9 Mayıs 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Hayat Ansîklopedisi inci cüzü çıkti 31 Ookuzuncu sene: No. 3233 um •nıımmıiNiNMiHnıımiııınmnıııımııınııııııııııııiMiııııuıuuıiHuııııııınnınınını T lurkıyenın Begnelmilel Transit rotü Atinada Dünkü Mühim Müzakereler ııımıııııımııııııııiNimıııııııımıı tSTANBUL CAGALOĞLU Telgraf ve mektorp admi: Cumhurlyet, trtanbul Posta kutusn: lstanbul, No 246 Telefon: Başmuharrlr: 22366, Tahriı mödürtt: 23286, tdare müdüru: 22385, Matbaa: 20472 rıyeı Salı 9 Mayıs 933 Hayat Ansiklopedisi Biyük bir katöphaneyf bi arada evteize getiren #r faydalı eserdir. Her evfc %i> hnlmımak lâzımdır. karetm şimdiki sürat ve faafiyetinm onda biri kadanna bile malik olmadığı eski zamanlarda lstanbul sarkla garp arasmda tavassut vazifesini goren en mühim merkezler • den biriydi. tnsanlann en eski zamanlardanberi milletler arasmda ticari mübadeleye atfettikleri ehemmiyet sasılacak kadar büyüktür. Çmden, Hintten, Semerkcntten kalkan kervanlarm bütün Asyayı geçerek Avnıpaya »evkolım mak üzere Istanbula kadar esya getirdikleri ve bümukabele buradan Avnıpa esyası alıp gStürdükleri düsünülürse nayaK yoracak kadar uzun olan bu me»afelerde bazan bir teki seneye ve hatta •enelere sfiren bn sef erler nasü yapıhrmis diye bugün mütehayyir oluruz. Her halde insanlarda bir karmca hali var, kendi memleketlerfle diğer ülkeler arasmda oldum olasıya tasınıp durnyorlar. Zaraanla muvasala vasıtalarmda hutnle gelen terakkflerm bu vaziyeti kuş söraline kadar ı'Ieri götürm&s olduğunu i*« hep bOiyoruz.. Murahhaslarımız M. Maksimosla 3 saat görüştüler Teferruata ait ihtilâflar halledilerek bir iki gün< kadar imzalanacaktır Atma 8 (Hususî) TSrk murahhas heyeti bugun Hariciye Nezaretine giderek M. Maksimosu ziyaret edeeeklerdir. Bu mülâkatta Basvekü de bulunaeaktır. M. Maksimosun Ce nevreden avdetme talik edilen ihb'lâflarra izalesi bu müzakerede görüfülecegi için bu mülâkata hususi bir ehemmiyet verilmektedir. Bundan bcşka M. Maksimo* ile Tevfik Rüstü Bey arasmda Cenevrede cereyan eden konuşmalardan sonra umumî siyaset meselelerinin de bugünkü müzakerede mevzuu bahsolacaği mubakakkhr. zm M. Maksimos bugün Turkiye îktısft Vekili Mahmut Celâl ve Hariciye Müstesan Numan Rifat Beylerle ozun müddet görüsmüstur. Gazetelerin verdigi malumata nararan konusmalar, doğrudanjdogruya üd memleketi alâkadar eden bütün meseleler ve yeni Türk Yunan ticarel mdravelenamesi üzermde cereyan etmiştir. 933 bütçesi millî ve malî Teşkilâtı üç kişinin idare bir muvaffakiyettir! ettiği ajılaşıldı Zabıta komü nîstlik propa gandasi yapan lara dahr tahki kata devam etmekiedir. Şhndiye kadar inkîsaf eden tahkikat, yalnız beyannam e dağıtmak v« yapıştirmak g9bl propaganda işleril* uğrashgı zannolunan kosnü nwt maxnunla Setfk mmu ffe» arkasmda «ühim bh gîzli nnm teaJdlât buhnduğunu meydana çduur mışbr. Bu tefkflâtı idare edenlerin g » çenlerde yakalanan ve adliyeye verflan (Mabaadi 7 inci tahifede) Komünizm Tohumu saçanlar Daima mütevazin bütçe Nakit içleri faslında görülen 10 milyon liralık mü devver borcun muvazene ile alâkası yoktur Yunan Hariciye Nazırını beyanatı Mözakere 3 saat sördn Ata'na 8 (Hususî) Bugün Turkiye murahhaslan 3e Başvekil ve Hariciye Nazuı arasmda üç saat devam eden bir müzakere cereyan etmfetir. Bu müzakeratta ihrilâflı noktalarm halli çareleri düsünüj^nüstür. Bu aksam Yunan tktuat Nazm Turkiye sefaretine giderek Türk heyeti murahhasasile uzun b'ar mülâkatta bulunmustur. Tahmtn edHdigine göre pek ya • ktnda muahedenin inuacı ümct edil Atina 8 (A.A.) Hariciye Nan n M. Maksimos, Dün Cenevreden buraya gelmiştir. Mumaileyh, matbuat mitmu sîllerine beyanatta bulunarak hali hazırda bozulmus olan beynelmilel kredmin yeni bastan iadesi için en esaslı unsurun ithaat olduğunu aöylemistir. M. Maksimos, Demistsr ki: « Eğer Avrupa devletlerini birbirine düsüren ve ittikbali karanlık bir hale getiren büyük myasî meseleler ayni zamanda halledilmedikçe iktısadî sahada sarfedilecek gayretler hic bir netice vermiyecektir. Cenobî Afrikada UmHbarrranan keşfinden sonra geçen asırda Süveyş kanahnm açılması mühm bir insmı Türkiye üzerinden geçen Asya ve Avrupa münakalâh üzerinde mühim tesirler icra etti, ve Umomi Harpten sonra Rusyanra yeni rejimi fle de vaziyette yeni ve mfihim değişikiikler husnle geldiği gibi Osmanh împaratorluğundan aynlan cenup memleketlerinin dahi kendflerine göre bu yolda bazı imkânler düşün&p arastırmakta olduklannı görüyoruz. • Son birkac sene zarfmda Filistin *ahülerinden Hayfada gayet asrî bir liman vücude getirilmiştir. Asrî Kman denizinden aiyade karasmda teçhizatı olan bir lhnan demektir: Rıhttmlan, vinçleri, antrepolan ihtiyaca kâfî ve mukemmel bir müesssese, ki tahmfl ve tahliyeyi azamî kolaylık ve ucuzlukla temm edebildiği gfbi hemen sevkolunmıyacak rnaüann istenildiği kadar rmiddet hüsnü muhafazlannı kâfil olur. Malumdur ki Musul petroDan işletildiği zaman bu petrollardan tngiKz hissesine düşen Insım borularla Hayfa limanma mdirile cektir. Hayfada mükemmel ve dediğimiz gibi tamamen asrî bir liman vücude getirilmek için evvelâ elde bu petrol nakliyah faaliyeti vardır. Fakat Hayfa limanını yapanlann hedefi yalnız bu petrol isine münhasır değildir. İngflizler çöl yolile Irakı Hayfa limanile daima artacak sıki bir münasebete koymak istedikleri gibi yavaş yavaş Irakm ilerisinin, yani tranın ticaretmi dahi bu limana çevirmek ümidinde buhmu yorlar. Kolay U değildir ama biç ol mazsa kısmen olmaz şey de değildir. Hayfa lrmanından Suriyenin ve bilhassa Lübnanm telâşa düştüğünü görüyoruz. Gerçi Irak petrollannm Fransa hissesine düşecek kısmı kezalik borularla Trabhıssama indirüecektir. Fakat Lübnanlılar ondan evvel Hayfa Hmannun Beynıtu öldüreeeği korkutuna oğramtşlardır. Mandater hükumetçe her seyden evvel buna bir çare btdunma nm, Hayf» l>manının Beyrutu Bldürecek kadar müessir bir faaliyet devresine girmeden B^vıut içm tedbîrler alınnnş olmasmı temenni ediyorlar. Bu maksatla Fransaya nkı müracaatlerde bulunul • mu* olduğunu tahmin ediyoruz. Avrupa Güzeli 27 Mayısta seçilecek Nazire H. da müsabakaya iştirake çağmldı "01 ' M. Rozveltin mühim beyanatı 1033 butçesınin vandat ve masral kısımlarmda lenun edüen murazeneyı gosterır temsiH 'restm ve Ismet Pasa hükumetinln bu mall muvaff aklyetlnde âmil olanlardan Mallye Vekili Mtutafe Abdulh&Uk Bey bütçesmi 1933 mali seneai muvazenei umu cümeni 9 3 3 masraf 170,476,351 lira olarak tesbit etmi* miye kanunu iâyraasile merbutu varidat btitçesi 170,477,000 lira tahcetvel tabolunmustur. Bugün meb'uslara tevzi edilecoktir. Bütçenin mm olunmustur. Binaenaleyh dün * omnartesi günü mecliste müzakereya buhranma rağmen bütçemiz g«sine başlanması muhtemel görül ne mütevazindir. mektedir. Dünkü nüshamızda kayd«ttifrjniz (Mabaadi 7 inci sahifede^ Dün d« yazdığımız gibi bütçe en "Cihan iktısat konferansı muvaffak olmahdır!,, Amerika Reisicumhuru «Dünyanın istikbali bunu emrediypr» diyoı Vaşington 8 (A.A.) Reisicumhur M. Rozvelt dün akşam radyoda söyledği bir nutukta demistir ki: c Bundan iki ay evvele nisbetle blraz daha iyi bir yolda yürüdü • ğümUzü zannetmekte haklıyız. Sanayi kalkınmıstir. Şimendiflrler daha fazla eşya taşıyorlar. Ziraat istihsalâtınrn fiyatl a n artmiftır. Fakat icabından fazla nikbin bir emniyete kapılmamız icap eder. Çiftçiiere yardım kanunun * dan elimden geldiği kad*ar istifade edecegim. Altm esasından aynlmak meselesine gelince, bundan maksat millî ftıtiyat akçesinm memleketten çıkması üzerine tevellüt edebilecek panik ve sanayi makaniznvasının durmatma mâni olmaktı. Hükumet fi atlann yükselmesi için çok gayret gosterecekthr. Ta ki istikraz aktetmi» olanlar borçlanıu ödeyebihinler. Ecnebi nazılariie yaptığım görüşmeler, »ilâh bırakımtnm ve iktısat istikrannm terakkisi için müttehit bir hareket yaratmıstır. Beynelmilel konferans muvaffak olmahdır. Dünyanm istîkbali bunu emrediyor. Bu uğurda büün gayretlerimizi birlcs tirmeyi hepemiz taahhüt ettik. Konuşmalanrmz baçbca dört büyük Muhittin B. dün geldi İtfaiye için mütehassu getiriliyor, Terkos çogalfahyor, Gazi köprüsü inşaafa münakasaya konuyor Vali ve Belediye Retti Marutnn oey dün Ankandan fehrimtze avdet etmişfar. 16 gfindür hükumet merkezinde lstanbtda ak îsleti takip etmiş olan Mu • hktm Bey dün bir muharririmize su be • yanatta bulunmustur: ttfaiye mütehattıst « Şehir plâm için dört, itfaiye içm de bir mütehassu davet etmege karar vermistik. Her üd is için de verdiğimiz kararlar hükumetin tasvibine 3rtiran ederek mütehassıslan gehrmek için h\zrnı olan dövizlere müsaade edüdi. ttfaiye için Frankfurt itfaiye mudur9 /g Amerika RelskumhuTu M. ^ayeyi istihdaf ediyordu: 1 Silâhlan umumiyetle azaltarak müsallah bir taarruz v e istilâ korkusunu ortadan kaldırmak ve bu suretle sulh masraflarında tasarruf yapmak, Bu tasarruflar hükumet bütçelerinin müvazenesine yardım edecektir. 2 Giimrük manialarmı indire • rek milletler arasında e»ya mübade( Vabadi 1 inci sahifed* ) Bu müsahedelerin yambaftnda şark hudntlanmızm ilerisi noktasından kendi memleketimizm vaziyetini biz de düfunmege mecbur değfl miyiz acaba? ||IIIIIIIM1IIIMI1IIIIMII1MIIIII\IMIIIIIIIII iniMIIHIIIIHIIIIIIIIIMinillllUIIMHNMIIIMIIMIMIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIinilllllllllllllllttlnltllinMlllllin Türkiye Avnıpa ve Asya kareleri aralanmıza mukabil tran içinden bu hattşin simdiden bu suretle dikkat nazanna smda hâlâ eşya mübadelesine belki bilara gelecek yollar üzerinde komsu aluHnası lâzım geldiği gibi şimeodiferrinci derecede tavassut edecek coğraft memleketin dahi shndiden memnuni • ler yapılıp brtmciye kadar da diğer vayetle bazı faaliyetlere geçebileceğrai de bir vaziyete malik bulunuyor. Eğer Assıtalarla bu Iran Avrupa münakalesidüşünüyoruz. tranın Türkiye ile ve ya fle Avrupa arasmda yapılacak taynin Turkiye üzerinden yapılmasmı Türkiye üzerinden Avrupa ile olacak yare seferlerinin Turkiye üzerinden geçmümkün kılıcı tedbirleri derpiş etmeğe muvasalasmın bu yollara ircaı her iki mesîne müsaade edenek ergeç u m » ihtiyaç vardır. Bizim bu yolda göste • taraf için menfaatleri çok büyük . olan men en «nm yol olarak burasnun ihtireceğimiz kolayhklarm komşumuz Iranbir iştir; ve giderek bu işin yalnız Irana yar edileceğini süphesiz addetmek lâda büyük memnuniyetlerle karşılana • münhasır kahnıyarak daha ilerîlerine zımdır. Biz o kanaatteyiz ki memlekecağı ve bu muvasalanm trana ait kısmı şamıf olacağniı "clüşünmeic dahiolrhî' timiz bu meseledç .çoğrafî vaziyetmin "içiri oraca çahçılacağım frraHaMtak siyyacak nayallere veya erisilmiyecek tukendlsine bahşettigi imkânlarm k$i makta hata'yoktur sanınz. Iü emellere düşmek demek değikür. Bu fesmden istifade etmelidir. . % Meselâ Trabzon Erzurum yohj,şHösayede tstanbulun asırlar içmde muhte. Şark komtumuz Iranla Turkiye aradiden fran transitme müessir surette lif tesirlerle kaybettiği sark ve garp stndaki münasebetleri sıklaştırmak için tavassut edebüir. Zaten bu yol üzerintransit merkezliği rolü kumen istirdat üd taraftan da sarfedilecek mesainin de develer, atlar ve kahrlarta otedenve muhafaza edilmiş olacağı gibi mesetamamen mahalline masraf olacagmda beri bazı mertebe nakliyat yapılagellenin Trabzon ve Mersht limanlarumz ve bunun her iki taraf menfaatine azadiği malumdur. Yolun az çok tamirat içm de hayatî bir.ehemmiyeti vardnr. mî muvafık bulundugunda şüphe yokile senenin mühim bir kısmmda kam Elbette tstanbulun bir gün bir limanı tur. Iran, Avrupa ile olan muvasalasını yonlarla nakliyat icrasına salih bir hale placaktır. Küreiarzın bu noktası Avru • ya Rusya içinden, ya Turkiye üzerinkonulabileceği süphesizdir. Hele bu if pttile ta oftalarma kadar bir kısmı Asden, yahut Suriye tarikile Akdenizden esash teskilâta bağlanacak olursa siyanrn en tabn'transit merk'ezidtr. Tabitemm etmek mevknndedir Umman ve mendiferlerin mşa edilip bitirilmelerî Hintdenizleri yolu uzak ve dolasdctır. neticesine kadar bu nakliyatm bu ta atin bahşettigi bu hakkı tstanbuldan nezetmek fankânı yoktur. Elverir ki bu rikle binnUbe mükemmel ve her halde Bu muhtelif vaayetlerden Iran için hakkın tabiî cereyanmı biz kolaylastımuntazâm 6fr surette yapıhnası temm en tabif, «n enün ve en kısa geçit yolu ralım ve mümkün kılalım. edihnif olur. Turkiye üzerinden olan yoldur. Şarka YUNUS NADİ Atiyen sark hudutlanna varacak hatdoğnı >ıanan sknendifcrleriaıİKU ba foto Madntte yapılacak Güzellik musabakasına davet edilen Nazire Hanım 1933 tstanbul ve Turkiye Güzellik KraKçesi Nazire Hanım mayıstn son on beş günlük devresi içmde Madritte yapılacak olan 1933 Avrupa güzellik müsabakasma iştirak etmek üzere müsabakanın mürettibi M. Maurice de Waleffe tarafmdan davet edilmistir. Nazire Hanım ile kendİAİne re fakat edecek olan akrabasından bir zat için Yataklı vagonlar şirketi vasıtasile buradan Parise kadar yataklı ve yemekli iki bilet gönderilmis, Nazire Hanunın 17 mayısta Pariste bulunması rica edilmistir. Nazire Hanım ve diğer milletlerin güzelleri Pariste, Comed4a gazetesinin misafiri olacaklardir. (Siabadi 2 inci sahifede) ŞeFur plafn * Şehir plâm için de dört mütehass» arasında bir müsabaka yapdacaktır. Müsabakaya profeeör Agas, profesör Ergöç, M. Lamberg ve M. Ogüst Frost istirak edeceklerdir. Bu zevattan akca • ğuuz rapor ve kroküerden birini tarcih edeceğiz. Vsil ve Belediye reM Muhtttin Bty Unkapam köprüsünün tamni, tericoLtttfen saMfeyi cevirini* HitıiHiıiMinniıınınHiiıiMMiınmmHiııiMiıiMiHMniMiııııtHHitrımıtiıııımiHiıiMHiııııınıııııııııııııııııııııııiıııirıııimıııııtmıiHiıııııııııııınııı» Süreyya Pş. Nâzım Hikmet B. davası dün başladı Şair, «Gece Gelen Telgraf»taki şiirle Serasker Rıza Paşayı kastetmedigini söylüyor Eski lstanbul meb'usu Süreyya Paşa, (Gece Gelen Telgraf) Mmmdeki son eserinde bulunan bir şörle babasmı ve kendisbi' tahkir ettiğinden dolayı şair Nâzm Haanet Bey aleyhine hk hakaret davası açnustı. Bu davaya dün saat 11 de tstanbul fiçâncS ceza mahkemesinde basuumMstır. Nâznn HSanet Bey bu son eaerile komümstlik propagandast yapmaktan maznun olarak bir mnddettenberi tevkifhanede buhjndugnndan mahkemeye jandarma refakatmde gdmitti. Mahkemeye Siireyya Pasa gehnemiş, vekil göndermisti. Evvelâ dava arzuhali ve id dianame okundu. Davacı vekili, iddiasmı anlatarak sairin bu sirfle Süreyya Pasaya ve babasma sarahaten hakaret etti • ginî iddia etti. Suçlu vekîli irfan^Emitf Bey dava arzuhal' ile iddianamenin usulsüz ve kanuoa uygunsttz orduğunu söyledi. Müddeiumumî, suçhı veküintn bu iddiasmı varit görereE iddianamenin tashmine taraftar olduğnnu beyan ettL Hâkimler müzakere ederek suçlu vekilinin bu iddiasmı ret ve iddianamenin kanuna uygun olduguna karar verdiler. Gandi Oruca basladı \ Ingilizler Mahatmayı hapisten çıkaracaklar Bombay 8 ( A A.) Gandhi, baldan ve sudan mürekkep " son bir yemek ye d'iCten sonra bnT kiraz ağaca altına oturarak orueuna baslamıstır. Mumaileyhin yanında zevcesi ve birkaç dostu vardır. Hapishaneniu Gandhi takviye edilmtş olan muhafızlarit b*lkın hapisnane binauna yaklaşmasını menehnektedir. Paona 8 (A.A.) Gandhi, Dokunulamazlar lehindeki mücadele İMabaaii 7 inci sahifede^ Nazım Hikmet Bey mabkemede... Bundan sonra Nâznn Hikmet Beyin sorgusuna baslandı. Şair Nazun HSonet (Mabaadi 7 inci tahifede)