10 Mayıs 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1
Hayat Ansiklopedisi inci cıizü cıktı 3i urnhuriyet Ookuzuncu sene: No. 3234 tSTANBUL CAĞALOGLU Telgraf ve mektup adresi: Cumhuriyet tstanbul Posta kutusu: tstanbul No 246 Telefon: Başmuharrlr: 22366, Tahrlr mndttrtt: 23236, îdare müdüru: 22365, Matbaa: 20472 Hayat Ansiklopedisi Büyük bir kütaphaneyi Jıir arada evinize getiren en faydalı sserdir. Her evde bir lane bulunmak lâzımdır. 10 MflVIS 931 TürkYunan Ticaret İtilâfnamesi İmzalandı Son ihtilâflı meseleler evvelki gece halledildi, itilâfname dün öğle üstü imza olundu Millî tarihimizin Mühim bir safhası eğer Kâzım Karabekir Paşanın son günlerde neşredilmekte olan bazt hatıra notlanna karşı yazdığı mektupla yaptığı gaf bizim zan ve tahnunim.;zden fazla imiş. Evvelce Mustafa Kcmalin Ankaraya değil, Sıvastan bir adım büe garbe gitmemesı lâzım geldiği mütaleasında bulunmuş olan Kâzım Karabekir Paşanın, meclisi meb'usan tstanbulda toplandıktan sonra, artık Heyeti Temsiliyenin memleket mukadderatmı bn meclise tevdi ederek •ahneden çekilmesi lâzım geldiği mütaleasında dahî bulunmuş olduğunu, 0 zamana ait olarak, imzası altmda fimdi nesredilen bir tekjrafnamesinden hayretle bğreniyoruz. tstanbulda son toplanan meçlisi meb'usan, sıklet merkezi Sıvasta v e Mustafa Kemalin idaresinde olan millet Itütlesinin tazyik ve tehditlerine dayanamıyan tstanbul idaresmin muvafakatile mtihap edihnişti. Saray, ihtimal ki bu yolla aklınca bilâhare baska tedbirlere geçmek üzere zaman kazanıyor, ve ihtimal o zaman sarayı elinde tutan bazı yabana kuvvetler bu intihabatın neticesinden kendi işlerine yanyacak bir kombinezon bekliyorlardı. Meselâ millttm hukukunu behemehal bir millet meclisUe müdafaa etmek lâzımdır diyen Müdafaai Hukuk erkânı bu meclis için yapılacak mtihabatta ağlebi ihtimal meb'us seçilerek lstanbula gelirlerse tgünün birtnde cümtesmi «alvaka edip Cst tarafım da çilyavrusu gibi dağıtıvermek işten olmazdı... 1 Silâhları tahdit işi tehtikede! İtilâfnamenin esasları C elâl ve Numan Rifat Beyler Bugün Atinadan hareket edivorlar Atina 9 (A. A.) Türk Yıman ticaret itilâfı bugün saat 13,40 da imza edilmisrir. Cenevre Konferansı akim mi kalacak? *»+» *+•• Harp levazımı meselesi büyük müşküller dogurdu, konferans divanı fevkalâde bir içtima aktetti Silâhları bırakma konferann büyük ve tehlikeli müşhüller ile karfdafmtfttr. Divan heyeti konferan«n devam edip etmiyeceği meselesini gorüşmek için fevkalâde bir içtima aktine lazum görmüştür Konferanı paakalya tatillerinden aonraki içtimalarında zaten bir türlü ilerileyemiyordu. Mr. Makdonal' dtn plânı müzakerata e»as tutulmuftu. Banun birinci kısmı emniyet ve telâmete taalluk eylediğînden çok mühhndi. Fakat Vaşingtondaki müzakerelerin neticetine intizaren bu ütıamın müzakereti tehir edilmişti. Bunun üzerine ordu mevcutleri ve harp levazımı gibi teknik maddelere geçilmuti. Muhafaza polis kuv vetlerinin ordu mevcudü cütnlenn • den »ayıhp »ayılmıyacağı hakkında birçok münakafalardan sonra bir itilâf hanl olabilmişti. Fakat mtutakbel ordulartn ne ri$temde olaeagı meselesi çetin müna • kasalara yol açmıstt. Fransa, Al • manyamn simdiki ordu Mtemi Reichtvehrin derhal terkedilmesini istiyordu. tng'dtere He Amerika ise kendilerinin profesyonel ordu sistem lerini değistirmedikleri halde Al manyamn, Veraay muahedeüle cebren kabul ettiği ordu tistemini değiftirmesi için Fransaya yardım ediyorlardı. Son gelen telgraflar bu vaziyetin Sabaha karşı gelen tafylât Atina 10 (Hususî) csabaha karşı> Türkiye ve Yunan murahhasları dün sabah toplanarak evvelki gece Yunan tktısat Nzırile Türkiye murahhasiarı arasındaki mükâîemeleri müteakıp elde edilen tam ve kat'î itilâfın esaslarmı bir kere dalıa gözden gecirmişlerdİT. Bunu müteakip ticaret itilâfnamesi m«rasimle imza olunmustur. ttilâfnamenin imzası esnasında Hariciye Nezareti binasının haricinde toplanan kalabalık bir halk kütlesi Türk ve Yunan dostluğu lehin de hararetli tezahürat yapmıstır. Dün gece Ba^vekil M. Çaldaris ve Hariciye Nazın M. Maksimos iti îîfnamenin imzası münasebetile İsmet Pasaya ve Tevfik Ruştü Beye tebrik telgrafları çekmişlerair. Başvekil M. Çaldaris bütür fırka riiesasmı bugün için içtimaa çağ.r • mıştır. Başvekil bu içt'mada 1\irk Yunan müzakeratmın neticelerini ve itilâfnamenin esaslarınj anlata caktır. Yeni îtilâfnamede Türkiyenin Yunanistana ve Yunanistanın Türkiyeye ihraç edecekleri mevat, bu me vaddin nisbetleri tatnamen tayin edilmiştir. Türkiye Yunanistana ihraç *de ceği birçok mevaddan başka \unanistan ihtiyacmın yüzde on beşi nisbetinde maden kömiirü de verecektir. tki memleket arasmdaki ithal ve ihraç islerini idare içn biri ts*an bulda, diğeri Atinada oloıak üzere iki büro teşkil olunacaktır. Alman Harbiye Nazı.ı Jeneral BrombergW. bir karıkatürü Almanya ile Italyantn sabrını tükettiğini göstermektedir. Franta fl# diğer devletler ordıAarın sistemleri meselesinin halline taallukan harp levazımı meselesini geriym btrak • mak îstemişler, bu teşebbüs Almany a a m ityan ( Mdbaii 5 inci sahtftât i mtm»tit*m **t«#> n1m**f Bu gibi mtimalleri ve emsalini uzaktan uzağa dahi oka goz önünde tutmak tabiî olmakla beraber Sıvasm tstanbulu bir millet meclisi mtihabatına sevk ve icbar etmesi esasen bir zafer demekti, ve Sıvas bu yoldaki tazyiklerinde kuvvetliydi. Nihayet îstanbul kabul etmezse bu intihabatı kendi kendine yapmağa kalkısacaktı. tstanbulun kabulü takdirinde dahi meclisin içtima edeceği yer meselesinin Mustafa Kemal Paşa içm birinci ehemmiyet derecesini haiz bir mesele olduğu kendisini göstermekte gec&medi. Filhakika müşarünileyh mtihap olunmakta olan meclisin tstanbulda toplanmasının mahzurlannı derpiş ederek millet meclisinin ecnebi işgali ve düşman donanman toplarmm tahdidi altmda bulunan tstanbulda değil, ancak tstanbuldan başka bir şehirde içtima etmesi lâzım geleceği fikrini kuvvetle ortaya koymuştu. Bütün şehirler telefonla birbirine bağlanacak Ankara Izmir ve İstanbul Izmir telefon hatlari da bu sene içinde ikmal ediliyor Salâhiyettar mehafil pek ya ktnda bu itilâfnameyi daha çok şümullu ve daha çok mühim bir başka maahedenin takip edece ğini söylemektedirler. îmzadan evvel Atina 9 (Hususî) Dün Ce'âl ve Numan Rifat Beyler Türkiye Sefiri Enis Beyle birlikte Hariciye nezaretine gitmişler, nazır M. Maksimosu ziyaret etlllllllilllll(lllHIIIIIIIIIIII«f<l'>ı<ı*'II"II>"'" Ali Rıza Paşa hükumetinde Bahriye Nazın olan Salih Paşanın Amasya seyahat ve mülâkatmdan itibaren münakaşa mevzuu olan bu fikir bir müddet içm ynruyemediyse bunun mesuliyeti tstanbulda toplanacak bir meclisin uğnyabileceği akebe ve akıbetleri takdir etmiyenlere ve takdir etmek istemiyenlere aittir. Gazi meclisin tstanbuldan baska bir şehirde içtima etmesi fikrinm yiiriimesmdeki muvakkat müşkülâtı gördükten sonra nihayetülemir gene o fikrin muvaffakiyeti hesabtna tedbirlermi ahnakla iktifa etmiştir. Kendisi Sıvastan Ulukışla Kayseri tarikile ve her tarafta derağuş edilircesme bütün milletçe karşılana karşılana Ankaraya geldi. Erzurum meb'usu seçilen Gazi şahsan tstanbula gelmiyeceğini ve hadisatı Ankaradan takip edeceğini söyledi. Heyeti Temsiliye erkânından olarak millî davada kendisile beraber yürüyor görünen arkadaslanna verdigi direk tiflerin biri kendisinin meclis reisliğine intihap ettirilmesiydi. Meclis, reis vekilleri tarafından idare olunabilny fakat, her hangi bir tehlikeye karşı millet meclisinin tehlike haricinde bulunan resi bu mevkiin dahi verdiği kuvvet ve salâhiyetle millî tedbirlerini daha kolay Iıkla almış olabilirdi. Ve ayni zamanda Gazi tstanbulda toplanacak meclisin uğnyabileceği tehlükeler üzerine bu arkadaslarmın dikkat nazarlannı açarak icabında ne suretlerle hareket etmeleri lâzım geldiği hakkında da talimat vermiştL tstanbulda toplanan meclis hakikaten tam bir vahdet göstermekten uzak kaldi, ve denebüir ki zamanm istediği kuvvet ve salâbeti tttnat ve intizamla teba röx ettiremedi. Asikâr görülüyordu ki YUNUS NADİ 2 inci mişlerdir. Bu mülâkatt» Başvekil M. Çaldaris te hazır bulunmustur. Mükâ lemeler çok samimî bir hava içinde cereyan etmiş, bilhassa siyasî mahiyette • ••••••••• ınııııım»" 1 olan umumî me*ail etrafında görüşül müştür. M. Çaldarisin Ankaraya bele» diye mtihababndan on gün sonra git ( Mabadi 5 inci sahifede ) IIIIIMIUIUIMIIIIIIlHIII"! ••••••••••••••ttııtııt Kâzım Karabekir Pş.nm bir telgrafı daha! İtalyan gazeteleri «Tan»a Meğer son İstanbul Meclisi toplandıktan sonra o da Heyeti Temsiliyenin dağılmasını istemis imişî... Kâzım Karabekir Paşanın mek • tubu üzerine kendisinin Anadolu teşkilâtındaki alâkalarının şekil ve derecelerine dair neşrolunan vesi kalardan en mühimmi bizce Şark ordusu kumandanınm îstanbul meclisi toplandıktan sonra heyeti tem siliyenin dağılması muvafık olaca ğını ifade eden telgrafname«idir. O zaman Ankarada bulunan Gazi Hazretleri İstanbulda hükumetin ve meclisteki grupun heyeti temsili yeye karşı vaziyetlerini tasrih J H melerini talep etmiş ve bu maksatla Rauf Beye çektiği bir telgrafnamenin bir suretini Kâzım Karabekir Paşaya vermişti. Gazinin bu telgrafnamesi hulâsaten şu esaslan ihtiva ediyordu: «1 Hukumet. Kuvvayı Miüiymin muhafazasma taraftar nudır, değil mi dır? Bunu mutîaka açık açık soylesın. L Felâhı Vatan grupu Kuvvayı Mılliyeyi muhafazaya taraftar ise hükumete ihtaratta bulunsun. 3 Teşküât ve miliî kuvvetlerin imha« ıstenıyorsa, o Tıalde İzmir, Maraj ve satr cephelerde bulunan düşman kııvvetlerine Aorjı hükumet tetbblgr cOsın.y Türk İtalyan Dostluğu sarsılmaz ateş püskürüyorlar Tan gazetesinin Roma muhabtri gazetesine şu malumah göndernriş*ir: « Tanm tstanbul muhabirinin Türkiye ltalya münasebatma dair gön derdigi mektup faşist matbuatmda bir çok mütalealara sebep oldu. Faşist gazeteleri bu yazıyı Türkiye ile ltalya arasındaki münasebetleri bozmak için bir teşebbüs olduğunu yazmaktadıriar. Posta ve Telgraf İdaresi Türkiyenin bütün şehirlerini S sene içinde telefonla birbirine raptetmeğe karar vermiştir Ankara 9 (Telefonla) Posta ve Telgraf müdiri umumisi Fahri Bey muhtelif meseleler hakkında MJ^y IUUUICUI Kti'^ocA'bj.v.ı MMIHIIininHIIHiniMlllllimilllllllllllllllllllllHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIHHIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIMHIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIHIIIIHIIIMIIIIIIIIIIHiniHIIIII» unnBiiıu» sorduğum suallere şu cevaplan ver» di: (Mabadi 4 üncu sahifede) Okuma ihtiyacı artıyor! • I '••» **^ « a • İlk mektep talebesinin miktarı gittikçe artıyor. Bu sene 7 mektep daha açılacak.. Kâzım Karabekir Paşa tşte Kâzım Karabekir Paşanın o zaman bu telgrafname üzerine verdigi cevabın en esaslı kısımları: «İstanbulda, Meclisi Millide tahassül eden cereyana karşı, Heyeti Temsiliyenin ve KuvayTMiHiyenin makus ve mütehakkim bİT vaziyet almasmı hiç muvafık bulmuyomm. Yalnız Heyeti Temsihye, bu işin içmden vakarlı çıkmak ve jşin me»'uliyetini, takdir keyfiyetini Mecy b d i 5 inci joi/etfe4 Giornale d' ttalia diyor ki: « Bütün dünyanın geçrrmekte olduğu bir çok yenileşme cereyanlan ile temeyyöz eden bu devirde, Fransanm ltalya ile samimî ve namuskârane dostluğu aklına, getirmese bile «bu beyhude mütemerridane iftira siyasetini» terkedeceği beklenemez. Türk İtalyan dostluğu bir emri vakidir ve her gün geçtikçe mikemmeliyeti teeyyüt etmektedir. Fransanm bunu süpheye düşürmek için yapmış olduğu teşebbüsler Turk ttalyan dostluğunun iki taraflı faydah olduğunu ispattan başka bir şeye yanyacak değildir.» i Bu sene ilk mektepten çıkanlarımn miktarı erkek talebeden iazla olduğu anlaşüan. küçük kızlanmız me ktepte koşuşurlarken.. Maarif müdiriyeti, Uk tahsile rağbetin arttığuıı nazari itibara alarak ihtiyacı karşılanvak üzere şehrimizde yeniden yedi ilk mektep açmağa karar vermiş ve faaliyete geçmiştir. Bütçede yeni mşaat için tahsisat' me» cut olmadığmdan bu mekteplere lâzon gelen binaların kira ile tedariki muvafık göriilmüştür. (Mabadi 4 ÜTKÜ saMfede).
