19 Mart 1938 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 2

Ş — ŞAT F AKSAM POSTASİ Sahibi ve Weşrigat Müdürü Hasan Rasim Us İîbıl RE EVİ : istanbul Ünkara caddesi ürtese, isieuteri Tit Tetgref sdreei| tsnbal HARKİ Yazı işleri telelonu. 23872 idere — «, “* : 24370 ilân & & : 20335 ABÖNE ŞARTLARI Türütye Brerti Benelik 4.406 A #.1700 Ka © #viik ”. $ öçük ... 4 * Gyiük .. 4 Dış Siyasa Sıra Litvanyaya NŞLOSUN heyecanı geçmeden Baltık A rildiğine göre, marlın on — birinci günü Litvanya ile Polonya arasındaki hudut ü- serinde bir müsademe olmuş ve bu müsa- |Ş deme nelicesinde bir Polonya askeri Öl. ($ müştür. Bu hüdisenin Polonyada beyecan uyandırdığı, hariciye vekili Bek' in bu yüzden seyahatini kısa keserek Var (f şovaya avdel elliği ve avdet ederken de İŞ Berline uğrıyarak Hitler ile görüştüğü bil. gdirilmektedir. Litvanya ile Polonya arasındaki müna- sebellerin on sekiz senedenberi — normal bir safhada bulunmadığı hatırlanacak o ($ hbursa, beş altı gün evvelki hudut hâdise. siyle meydana gelen gerginliğin tehlikesi anlaşılır. Litvanya, Estonya ve Letonya ile bera- (l ber eski Rus imparaltorluğundan ayrılmış İki buçuk milyon nüfuslu küçük bir Bal. ( tık memleketidir,. Fakat Litvanya müsta- kil hayata ayak basar basmaz, büyük kom suşu olan Polonya ile arasında büyük bir (6 İhtilâf belirmiştir. Polonyanın — şark hu. dulları Versay muahedesiyle çizilmemişti. Mluahedenin imzasından sonra bu hudut, ve dolayısile, Polonyayı Litvanyadan ayı- (l racak olan hudüt, enternasyonal bir ko. misyon taralından çizildi. Polonya ve Lit. vwanyanın da muvalakiyetlerile çizilen bu hudul Vilna şehrini, Litvatyava terke- diyordu. Fakat protokol iİmza edilir edil- mez, Zelikopsaki namında bir general Vilna Özerine yürüyerek bu şehri Polonyaya il. hak etti. Önce Polonva hükümeti, Zeli- kapskinin bu hareketini takbih etti. Fakat “asl., generale karşı da asker gönderemi. ( *2tssteteeaa descka yecefini bildirdi. Üç sene sonra da sefir- ler konferansı, (İngiltere, Fransa, İtalya ve Japonya sefirleri) Vilnayı Polonyaya |. verdi. . Litvanya buü olup bittiği tanımamıştır. Ve 6 zamandanberi, iki devlet arasındaki siyas! münasebeller İnkıta halindedir. İki memlekelt arasında tlcarel münasebeti ku. rulmamıştır. Şimendiler — münakalesi ke- #llmişlir. Litvanya ana yasasının dördüncü maddesine göre, Vilna, Litvanyanın dev. et merkezidir. Fakat idare muvakkaen başka bir şehre - Kovnoya . nakledilmiş bultunuyar. Vilnanın Polonyaya İlhakını tanıtmak İçin bu on sekiz sene iİçinde Lehistan la. 'zalından yapılan bütün teşebbüsler netice iwermemiştir. Hattâ her iki taralfın Vilna hakkındaki noktal nazarını muhafuza et. mesiyle beraber, iki devlel arasında nor- 'manl münasebetler kurmak yolundaki me- mai de semeresiz kalmışlır. Bu ilibarla bü- yük harbtenber', şarkl Avrupanın bu mın. tokası sulh ve müsalemet bakımından has- Bas ve lehlikeli olmakta devam etmiştir. İ Fakat Polonya ile Litvanya arasındaki münasebeller, Litvanyanın diğer bir me- selesine işaret etmeksizin, lâyıkile izah e- gilemez, Bu da Memel meselesidir. Litvan- ya, eski Nus İmparatorluğundan koparı« Jan topraklar üzerinde kurulmuş bir dev. Tet olmakla beraber, harpten evvel, Alman yaya aoit olan Memele de sahiptir. Memel gebri Versay muünhedesile Almanyadan a. Dınmiış ve mükadderatı etrafında görüşü. Türken, bu dela da Litvanya emrivaki ya- parak bu şehri işgal etmişti. Birkaç sene sonra o zamanın diktatorası olan sefirler koönferansı bu ilhakı tasdik etli. Fakal bir gşartla: Memel ile Almanyadan koparılan küçük mıntakanın idarl muhtarlığı hair olması şartile, Memel şehriyle muhltar mın takanın nüfusu yüz kırk bin kadardır. Ve bunun da yüz bini Alman, kırk bini Lit. vanyalıdır. Memel, Litvanyanın hüküm. ranlığı Takat Milletler cemiyetinin mura. kabesi allında muhtar bir idareye tübhi olarak 6 zamandanberi idare edilmekle bernher, ikide bir, Alman — unsurile Lilt. vanya hükümeli arasında mesele çıkmak- tadır. Hiç şüphe yoktür ki Almanya Me- meli almak İcin bir fırsat koluyor. bina. ennleyh küçük Litvanyanın derileri bü- yüktür bir defa Vilna yüzünden otuz mil. yonluk Polonya iİle ihiilAf — halindedir. Memel yüzünden de yetmiş beş milyon- Tuk Almanya ile karşılaşmaktadır. Alman- ya iİle Polonya arasındaki — münasehbetler burün için samim! olduğundan, kollektif barış sisteminin yıkıldığına ve Avuslur. yanın misalile, büyük devletlerin küçük devlelleri kolayca yutup hazmedebilecek- leri de anlaşıldığına göre, İki devletin Lit. vanya Özerinde anlaşmaları için son hudut bâdisesi bir fırsat telâkki edilebilir. Al. manya, belki, Avusluryanın — ilhakından sonra halline sıra gelen koridor ve Danzig meselesini de bu arada halletmek istiye- ceklir. Almanyada Lehistanâ mahreç ola- ? denizi sahillerinden de heyecanlı ha- : berler gelmeğe başladı: Varşovadan bildi- |$ İ büyük |$ — $$ dükânları tahliye ettirmek sarure- $ i Vosru | Veğit mi? i Çürük binalar i $ — Yapılalı iki sene ancak olan seb- $ ? ze Ve meyva hölinde yer yer çökün- $i : tüler başlamış. Buraları payanda- $ *? larla tutturmak ve hüldeki bazı © H hasıl olmuş, Hal binasından son- İ ra yapılmış ve 1937 içinde uaçılan $ Biyoloji Enstitilsünde de koca bir $ çatlak binayı ikiye bölecekmiş gi- $ bi bir tehlike işareti halinde sırıtıp & durmaktadır. z Buna mukabil yapıldıkları tari- $ E hin üzerinden asırlar geçen bazı $ ! eski binaları yıkmak ioap ettiği sa- İ man nerede ise dinamit kullanıla- $ cak; ecdadımı? bunları © kadar | sağlam yapmışlar. : Eski binaların sağlamlığında bi- ? 4 Ta yapmak sırrı acaba ecdadımız- | $ la beraber tarihe mi karıştı? Çi- | mento, eski mimarların kullandık- $ ları “Horasan” n yerini tutmuyor | — Aklımıza geleni açıkça söyliye- | $ Tim: Yoksa inşaatı mümkün merte- $ be ucuza mal edip hükümetten alı- Şi j nacak para tüzerinden azami kâr | $ çıkarmak prensibi takip ediliyor $i da çürüklük ondan mı ileri geli- $ g yor? : i — Şahta kastetmivar ve kimseyi $ g itham etmek istemiyoruz; fakat | ortada hiç şüphesiz hoşa gitmiye- $ cek ve milletin paralarının heder olduğu zehabımı uyandıracak — bir vaziyet olduğunu da gizleyemiyo- $ N — Yeni binalar insa ettirerek şehri £ imar ediyoruz; güzel! fakat bunla- rın ömürleri eğer on seneyi bile & dolduramayacak — kadar kısa ola - Ğ caksa beyhude sahmet değil mi? — $ Müteahhitlere verilen inşaatı $ çok sıkı köntrol etmek lâzımdır. — (£ Hatay davamız. Cenevrede talepleri.- miz kabul ediliyor Cenev; $, 18 (A.A.) — Anadolu A- jansının hususi muhabiri bildiriyor; İntihabat komitesi mesaisini bitir . mek üzeredir. Hemen hemen bütün meseleler üÜzerinde itilâf hasıl olmuş gibidir. İtiraz ettiğimiz mühim ve esaslı bü. tün noktalarda Türkiyenin noktaina- zarı kabul edilmiştir. İntihabat esnasında İntihap İşleri dolayıSsiyle vaki olacak cürümlerin muhakemesi mahalli mahkemelerden alınarak bitaraf hâkimlerden mürek- kep hususi muvakkat bir mahkemeye tevdi edilmiştir. Metinlerin kati tahririni komitenin bu hafta sonunda bitirmesi ve kon - sey reisine tevdi etmesi beklenmek . tedir .Hatay iİntihabatma böylece en kısa zamanda başlanacaktır. Deniz müesseseleri takdiri kıyşmet komisyonu Denizbank — mülesseselerinin — elinde bulunan vasıtaların takdiri kıymetini yapacak olan komisyon faaliyetine de- vam etmektedir. Komisyon şimdiki hal- de bu müesseselerin verdikleri teknik raporları tetkik ile meşguldür. Dün Ankaradan şehrimize gelmiş - lan Denizbank müdürü Yusuf Ziya takdiri kıymet komisyonunun mesaisi ile de meşgul olmuştur. rak Memelin verilmesine — ve Danzig İle koridorun da Almanyaya ilhakına taraflar olanlar vardır. İtatya, dostu olan Alman. yanın' Örennere inmesini kabul etmek re- alizmini gösterdiklen sonra Almanyanın diğer dastu olan Polonya, Koridorun orta. dan kalkması lüzümunu lakdir etmek re- alizmini neden göstermesin? Bilhassa kar şilik olarak Memeli almak fırsalı çıkarsa, Fakat Memel yüzde doksan Alman oldu. Buna göre, Polonya burayı ele geçirse de, aynı “realizmin,, dikte etliği raruret al. tında bir zaman, Rene Almanyaya terkel. mek mecburiyelinde — kalacaklır. Cünkü Danzir de, Koridor da, — Memel de halttâ Cenubi Tirol C4 “Büyük Almanya,, hudut. ları içindedir,, , (Uluslan) Ahmet $, ESMER HABFR — Aİ:surn SÖt ... — — -— rx_____F Üa Hatıralarını anlatan CEYMS NonRoni Entellicens Servisin en meşhur casuslarından TEFRİRA NOo: 6[ Yakaladığımız casusun pantalonundaki gizli cepten para ve evrak dolu bir cüzdan çıklı Boş bulunup ağzından lâf kaçırdığı- nı farkeden Brige cevap vermedi. O- nun yerine Con Şerıdan, tıklım, tıklım dolu bir cüzdanı bana uzatarak cevap verdi: — Sualinizin cevabı burada olacak sanırım. , Cüzdanı alrp cebime koyduğum sıra- da polis hafiyesi Brigeye hitap etti: — Mevkuf kalacaksın.. Çünkü eski bir kürek mahkümunun böyle bir oyun- cak taşıması onun uslandığına delâlet | etmerz.. Böyle söylerken mevkufun cebinden kocaman bir brovning çıkardı. Brige - nin ceplerinden neler çıkmıyordu, ne- B0 ler.. Sustalr büyük bir çakı, ip, bir dü- dük, maymuncuklar, muhtelif cepleri- ne taksim edilmişti. Yelek ceplerinde de küçücük bir şişe içerisinde klorform, teneke bir kutuda da beyaz bir toz buk duk. Bu toz sonradan tahlil neticesin- de öğrendik ki siyanür dö potasyom imeş.. Serseri, bu müthiş zehri nasıl ve nereden tedarik edebilmişti?. Bu bu- suşta kendisine sormuş olduğumuz su- aller hep cevapsız kaldı. Öküz sinirinden yapılmış olan ve mükemmel bir kamçı teşkil eden pan- talon kemerini de sıyırıp aldıktan &on- ra Con Şeridam, mevkufun bütün cep- lerini araştırmış olduğu kanaatiyle doğruldu. Bu strada ben mevkufun du- daklarında belli belirsiz bir tebessüm farkeder gibi oldum. Bundan başka herifin Üzerinde hiç para bulunmayışı da nazarı dikkatimi celbetmişti.. Halbuki bu gibi adamla- rın Üzerinde gizli ceplerde mübim mik- tarda para bulunur. Bu sebeple Con Şe- ridanı ikaz ettim: — Acaba gizli cebi yok mu? Panta- tonu iyice muayene etseniz, . - Hıkklm. B L C e va5 TeSk Şüphemde hakhymııım. Herifîn par- | talonunun paçası içinde gizli bir cepte para dolu bir cüzdan, küçük bir şişe be- yöz bir mayi ve bir şırınga bulduk. Baaknotları saydık, yirmi bin frank kadardı. . Vp da Con Şeridan sordu? — gü — Bu paraları nereden aldın?, Küstahça bir cevap aldı; — Eğer sana sorarlarsa bilmedifini söylersin! . Polis hafiyesi aldırmadı ve sualle- rine devam etti: — Bu şişedeki mayiin ne olduğunu da bilmiyor musun? — Mütecessis adamlardan nefret e- derim!. , — O halde neden bizi dinliyordun? — O benim bileceğim iş!.. Heriften söz koparmanın şimdilik imkânsız olduğunu anlayınca Con Şe- | ridan pencereye gidip ıslık çaldı. Biraz sonra sokağa gelen dört polise yukarı- ya çıkmalarını işaret etti. Polisler ©- daya gelin:e mevkufu göstererek: — Bu adam çok tehlikeli bir mücrim- dir. Kimse ile temas etmemesi lâzım- dır. Doğru emniyet müdürlüğüne gö- türünüz ve ihtilâttan memnu olduğunu bildiriniz. Ben sonra müdüre izahat veririm, Artür Brige polisler tarafından gö- türülünce, Con Şeridanla beraber, mev- kufun ceplerinden çıkardığımız evrakı esaslı bir şekilde tetkik ettik. Bunlar arasında, ilk bakışta şüpheli görülmi- yebilecek bir mektup nazarı dikkatimi çekti. Mektupta şöyle yazılıyordu: “Aziz dostum, sizi görmeğe geleceğim, Con Armos- trongun sipariş edilen buğcayları bize teslimden imtina etmesi muhtemel gö- rülmüyor. Ona, Yalın, sükütu dolayı- siyle endişe ve hayrete düştüğünü söy- leyiniz. Belki de Reddi ile tekrar ticari münasebata girişmiştir. Her halde Yal ile 'Meyer on:) n bütün mahsulünü da- ima ve isted'ği fiyat üzerinden satm al- mağa hazırdır. Çünkü onun malları, maalzsef ınlvcutlını en İyisidir.,, " Horri Friman Con Şeridata mektubu uzataralk fik- rini sordum: — Buna ne dersiniz?, Polis hafiyesi mektubu dikkatle ve iki defa okuduktan sonra: — Mahsus müphem yazılmış ve şif- reli olduğu hissini veren bir mektup... — Evet, Ben de öyle düşünüyorum. İnşaallah şifresini çözebiliriz. Fakat hiç ümidim yok.. Çünkü mektup “parmak- | lık usulü,, (1) ile yazılmış ga'.ba... Bu “parmaklık,, elimizde olmadıkça şifre- yi halletmemiz tesadüfe bağlıdır. Con Şeridan atıldı: — Aman, öyle ise mesele yok.. Çün- kü cüzdanda bir de karton var. — Mükemmel! Eğer bu karton mek- tubun yazılarına uyuyorsa hakikaten mesele kalmadı, demektir... Kartön, mektuba tetabuk ediyordu. Mektubu masa üzerine dört harita çi- visiyle raptettim ve kartonu da onun ü- zerine koyarak mektubu — halletmeğe çalıştım. Fakat heyhat! Açık ve kalan harfler mânasız bir takım kelimeler teş- kil ediyor, mektubun şifresi halledilmiş olmuyordu. Epey uğraştıktan sonra mektubu, ayni ebatta bir kâğıda dakti- lo makinesile yazıp bir de öyle tecrübe etmeği düşündüm. Con Şeridan aşağıya inip bir dakti- lo makinesinde mektubu kopya etti. Tecrübeyi tekrar ettik ve bu sefer mu- vaffak olduk, Kartonun deliklerinden gördüğümüz harflerle teşkil ettiğimiz kelimeler şöy- le bir cümle oluyordu: “Dikkat! Ceyms Nobodi Plimuta ha- reket etti. ,, — ö Hans Fuş (Devamı var ) (1) Bu ııulde casus bir kıırtomı mumı. lif yerlerinden murabbalar şeklinde deler. Sonra bunu o karton ebadında bir kâğıl Üüzerine koyarak kartondaki deliklerin a- çık bıraktığı yerlerden kâğıda istediği harfleri doldurarak lâzım olan şeyleri ya- zar. Sonra delikli kartonu kaldırıp, hartf-. leri işle alâkası olmiyan kelimeler şekline sokar, Bu yazının gideceği yerde de ayni şekilde delikli bir karton mevcultur. Bu karton yazıya talbik edilince açıkta kalan harfler birleştirilerek verilen malümat an- laşılmış olur . Atatürk İran Şehinşahının yı dönümünü tebrik etti Ankara,, 18 (A.A,) — Alâ Hazreti Humayn Reza Şah Pahlevinin velâ . detinin altmışıncı yıl dönümü müna - sebetile Reisicümhur Atatürk ile Ma- jeste Reza Şah arasında aşağıdaki tel- graflar teati olunmuştür: Alâ Hazreti Humayün Reza Şah Pahlevi, Şahinşahı İran — Tahran Velâdeti Şşahanelerinin altmışıncı Yildönümü münasebetile en samimi | tebriklerimi arzetmekten çok haz duymaktayım. Yüksek ve feyizli ida- releri altında döst ve komşu İran dev- letinin günden güne artan inkişafını görmekle bahliyarım. Bu vesile ile sati biraderanelerine uzun ömür ve saadetler diler ve kardeş İran mille . tinin refahı hakkında halisane temen. nilerimi tekrar eylerim. K. Atatürk Türkiye Reisicümhuru Ekselans Kemal Atatürk Ankara Velâdetimin yıldönümü münasebe- tile gönderilmiş olan muhabbetâmiz tebrik telgraflarını büyük bir sevinç Ve minnetla aldım. Bilmukabele zati devletlerinin saadet ve se'âmetlerini dost ve komşuü Türkiye devletinin hi- maye ve irsadlarmız altında yüksel - mesini ansamim temenni evlerim. Reza Şah Pahlevi * * & Büu mes'ut yıl dönümü münuıehet!- le Hariciye Veki'imiz'e İran Hariciye Nazfrı arasmdn da tel"mflar tea.t! * | *CAsus’? macunuy : Çarenmba l&küılırmı ve 28 mart pazartesi (Ka. dıkâv « SqrımMıı hnvıl: İ süvarer v RKİN) 5 perde pnıı. 20 de Adapazarı, marlesi ak$amı Tokatliyanda verllecek“f' * . - — “baba Hindistanda (türkçe) ve beynelii = Ki — 319 MART — 1938 19 MART — 1938 cummw v Hicrt: 1357. — Muharrem:-17 ; Knlınııclmı ıelmesi y —,.? 12,22 ıuı ıs.zo ıı,ıı Lüzümluü — Yeleofniar 431 G ğ B ee ei a e z " TYaksi ötomobili istemek ICİP Beyoğlu eheti: 49084 Bebek ethetir 98 « 101 KW6” Göy cihetir SO44T. z Ceniz . voll.rı Yarküy takelaferine ıımırıı Karahireya varir Akdeniz paostası: Yarın saat 10 da haröe ket edecek olan vapur; Gelibolu ve <| nakkâleye uğradıktan sönra İmroza Karadeniz poslası: Yını sant 12 de kacak olan vapur; Zonguldak, İnebolu eb' yancık,Samsun, Önye, Gireson, Vakfık ve Trabzona uğradıktan sonra Rizeye decektir. HMüzelar smtmamz m'—-———-—o: Ilılı.ıdınınıııuıınıııı Titarei ve Saszayi gesi, Sılıhi müze: * ııuınuııaıınııı»ıoaııunı:ıw i ür.4 Fürk ve İsilim eserleri mükesi Pauzarteriden Ber gün sxat 10 dan 18 ya kadar ve Cuma günleri * dan 1T ye kadar. ağıktır: aat Topkağı Müzesi ber gün sant 13 den 16 ya hteği vi Memileket dışicenir seferilt G DAĞ HSA 10 65 eati müsederirere Balı 18 de Malyan vapurları: Cuma günleri east 10 da y Brendiri. Venedik. Triyasteye, Avrupa tattı : 4 Birkeci Tataayon Müdürtüğü: Telefoa TİOTU ” Yeniplem ekapresi her gün aıı—ııeuııııııııh uvnıvwnmmîaum vasalat eder. IMWÜD“W 10.22 de gelir. Edirna postası her gün adat W.50 de barekst ııl"_' 1033 de gelit | ANADOLU HATTI:! Het gün bareket eden şimendife-leri Bant 8 de Konya, V da Ankara 1518 de Ki ve Şamsun. 15.30 a Kakişehir, 19410 da Ankarl ıııuınıırııuııuvııwn—uw" v“ Musula kadar wler etmektedir Toplantılar * Çocuk Esirgeme kurumu balosu, cü- # * Deçent Enver'Ziya,cumarleci gü at 20,30 da Beşlilu halkevinde Çana “.4*“ ıı!ııu konlerans verecek , “?â;ı ı'lıhıırlu sant 21 de Kt: ' dıköy virıdu skender Ardanın İ$ rakile şahsiyet terbiyesi mevzulu bir ferans verilecektir. * Pertevniyal Hsesi mezunları nun bazırladığı “Pertevniyal martesi akşamı Ünyon Fransezde :e:tğr." sene Bugün na oıdu? * Eroin kaçakçısı bir. gümrük memurü” raladı. a Bi ’:ıdım Simpsonun eski kocasile :_ ; lan nikâhının: bozulması İmkânsız P. yıldığı için Vindsor dükile — evl a _ç cek, W _ Sinemalar Türk: Aşk için yaşıyot. Melek: Kar ::g'_ Saray: Kızıl rahip.İpek: Zenda mah ları, Sümer: Aık kanatları. Sakuruı YÇ j ovboy. Yıldız; —'rırlıel"mıınmıııı hlldlmcmiulr Ws kanunu ve kızıl izdivaç. Şark: :ıı;ıı.ıııl ;_ı Tren tomnlın Asri: ..g y ve Tarzan kaçıyor. — Sancak: Rhmet (türkçe) ve Batakhane kurtları, fer: Hücum taburu. Kurfuluş: Gönlüm *' . ni istiyor ve bombalar yağarken. 8 n İSTANBUL , Şi Ferah: Üç film birden Akdeniz R.. içinde, Maskeli kadın ve Vahşi — koşu, k martesi pazar İlâveten varyete) ş Azak: Üç silâhşorlar (türkee) WAIİ ya haberleri ve Miki Mavz Milli: yankesici. Alemdar: Ali baba Hindislaf Ülürkçe) ve beynelmilel ıımkeılcl.f | BESİKTAŞ: M | Suıtpırk Leylâklar ıçukcnı ÜSKÜDAR: Hıı;j Levlâklar acarken SAMATYA: | Şen: Rus - Japom muharebesi (W'“" ve Gümüş mabmuz, ; I BAKIRKÖY Miltiyadi: Şeyh Ahmet (W)â "'..“İ— “YETKBAŞİ DRAM GLAMI 20,30 da j a HDANAIIİ Pandeli Horn Fahri Kui — SPERET KIBMİ N N . DALGĞA ) Romedl 3 perde Yııın Ekrem Reşli: Pazar günleri 1530 da Mııılııq 4 TURAN TİYATROSU çit Sanatkâr Naşlt ve arkadaşları rl“" Hakkı.Rusen, Eyün Sahri ve llıl'kı N “u' Matmazel Mlçef Plncef vıryolu nin rakile ,.,ııı PULSUZ MEKTUP şarkılı komedi 3 ERTUĞRUL SADİ TEK TİYA İ Fiş Salı. (Rakırköy). de Sexe |