28 Ağustos 1936 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 11

2 AĞUSTOS — 193 Dil Kurultayının dünkü toplantısında Dört tez okundu, yabancı olduğu sanılan bir çok sözlerin ve bu arada “elektrik,, kelimesi- nin Türk kökünden geldiği anlatıldı Üçüncü dil kurultayının o dördüncü toplantısı dün Atatürk ve İsmet İnönü- Bün hururlarile Saffet Arıkanın başkan- Uiğında yapılmış, bu celsede | dört tez Şkuaup isah edilmiştir. Bu tezler sera - ile Naim Onat, o Ahmet Cevat Emre, Abdülkadir İnan ve İsmail Möüs*ak Mayakonun tezleridir. Naim Ona'ın Naim Onadın tezine göre: Türk dilinin Arap diliyle olan mü- , Masebeti yeni tanıklara ve yeni esas- & dayanarak isbat edilmiştir, Psk büyük Türk medeniyet'nin bütün di Ya medeniyetlerine kaynak olduğu Türk dili de bütün dillere kayna) olmuştur. A mst Cevst Emrenin tez! « #amet Cevat Emrenin müdafaa e m tezin mevzuu termitoloji mesele Bundan dört yıl evvel, Türk di. Pumunun ıslah den ve Tilmiş olan kararda yabenet dillerde lanılan terimlerin atılması ve yer lerine tlirkçelerinin konulması pro Sram olarak çizilmişti. Ahmet Cevat Emre siyantifik bir araçı srm&, yapn dan böyle bir karar- i, Tezini izahı etmek için “ "filo. zet, Kelimesini ve bunun (o “filezofi, Tilozofüik., şekillerini seçerek, dedi İ* *bunları seçişimin sebebi herkes $8 Grekçe olduklarına tüm bir iman taşınmasıdır, bundan sonra bu keli- Menin İki unsurunun “filos,, ve “So- fİâ, sözlerinin tahkikine başladı. Yürüttüğü araştırmada meb #rak' Avrupatım en makbul etimolo- ye kar lerine, müracaat etti. Bu lügat er “Bunesak,, “Grekçe etimolojik lü- Bati,, gibi eserlerdir. Bunların as si karanlık ve pk Ni ai “rak gösterilmektedir. Ahmet Cevat Emre Molojisinin karanl leme; bir sözün “eti- olmasnn ne olduğunu izah etti: “Bu keli- Melerin Grekçeye ” nerden geçtikleri Avrupa Alimlerinee malüm değildir. — Hint - Avrupa sözleri olduğu da tahakkuk etmemiş demektir, dedi, ei tiheti ilmin bütün seraitine muv ik bir surette tesis ettikten sonra k *rin Güneş - Dil teorisile tahlili- geçti. Ve şöyle söyledi: “Güneş - Dil teorisinin tahlillerinde “w T ameliyenin bir “niçin, i ve her hiçim, be bir “pünlü,, sil vardır. Ben| büyük Hbiztikle bu “nirin,, leri somru) a4 inin “çünlcü., lerini bulup ka- Tel etmiş adamım, Burnda da bu tah- HE "ini surette yürüteli Bunun üzerine Günes - Dil teorisi. başlıca ameliyeler! olan ana kökü b # düşmüş Vokeli iade işleri İ'mi esaslara istinat e Birer birer kelimel, elemanları» mazarak Türk ve Yakut lüzatlarma acaat etmek suretile manalarını bit etti, Bu gekilde gerek “filos,, ve (R. “sofla,, kelimelerinin tiirkce Sİson — en) ve bundan çıkan (fil, ani İlim) ve (sap, sav — söz) ve duğu, — ders) sözlerinden çıkmış ol- bet eği va İtiraz kabul etmez şekilde is- Mr #uretle Avruna âlimlerince eti- gi karanlık olan bu kelimelerin koydu saad olduğunu apaydın meydana Bütün meselenin bundan ibaret ol dari terminolotide kullanıl: Öldüler çok tabirlerin h karını ilâve etti, ya Kültür âleminde kullamlan fe- Telrin esasları (Grek, Lâtin) dir. day olamazlar gibi bir kanaatte m edehitir ?,, die sordu. Bun Vruna Lengüstiğine de göyle bir 1 Sorduz Nieog ÇE Makbul, en mutena eserleri. Bözleyi eçhul ve karanlık kalan nice teren, eydinlatan ve menşelerini gös- mizg' Ehcelere lâkamt kalabilir misi- » Ahmet Cevat Emre ana dili, Pali yeolmmuş, yalnız yazma niisha- Yanm her tarafina yayılmış benzetti ve sözlerini şöyle U iğ kitaba a2. Kitabın en orijinal ve sahih Büyük Okyanostan Trma sonunda artık. “Bundar.| gile Dünkü Kuruliey celsesinde tez okuyan'ardan (üslle) Noim Onad, Ahmet Ce- vat Emre, (altta İsmail Müştak Atlas denizine Radar yaylan geniş bir saha üzerindeki Türk lehçeleridir. Bunların bizimle beraber, Güneş - Dil teorisinin tahlil metodlarile mütalea- sina Avrupa dilcilerinin iştirakini tes) menni ederim, “Türkün güneşine bir şairimizin iki mısramı hitap ederek bitiriyorum: Atatürk Atatürk anthınz sana Güneşinden içtik hep kana kana,, Abdülkadir İnanın tezi çahanei, Cewat. Fim; sönme söz. Pröfesör Abdülkadir İnar'a verilâi. Abdülkedir Oİnan'ın tezi şöyle hülâsa edilebilir? “Güneş - Dil Teorisin: göre hiç bir kelime vokalle bitmez, iutlak bir kon - sonla biter. Yani vokal ek olmaz. Bu gibi görünen kelimelerin > sonunda “g' konsonu bulunmuş ve müruru zamanla Aşınıuştır, Bir çok kelimeler bu *3“ konsonu “h. k. g, y, v” konsonlartından dönmüştür Türkçede sarı, kuru, ul, darı gibi ke- limelerde “𣔠nin düştüğü, “tav, bav” gibi kelimelerde “g” nin “v” ye ve Bey. Sağış gibi kelimelerde “g” nin “y” ye döndüğü klâsik ekole mensup bilginlere! de malümdur. Fakat baba, aba, ata gibi kelimelerin sonunda bir konson olaca ğını klâsik ekol hatırma bile getirme * miştir. Türk dilindeki bu konsonu Gü neş - Dil Teorisi keşfetti. İ !smali Müştak Mayakonun tez! İsmail Müştak Mayakon ilk önce » il - kelimesini ele alarak ihticaç ve itimada salih me'hazlerin bu kesmenin biribirin- den çok farklı geldiğini söyledi ve muh. telif İehcelerdeki mana farklarını izai etti, Gerek bu kelimelerin. gerek - ilki- kelimenin tahlillerini yapan İsmail Müş. tak, bazı etimologların Türkçe kelime - leri tahli) ederken ana köke yanlış mana vermek dolayısile kelimenin de manasın: tayinde hataya düştüklerini söyledi ve dedi ki: “— Türk dilinin ya dillerine nasıl kaynak vazilesini gördüğünü izah ve kelime unsurlarınm manayı tayinde ne gibi roller oynadığını tesbit etmeğe mu vaffak clan Güneş . Dil Teorisi bir ta raftan bu vazifeyi yaparken, diğer ta- raftan Türk kelimelerine yanlış mana veren yanlış metodlarla mücadele etme ği de kendisi için bir zaruret telakki &der, Bu, hemi kendi vazifesinin selame- ti, hem de İlmin iffet ve ssaleti namına ihmali caiz olmayan bir vazifedir: İsmail Müştak Mayakon, Arap alim- lerinin yanlış mana verdikleri bazı ke- Jimelerin doğru izahlarınr insanların 1 teşi nasi kesfettiklerini izah eden b Türk mitolojisini anlattı. Hatip elektrik ve valtrık kelimelerinin köklerini araştırıp bunların #sorfolojik bakımdan birbirlerinin ayni olduğunu izahdan gönra - otlamak me geçdi ve ilmi izahlarmı şu cümlelerle tamamla dı. “Türke ve Türklüğe Güneş altında! her hakkı İayrk olduğu her feyzi, her ni- İyerellarıni öküdü: veoyarmtoplanılmak Mayakon, Abdülkadir Inan meti, her kemali vermek azmile uğraşan büyük baş, Türkün medeniyet, ilim ve irfan yollarında muhtaç olduğu vası taları da gafletin ve haletin tahakkü milinden kurtarmağa ahdetmiştir. Bu ahd bizim için en büyük müjde ve en büyük inan kaynağıdır.” Tebrik telgraf arı Bundan sonra baskan Varşova ilimler yeti Şark şubesinden ve Napoli yü! 8ek Şark enütitüsüriden gelen tebrik tel- üzere celseyi tatil etti. Komisyonlarda Dün, umumi toplantıdan evvel, Güneş - Dil Teorisi ve dil kar- şılaştırılmaları komisyonu toplanmıştır Bu komisyonda Profesör Ahmet Ce vad Emre'nin dün okuduğu tez etrafın. da fikirler teati edilmiş ve ecnebi pro #esörler de esas itibariyle tesvibkâr olar kanaatlerini söylemişlerdir. Rusyada otomobilcilik Dokuz bin kilomet- relik kadın otomobil rak bir kadm otomobil yurış'na Mos. kovada 31 temmuzda başlanmıştır. Dokuz bin kilometre üzerinde ta- pılacak bu otomobil yarışına, M4 Sov. yet otomobili ile 44 kadın şoför, ma.| kinist, mühendis, doktor, gazeteci, si.! nemacı ve fotoğrafçı iştirak etmekte- dir. Yarış, Sovyetler Birliğinin mer. kezi kısmında, Ural ve Kazakistan steplerinde, Karakurum çölünde, A.! ral gölü mıntakasında, Ukranya Bielorusyada cereyan edecek ve tah. l min edildiğine göre, yarışa iştirak e. den otomobiller, iki ay sonra, Biosko-| vaya dönecekler ve yarışı bitirecekler.| dir. Bu yarışa iştirak eden kadınların ekserisi gençtir. İleyetin kumandsnı| Anastasya Petrovna Yolkova ancak! 31 yaşındadır ve Moskovada Şimal| denizyolları merkez idaresinde şofür. lük etmekte, geceleri ise, gece halk ü. niversitesinde tahsil görmektedir. vel Bayan Volkova, bu yarışın. Sov- yet xadmlığının cesaret ve pervasız. lığını ishat edeceğini ve Sovyet kadı. n'nın tekniği hazmetmiş olduğunu gös! tereceğini bildirmiş ve muvaffakiyet ten emin bulunduğunu da ilâ miştir, | manın en üst katında sokak yüzünde (Baş tarafı 1 yap O zamandanberi İstanbulda inşa- at bu izahnameye göre yapılıyordu. Bir kaç ay evvel İstanbula gelen ve müstakbel plân yapacak olan Fransız gehircilik mütehassısı Prost, bü izahnameyi tetkik elmiş, izahna- mede yeniden tadilât yapılmış, eski izahname hükümden iskat edilmiştir Yeni izahnamenin mühim mâdde- lerini yazıyoruz: 1 — Yapı ve yollar kanununun dör- düncü maddesinin E fikrası mucibin ce göhir içinden geçen oRgimendifer hatlarının istimlâk hudutlarından i- tibaren her iki tarafından 30 metre- lik bir saha dahilinde inşaata müsaa de edilmiyecektir. Su kenarlarından veya rıh;| m yapılabilecek noktadan (itibaren! 10 metrelik sahada hiç bir suretle in şaat yaptırılmıyacaktır. 3 — Abide, mabetlerin etrafında gn az 10 metre saha dahilinde inşaat memnudur, Bu gibi eserlerin hududu- nun hangi noktadan itibar edileceği- nin tayini ve esere göre en nz 10 met- re olan yukarıki mesafesin tesbiti belediye reisliğince yapılır. 4 — Üç kattan fazla binalarda bi- çıkma ve şahniş yapmıya (müsaade edilmiyecektir. 5 — Belediyece bitişik bina yapıl- ması mahzurlu görülen yerlerde İleri plânı yapılıncaya kadar sokak geniş. liği ne olursa olsun ancak bir kat yüksekliğinde bitişik bina yapılmağa izin verilecektir. 6 — Sahi! arsalarında, su kenarla rından itibaren 30 metre dahilinde ve 10 metreden sonra olan sahada inşaat yapılamaz. (İstenilirse ietikbal hari- tasmm ikmaline kadar arcaek bir kat. Ni olarak zeminden itibaren 5 metre) irtifadan fazla bina yapılmıyacaktır. 30 metreden sonraki kısımda ya- pılacak mebani ayrı ahkâma tabidir. inden ayrı ev | yapılan| yerlerde bina yüz çizgisi belediyece tesbit edilmek sartile bina azami yük sekliği şu esaslara göre tesbit edile cektir. Eİ veaile sana- yıl sere s! Iktisai Vekâleti 10 bin Wira mükâfat dağılacak Küçük sunullarla evlerde yapılan aile işlerini teşvik etmek ve bu gibi sanayiin himayesi yolunda ne gibi ted- birler alınması lâzım geldiğini öğren- mek maksadile Ankurada 29 ilkeşrin cu muriyet bayramında açılacak olan #ergi için hazırlıklar devam ötmekte- dir. Sergi için daimi bir komite teşkil edilmiştir. Komite ilk toplantısını Ik- tisat Vekili Celâl Bayarm başkanlı altında yapmıştır. Bu sergiye (o bilhassa iktisat ve- kâletince bliyük bir alâka gösteril rüektedir, Sergiye iştirak için 1 — Bire gönderilecek | malların nükliye, ambalâj ve sigorta masrafları tamamen vekâletçe tediye edilecek, ayrıca muvaffak olsnlara para mükâfatı ve madalyalar verile- cektir. Dağılılacık paranm miktarı 10,000 lira olup en küçük mükâfat 50 Jira- dır. Komite azaları bugün ticaret oda- a toplanarak yeniden O yapılacak işleri gözden geçireceklerdir. Komitenin sergiye girebilecek eş İ yalar için hazırladığı listede şunlar İ yazılıdır: EL tezgâhları, kadın terziler, kun- duracılar, şapkacılar, yazmacılar, gü- müş, saraciye, deri işleri - kemer, el çantası, eldiven, protlöy, fırça, tarak | dökme, plâstik eşya, bakır, mermer | halı, broderi, tiftik, el trikosu, ket har san: ılık, tespih, sedef yorgancı, yazmacılık, demircilik, pi - rinç, sarı, oyuncak, kuturuluk, torna işleri, oymacılık, vadör, toprak sansvil, (Ösm ») tel gömme (Af yon karahisar) e) Van iri, mi- ne, sun'i çiçek, sepetçilik, kaşık, na- Jim, fildişi, ( o A — Yükseklik binanm dört targs fmda ve arsası içinde kalan böşlük- lardan en küçüğünün arsanın Üş mig- li olebilir. | Bu yükseklik bina mets hali Ünündeki sokak trotvarınıı seyje yesinden fist kat tavanm Üst sathıla kadardır. Ancak bu irtifa bir bodrum ve dört katı geçemez. B — Bunun üstüne en çok 90 sans lim yükseklikte parabet ve binanın hu dudundan geçirilen yüzde 83 inde | müstoviler dahilinde kalmak üzere ça tı ve lüzumu olan yül kte kalmak” Üzere bina yüksek in verilebie lir, ğ 7 — Belediye hududu dahilinde ve sahillerinde yapılacak (o fabrikaların mevkii ve yükseklikleri merkez fen keyetince tayin ve tesbit (o edileceie! tir. Mevcut binalara her nevi ilâveler kayıtlara tabidir. 8 — Her bina ikmal edildikten sons ra proje ve şeraiti fenniye ve sıhhi- yesine muvafık olduğuna dair met- kez fen ve sıhhat heyetlerince rapor verilmedikçe binanm istimaline mü » saade edilmiyecektir. 9 — Ruhsatname isteğinde proje sinin cephesi muntazam olarak gös-. terilecek ve rengi de bildirilecektir. 10 — Her nevi beton arme inşa- atla arzı 15 metre ve daha ziyade © lan sokaklarda vücuda getirilecek İn» ganta ve yerleri ve şekli mühim gös rülecek ingaata merkez fen heyetinin tasdikinden sonra ruhsat verilecektir. 11 — Şehir harltası yapılmcaya kadar bir kat bina yapılmıys müsait. olmıyan dar sokaklarda bina önüne mevcut sokakla beraber açıklık arz nı İâakal 6 metreye iblâğ edecek kas dar bir bahçe birakmak şartile bir katir bina yapılabilir, 12 — Bu izahnameye göre yüksek» liklere izin verilebilmek için bacalar tekmil irtifamca kârgir yapılmalıdır, Madeni borularla yükseltilmesi mem- Budur. 13 — Arsanm,bina yapılarak yes Ü rinde milhim ağag vapsiybunların ke- silmesinin mahzurlu olmadığına dair belediye reisliğince karar verilmedik- çe inşaata ruhsat vörilmiyecektir. Sürat rekoru kırılmamış Fransızlar “Normandi transatlantiki yenil- memiştir,, diyoriar İngilizlerin yapmış oldukları büyük Kuin Mari isimli transatlântiğin saatte 30,01 mil vasatl süratle (Atlas Okya - nosunu geçerek yeni bir rekor yaptığı ajans haberi olarak yazılmıştı. Bu haber Fransız gazeteleri tarafın « dan tekzip edilerek rekorun hâlâ Nor“ mandi gemisinde olduğu yazılmaktadır, Bir Fransız gazetesi bu o hususta şu malâmatı vermektedir: “Kuin Marinin mavi kordelayı aldığı * hakkındaki haber Normandinin Atlânti ği vasati 29,94 mille geçtiği iddiasile be vsber verilmektedir. j Bu doğrudur. Fakat bu rakam Nor - mandinin 12 baziran (1935 tarihinde” 30.31 mil süratle Atlântiği geçtiği ta- rihtenberi bir rekor olmaktan çıkmış - tar. Kuin Marinin mavi kordelâyı alabil « mesi için 30.31 milden fazla vassti bir süratle Atlântiği geçmesi lâzımdır. Bu rekorsa şimdiki halde kırılmış değildir. Çünkü Kuin Mari son seferinde de sa“ atte vasati olarak 30.01 mil sürat yap « mıştır. Japon fulbo'cuları Sofya ve Belarada geliyorlar Olimpiyatlarda çok güzel bir varlık göstermiş olan Japon milli futbol taks mı, duyduğumuza göre Oo memleketine dönmeden evvel, Balkanlara gelecek ve Belgradda Yuyoslavya oOmilli taktmile bugün bir maç yapacak, sonra da Sof yaya geçerek ayın 30 unda Bulgazistan şampiyonu Leviski takımile karşılaşa * caktır,