19 Mart 1938 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 1

(umarlesi 19 Ulus Basımevi Çankırı caddesi Ankara Telgraf: Ulus - Ankara TELEFON MART Başmuharrir y1li L93.6 Fransızca Ankara 1063 ŞAG ğ'nzı işleri "-?"'İSĞİ 5 KURUŞ !îır!; emuclıu-lug nn ADIMIZ ANDIMIZDIR » ŞEHİR STADYUMUNDA 19.3.1938 Cumartesi, saat 15.30 da Üçok - 20.3.1938 Pazar, saat 13.30 da Gazi - Tica- - Mühafız. ret liseleri, Pazar, saat 15 de Kır koşusu, Türkiye birinciliği, Pazar, saat 15.30 da Üçok - Har- biye, olonya ültimatoma cevab bekliyor Lifvanyaya cevab için verilen mühlet bu gece saat 22 de bitmiş olacaktır Litvanya müsaid cevab vereceğe benziyor Atatürkü dinlerken Mukaddes tabanca Harp Akademisinden çıkar çıkmaz Beşinci Orduya sürülmüş olan Erkş- nıharp Kolağası Mustafa Kemal'i bir aralık Selânikte görüyoruz. Bu, usulü dairesinde izinli bir geliş değil, istib- dad devrinin tarassut ve takayyüdün- den sıyrılarak bir kaçış idi, İzah ede- lim: Mustafa Kemal, Beşinci ordunun Yafa mıntakasında piyade stajı yapı- yordu. Fakat ruhu, inkılâp idealinin yüksek ilhamlariyle dolu idi. Şamda, bir gece, tüctar veya doktor Musta- fa'nın evinde kurduğu “Hürriyet ve Vatan Cemiyeti” (1) teşkilâtını Ma- kedonya'ya yaymağı düşünüyordu. Kafasını ve kalbini saran bu düşün- ce ile o, bir gün Yafa'yı terkederek Mısır'a kaçtı- Hedefi Selânik idi. Bu- raya girebilmenin yolunu hazırlıyor- du. Mısırda çok durmadı. Akdenizin Vapura Binerek Pire'ye çıktı, oradan Atina'ya gitti. Burada vaziyeti ve Se- lânik'e girebilmek esbabını tetkik et- tikten sonra kararını verdi ve Selâ- nik'te Erkânıharp Yüzbaşısı Ahmet Tevfik'e şu üç kelimeli telgrafı çekti: “Parti bateau grec”. Ve bir gün Pi- re limanından Selânik'e kalkan Yunan bandıralı bir vapura binerek doğduğu diyara yollandı. —Arkadaşı Ahmet 'Tevfik, vapurun ismi yazılı olmıyan bu müphem telgrafı aldığı tarihten itibaren hergün bir kayığa binerek Selânik limanına giren Yunan vapur- larını birer birer ziyaret ediyor ve her defasında aradığını bulamadan, dö- nüyordu. Nihayet Mustafa Kemal'in bindiği vapur Selânik önünde demir- ledi, Ahmet Tevfik, hüviyetini gizle- mek için arkasına bir muşamba giymiş olduğu halde, bir sandalla vapura ya- naştı. Biraz sonra iki arkadaş, aynı sandalla gümrüğün rıhtımına çıkmış bulunuyorlardı, Mustafa Kemal burada üüç sorgudan geçecekti: Gümrük memurları, polis memurları, askeri inzıbat memurları... Tıpkı kaçan bir nefer gibi gelen bir Erkânıharp zabiti için bu sorgulara cevap vermek müşkül, belki de imkân- sızdı. Fakat bir arkadaşı Selânik Mer- kez kumandan muavini Mümtaz Yüz- başı Cemil (şimdi Tekirdağ saylavı, sabık Dahiliye Vekili Cemil Uybadın) onun imdadına yetişiyor. Mustafa Ke- mal'in seyahati tarzından evelce malü- matı olan Yüzbaşı Cemil, lâzım gelen tertibatı almış, Pire'den bir zabit gelip ismi Mustafa Kemal olduğunu söyle- yince serbest bırakılması için iskele- deki inzibat memurlarına talimat ver- mişti. Yüzbaşı Cemil'in bu tertibatın- dan Ahmet Tevfik bile haberder de- ğildi. Mustafa Kemal, annesiyle karşı karşıya: Mustafa Kemal, Selânik'e çıkar çık- maz, Sanayi Mektebi karşısındaki evi- ne gidiyor. Mustafa Kemal bu evde dünyaya gelmiştir. Ana oğul karşıla- şınca annesi, çocuğunun başına bir fe- lâket gelebilmek endişesi içinde soru- yor: — Ne cesaretle buraya gelebildin oğlum? Hem nasıl geldin? Devletin ve Padişahımız Efendimizin — arzusuna mugayir bir iş yapmış olmıyasın? Mustafa Kemal: — Merak etme anne, diyor, müsterih ol! Benim buraya gelmekliğim lâzım- dı onun için geldim. Padişahımız E- fendimizin ne olduğunu da şimdi de- ğil, fakat yakın zamanda sana göstere- ceğim, Yazan: Profesör ÂFET Türk Tarih Kurumu Asbaşkanı Maamafih vaziyet hiç emniyetbahş değildir. Mustafa Kemal'in ortada gö- rünmesi istibdadın gözcülerini derhal harekete getirebilirdi. Bunu düşünebi- len Mustafa Kemal, bir müddet evin- den dışarı çıkmadı, kendi arzusiyle e- vinde mahpus kaldı. Bu müddet zar- fında kimse onun Selânik'te bulundu- ğundan haberdar değildi. Mustafa Ke- mal bu ihtiyari mevkufiyeti zarfında maksadı uğruna faaliyete koyuldu. İlk teşebbüs : Mustafa Kemal'in Selânikte ilk te- şebbiisü orada o devrin şöhretli bir pa- şası ile mülâkat oldu. Mustafa Kemal daha Şam'da iken bu Paşa ile muhabe- re etmişti. Onu kendisine bir vatan- perver ve ihtilâlci olarak tanıtmışlar- dı. Mustafa Kemal, onun şahsında bir yı açan adama ismini vererek paşaya haber gönderdi. Derhal kabul edilece- (Sonu 8. inci sayfada) GÜNDELİK Dost İran'ın bayramı Sâdabad paktının İran meclisi ta - rafından müttefikan tasdiki haberi, Sa Majeste Şahinşahın mesud yıldö- nümü gününe tesadüf etti. Her iki haber, dost ve kardeş milletlerimiz için iki ayrı sevinç vesilesi olmuştur. Cihan nizamının bu derin kargaşalı- ğı içinde, bir sulh ve basiret vesikası o- lan Sâdabad paktını müttefikan tasdik etmekle, İran milletinin mümessilleri güzel bir intibah daveti yapmışlar- dır. Yıldönümü münasebetile İran milletinin kurtarıcısı olarak selâm - ladığımız Sa Majeste Şahinşahı, bu tasdik fırsatile şark sulhunun bü- yük âmillerinden biri olarak kutla - maktayız. Öh döl asrın politika soh: betlerinde osmanlı imparatorluğu- nun adı “hasta adam,, diye geçer- ken, bu sohbetleri yapan avrupalıl, için, İran, Çin seddi kadar uzak ve onda cereyan eden ahval Kaf dağı - inkılâp arkadaşı bularçağı, Kanaatiyleri — — AVUSTURYANIN S aa o AUSY A?le Ta nelayn !0"!2! e ...mo—oo KA ..'“'x #Makov o gBıaIİsfoİî . rafından karşılan- © 'oı'V) mış bulunuyordu. o Bizp î ö Salonda Avusturya M in8. a : umumi valisi Says O©VARŞOVA — Aresf-litosk . e * ülce İnkuart ile bütün A alman nazırları da ı'ıl L .....""”"'-._l%ı.,gk'l' v “Vidbi t a x lv’rılıııı ı'. e | v ..' d Berlin, 18 (A.-. 5 b A.) — Bay Hitler, ” Minsk P tam saat sekizden birkaç dakika evel Opera Karalda Ra- yiştag toplantı sa- lonuna girmiş ve o o hazır bulunanlar ta Varşova vaziyeti çok ciddi telâkki ediyor bulunuyordu. Rayiştag meclisi , reisi Mareşal Gö- ring, mebusların ve halkın şiddetli al- kışları arasında, tam saat sekizde celseyi açmış ve şu kısa hitabede - bu- Varşova, 18 (A.A.) — Gece - aşağı- daki tebliğ neşredilmiştir: Pat ajansı- nın öğrendiğine göre 17 mart saat 21 de Litvanya hükümetine bir Polonya notası verilerek bundan sonra sulh için tehlikeli olabilecek hâdiselerin tekrarlanmamsını temin için alinma- sı zaruri olan tedbirler tesbit edilmiş- tir. Polonya hükümeti tesbit edilen mühlet içinde bir cevab beklemekte- dir. 'Tebliğde tesbit edilen müddetin u- zunluğu tasrih edilmemektedir. İyi haber alan mahfiller yaziyetin ciddi olduğunu saklammaktadırlar, Ültima - tomun metni anlaşmazlığın hallinden evel Varşovada neşredilmiyecektir. Resmi mahfiller bu hususta beya- natta bulunmaktat çekinmektedirler, Bununla beraber anlaşmazlık hakkın - da enerjik tefsirlerde bulunulması ve Polonyanın Lityanya ile tabir olmı- yan diplomatik Mmünasebetler idâme etimesine imkâa bulunmadığı nokta- sında ısrar edilmesi hususunda mat- buata talimat verilmiştir, Sanıldığına göre, matbuatın bu hü- cumundan maksad, Litvanyayı korku- tarak onu Polonyanım tekliflerini ka - bul etmeye icbar etmektir, “Hüdüda asker yığıldi — | — Rayiştagın bu günkü — toplantısı, yeni Almanyada gördüğümüz — top- lantıların en mü- himlerinden - biri- dir. İlk defa olarak (Sonu 8. inci sayfada) bugün hükümet sıralarında bulunan Avusturya memleketi azâlarını selam- Atatürkle Riza Şah Pehlevi arasında Hududda teftişler yapan Mareşal Simgli Ridz Kavnas, 18 (A.A.) — Havas ajansı tebliğ ediyor: Litvanya hükümeti, sa- at 22 de doğru Talin'de Polonya elçisi vasıtasiyle hudud hâdisesinin hallinde ve bu kabil hâdiselerin tekrarlanması- na mani olmak çarelerini aramağa me - graflar teati olunmuştur : Alâ Hazreti Hümayun Rıza Şah Pehlevi Şahinşahı İran — Tahran — (Sonu 8. inci sayfada) (Sonu 8. inci sayfada) Ankara, 18 (A.A.) — Alâ Hazreti Hümayun Rıza Şah Pehlevinin velâ- detinin altmışıncı yıldönümü müna- sebetile Reisicumhur Atatürk ile ma- jeste Rıza Şah arasında aşağıdaki tel- Velâdeti şahanelerinin altmışıncı SÜŞRŞĞEŞÜERŞÜREERE M AŞ LAĞ nın arkasındaki hayat kadar meçhul ve masalımsı sayılırdı. Sa Majeste Şahinşah, bu kadar u- zak sanılan ve avrupalı için bu ka- dar meçhul İran'ı, birdenbire, mede- niyet dünyasının belli başlı ve en dinamik unsurlarından biri haline koymuştur.. Demiryolları ve yol in- şaatı, esaslı bir maarif programının tatbiki ve yeni nesillerin modern ha- yata alıştırılması için alınan cessur tedbirler sayesinde, komşumuz ve dostumuz İran, büyük terakki ve muvaffakiyet kaydetmiş bulunuyor. Sa Majeste Şahinşahın yıldönüm- leri dolayısiyle İran'ın yaptığı büyük bayrama ve duyduğu sevince, türk milleti iştirak etmektedir. Çünkü te- rakkiye ve medeniyete inanmış olan türk milleti bilhassa dost İran'ın ay- nı ülkülere bağlanmasından ve bun- ları reisinin enerjik ve kutlu idaresi altında tahakkuk ettirmiş ol ğ dan derin bir sevinç duymaktadır, İran, bizler için yalnız Sâdabadlı dostların birisi değil, aynı zamanda terakki, medeniyet ve barış yolun - da, güvendiğimiz yol ve ülkü arka - daşıdır. Milli bayr d dolayı dost milleti candan tebrik eder ve DBelleten; Sayı 2, “Vatan ve Hürriyet', _— vesile sayarız. Bugün 7 inci sayfamızda Avusturya hâdiselerine dair gelen en son resimleri bula- caksmız. Bu resimler tama- miyle doküman mahiyette- dir. ÖDT AĞ DKT DA E N | Okurlarımıza | Avrupa hâdiselerinin son de- rece ehemiyet aldığı bu günle- re ve, hiç bir akşam gazetesi in- tişar etmiyen Ankara şehrine mahsus olmak üzere “ULUS” un bir de akşam tabını neşredece- ğiz. “ULUS” un akşam tabı, an- cak mühim haber gelen müs- tesna hâdiseler zamanında çı- kacak ve bu suretle devlet mer- kezi karilerini . yirmi dört saat gibi uzun bir müddet havadis beklemekten kurtarmış olacak- tır, tay İntihabatına böylece en — kısa zamanda başlanacaktır. HATAY SEÇİM KOMİTESİNDE Mühim ve esaslı bütün noktalarda Türkiyenin istekleri kabul edildi Cenevre, 18 (A.A.) — Anadolu Ajansının hususi mu- habiri bildiriyor: : İntihabat komitesi mesaisi ni bitirmek üzeredr. Hemen hemen bütün meseleler üzerinde itilâf hasıl olmuş gibidir. İtiraz ettiğimiz mühim ve esa slr bütün noktalarda Türkiye- nin noktai nazarı kabul edilm iştir. İntihabat esnasında inti- hab işleri dolayısiyle vaki ola cak cürümlerin muhakemesi mahalli mahkemelerden alın arak bitaraf hâkimlerden mü- rekkeb hususi muvakkat bir mahkemeye tevdi edilmiştir. Metinlerin kati tahririni ko mitenin bu hafta sonunda bi- tirmesi ve konsey reisine tevd i etmesi beklenmektedir. Ha- Rayştağ feshedildi DA İŞTİRAKİYLE -10 nisanda- Yeni seçim yapılacak Hem Avusturyada hem de Avusturyanın ilhakı için Almanyada plebisit yapılacak Hitler dün Rayştağda hbir nufuk verdi Hitler Rayştag'da bir nutuk söylerken — ? I İngiliz kabinesi B. Çemberlayn ve Bn. Çemberlayn Harici leler hakkında Çemb layn bu hafta Avam Kamarasında be« yanatta bulunacaktır. Avam Kamara« daki mü elere ve ingiliz kabi sindeki huzursuzluğun sebeblerine aid tafsilât üçüncü sayfamızdadır. € Bi BUGUN İlâvemiz Bizim köy J