18 Haziran 1931 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 10

38 SERVETİFÜNUN nazarında gaten pek sağlam ve parlak olmıyan vaziyeti, sürdüğü bu hayat neticesinde büsbütün fenalaşmaıştı. Amirleri, şiddetli bir ihtarname gönder diler. Dostoyevski, bunu izzetinefsine yediremdi. İstifasını verdi. Serbest kaldığı zaman hiç parası yoktm. İlottâ istifasım verdikten sonra sivil elbiseyi bile böre para ile tedarik edebilmişti. Bu sırada kar “deği Mişele kimseye söylümemesi şartile, «Fakir in- sanlars atlı bir romun yazmağa başladığını haber Me Ve öpü kendisile betaber tabilik yapınığa iknu i. Fakat, romay bir türlü tamamlanmıyordu. Yaz dad dana beğenmiyor, günlerce üağraşamk yazdık- Mari fona bularak yirliyor ve tekrar yazmuığı başlıyordu. Romanın bir gün Grizöriviç İsminde bir arkadaşını okudu ve fikrini sordu, Arkaduşı eseri fevkalide beğenmişti. Roman müsveddelerini Dosta yevskinin elinden hemen hemen zorl alarak dastu ir Nekmzofa götürdü. Şair de roması çok güzel buldu. Ve «Fakir insanları, okuyarak kıyınetini tak- dir ede bir münekkidir. de yardımile Petershürgtr edebi > meçcmmnada intişar * etti, Dostoyevski, bu 'eayada yirmibeş yüşinda idi. « Zavallı insanlar », büyük bir muvaffakiyel kazandı ve bir miiddet #onru dü kitap halinde neşredildi. Babık zabit, ruya gördüğünü zannediyordü. Kendisi iktidarından © kadar şüphe etmişken şimdi en marul münekkitler onun roman için makaleler yazıyorlürdı. Muvaffak olacağından emin, ikinci bir romun dalın, yazdı. Fakal bu feci bir muvuffakiyeb- sizlikle ralli Bundan sonra münekkitler, sanki Dostoyevski aleyhinde birleşmişlerdi. Eserleri mw hitinden yalmz lâkaydi ve istihza görüyordu. Üç gene #onru Dostoyovski, bütün mitleri kirılmış, meyus, bitkin bir baldedir. İddet ve yeşinden yirmi arkadaşile beraber gizli bir komite kuruyor ve «Ücmiyeli idama mahküm elik!» diyordu. Fakat, polis bu teşebbüsü pek çabnk biber alsrak. hepsini tevkif etti. Kabahatleri yalnız ihtilâlei fikir taşımak- tam ibaret kalmış, Gli bir harekete geçinemişlerdi. Arlliye, verilecek cezayı tayinde tereddüde düşüyordu. ar birinci Nikola, Dösteyeveki ve arkadaşlarının hareketlerini mühim ve tehlikeli sayıyordu. Evvelâ idam edilmelerini istemişken, sonra vazgeçerek Sİ: biryaya sürülmelerini emretti. © Dostoyevski, şake hizmetlerine mahküm olarak Sibiryada en adi mücrimler arasında dört sene kal- dikta sönme Çar tarfından meler sılştile orduya iltihaki şürtile atfedildi. Ve Sibiryadı Semipalatinsk karargâhı topçu bülüğüne gönderildi. Dostoyevski, burada da alt sene kalmış, bü müddet zarfında meşhur romanı «Ölüler evinin hatıralereni yazmıştır, Doştöyeveki, Sibiryada İken hir Fransız mülteçisinin İzi “Mürie de Oonalanis ile tanışın, Yirmisekiz yaşında ve bir Rus memiirile evli bulunmu Mari ile Döostoyevali, bir müddet sonra biribirlerini sevdik. lerini anladılar. Bu sırla Marinin kocası ayyaşlıktar ölmüştü. Yeni Çar ikinci Aleksandr, oDöstoyevskiyi af ve mülüzin rütbesile Petersburga, dönmesine müsade edince, evlendiler. 1861 genesi Kânunusa- nisinde Dostoyevski yevcetile beraber. Petersburga döndü. Fukal, zevcesi yolda hastalanmıştı, Kısa bir hastalıktan sonra öndöri yaşınin bir erkek çocuk “birakarak öldü. Dostoyevski, zevcesi ö ilükten sonra kurdeşi Mişelle böraber « Vromin » y «Vakils isminde bir mecmua neğrine başladı, Bu mecmua az Zamanda büyük bir muvaffakiyet kazandı. «Yer altından gelen sew», «Cürüm ve Cezâs ve «Ölüler evinin hatıraları» No. 1818—133 bu devrede nesredildi, Artık Döşsteyevski, mirvalim kiyetten muvaffakiyete koşuyordu. Birbiri arkasındisn yöni eserleri intişar ediyor, her yenile oum ismi iştiliyordu. Bu vaziyet Lehistau bükkındüki bir make yüzünden meonut kapamıcaya kumlar de- vam etti, Dostoyevski ve kardeşi, < Zumuan » nil başka bir mecmun neşrine teşehhüs ettiler, Muvai— fak olumadılar. Bu sırada sevgili kardeşi Mişel, ZöM00 rahle bere bırakarak öldü. Dostoyevgki, kardeşinin borçlar rm ödemeli ve İkilabalik nilesine bakmağı üzerine aldı. Bundan sonra Dostoyevski nlacaklıların elinde bir makine huline gelmistir. Borçların ödeyebilmek için geceli gündüzlü çalışıyor, romunlarını dalin yazınadın evvel tünüyyev tarihlerde teslim etmek garlile fübilere saliyordu. Birisine söyliverek yayılır rrsa, ronaylarını daha cabuk bitirebileceğini düşü- nerek bir stenoğrul kız istedi, Kendisine Anpu Grigörievm Şulikinu isminde, küçük burjuva tabi Misina mesajı, zeki, sevimli ve güzel sayılabilecek gönderildi. Bu kız, münzevi rornancıyı öyle bir itiyai vüzibe ve sihirile ihata etti ki beraber büzlüdıkları «Kumarbaze romanı tamamlandığı zü- imanarık onsuz yuşüyumıyacığını anlıyarak izdivaç teklif otla, Dostöyevki kırk dört, kız çok genç, henüz virmi yaşında idi, Fakat hiç tereddüt etmedi. KRomancıya karşı büyük bir hürmet we takdir bissi besliyor, belki de onu seviyordu. Görülmemiş bir aile kurdu- lar. Anna Grigerievni sara nöbetlerinde o köcüsma ihtimamla baktı. En ağır işlere katlardı. Kocasının kitapları tabettinli. Göçebecesine (o seyahatlerinde onu takip etti, Bu sw ve kederli günlerde oya aile ocağının seaklığım temin etti, Daesloyevski için büyük bir sevince sebebi teşkil eden çocüklar yetiş ürd. Onun kardeşi, dostn, sirlatının mahremi, muavini oldu. Fakat, hic bir saman ona tahâkküm etmeğe kalkışmadı, Felâketleri, kadınların büyük tahatımül ve sabmle karşiladı. Eu zaruri ihtiyaçları bile tütmine dilemezken kocasının kumar oynamasinı ei çıkarmıyacak kadar tahammül ve lorapat gös- « Köcama hiç bir sergenişie m ren asla kavga olmadı. Vaktinden evvel gö alınamayacağını, kurt: arılamıyacağını bildiğin bad elmaslarımın rehine verilmesine rüzi oldun! Pi süretle elimizde son kalanları dn İlimiz etmeksizin terkettim. Ev #ahibinin ve alacaklıların bin türlü tarizlerine, her geye her şeye tahammül eltim. Fakat, onun azap çektiğini görmeğe tahammii! e Geceiin geç vakitlerinde öve solgun, mecajsiz, bacaklarınm özerinde ger durabilir bir halde gelir, bira? para isterdi. Verirdim. (Çıkar, yarım eaal sonra daha bitkin bir vaziyette eve dönerdi. Artık bir şeyi kalmadığı icin ruletimasasına. yaklaşınınadığı zamnun, Eidor Mib; iiloviç, bitkin önümde diz çöker, hiçkarıklar arasında vaoş'um ipilisi yilsündeni düy- düğün islirapı, Ve azaplardan dolayı kendikini uffet mem İçin yalvarındı. © vakit kendisini ikima, tes kine çalişir, vaziyotimizin ümileiz olmadığım, dik- katini, düşüncelerini beskü noktaları sevkederek, bü halden kurulabileceğini söylerdim» diyor. Evlendikten sonra, Dostoyevekitin vaziyeti git tker Tenalaşmış, adedi günden güne sırtlan nlacnklı lann tazviki altında bayut artık önün için bir cehennem haline gelmişti. Borgarını ödeyemediği için hapse atılması tehlikesi de Haş gösterdiğinden, Kansile beraber Avrüpaya soyahata çıktılar. Evvelk Hü bursa, sonra Baden - Baden,Ceteyre ve Floransay'ı gitliler. Setslet her yerde onları adım, adım (ekip ediyordu. Dostoyevski, karısım aç bırakmak korkusile bir Kiz