyeti çok yüksektir. tktısat Vekflimiz Atina seyahatmden iki memleketin zaten kâfi derecede samimî ve yüksek olan dostluğuna bir miktar daha ilâve etmiş olarak dönüyor. Türk efkârma tercüman olarak sarih söylüyoruz ki birz bilhassa bundan çok metnnunuz. NADİ Kazanç lâjrîhası Lâyiha Meclisin gelecek devresine kalacak Ankara 10 (Telefonla) 933 bütçesi bugiin meb'uslara tevzi edflmiştir. Yarmki meclis içtimaında bütçenin cumartesi gününden Hibaren müzakeresine başlanması teklif edilecektir. Y«»ni kazanç lâyihasmm bu devrede çıkması ihtimali kuvvetlidir. Lâyiha muhteÜt encümen tarafmdan teşkil o lunan tâli encümende elyvem tetk3t o Iuntnaktadır. , "> ıııııımııııtmmmııııııııııııııııifiıııııı ııııııııiMiıııniıııııııııııııııııııııııııııııııııııııiHiııııiMiınmııınıiMiııııiMiıııııımııııııııiınıııııııııııııiıııılı Çocuk sahifesi Yazımızın çoklugundan maalesef bugün koyamadık, itizar ederiz. Bir balofla orkestranm nagmeleri arasında vlskiler içilirken TC lçönjn yalou alaturka muslki yüzünden içUmedigini söyliyen Doktor Mazhar Osman Bey lemistir: Yeşüköy Cemiyeti reisi doktor Maz« Bizde eskidenberi incesaz içmefi har Osman Bey içkîli yerlerden ince için dmlenmiş, yahut içki içenlerin keysazın kaldınlması için içki aleyhtarlan fîni arbran bir vasıta telâkki edilmiştir. arasında husule gelen cereyan dola ( Uabadi 5 inci aahtfede ), yısile dün bir muharririmize şunlan s ö y