1 Ekim 1986 Tarihli Commodore Gazetesi Sayfa 38

Commodore ve Satranç Samet KUMAŞ Satranç <İnsanların yaklaşık 1500 yıldır. oynadıkları bir oyun.Oyunun atasının Hintlile- rin Chaturange oyunu olduğu sanılıyor. Hindistan'da ortaya çıktıktan sonra bu oyun, önce çeşitli evrimler geçirerek Orta- doğu'da da yaygınlaşmış. Daha sonra Arapların İspan- ya'yı fethi ile oyun Avrupa'ya girmiş. Oyunun Avrupa'da yaygın- laşması -hem kendi tabiatı ge- reği, ama özellikle dönem Av- rupa'sının koşullarından ötürü- sıkı sıkıya savaşlara bağlı ol- muş. Örneğin artık bizim bildi- ğimiz oyuna gideerek daha çok benzemeye başlayan oyun İngiltere'ye 1066 yılında, Norman istilası ile girmiş. Oysa Bizans İmparatorluğu'nda oyun çok daha barışçı bir bağlamda, ticaret ve kültürel etkileşimler aracılığıyla yay- gınlaşmış. Ama her iki bölgede de, dönemin siyasal ve kültürel koşulları oyunun kurallarının oluşumuna katkıda bulunmuş. Örneğin 12. ve 13. yüzyıllarda Batı'da Kilise'nin rolü giderek merkezileşince, oyundaki ba- zi taşlar ruhban sınıftan hare- ketle adlandırılmaya başla- mış ve bu taşların oyundaki önemi artmış. Bilindiği gibi bi- zim “fil” dediğimiz taşlar, Batı dillerinde “piskopos” karşılığı kelimelerle adlandırılır. Bizim hâlâ fil dememiz böylesi bir toplumsal oluşumdan geçme- miş ve dolayısıyla Hint adlan- dırmasını korumuş olmamız- dan olsa gerek, Bu gelişmelerle birlikte oyun da karmaşıklaştı. Öyle ki, 17. yüzyıla varıldığında satranç artık, bugün bizim tanıdığımız biçimini almıştı. Bilgisayarla satrancın ilişkisi çok yönlü bir ilişki... Satranç F — 5 , aa İ ga B C | | D B ( çok gelişkin düşünce yetenek- leri geliştirdiği halde, açık se- çik ve yalın kurallara dayan- dığı için, yapay zekâ çalışma- ları daha başından bilgisa- yarların satranç oynayabilme- sini sağlamaya yöneldi. İşte bugün piyasada bulunan ha- zır satranç programları, kis- men de olsa, yapay zekö ala- nındaki bu bilimsel çalışmala- rın ürünü... Satrancın oldukça “sosyal” bir oyun olması, oyuncuların ustalaştıkça, baş- kalarına tahammül etmekten- se yalnız başlarına oynamayı tercih etmeleri, bu programla- çın popülerliğini artırıyor. (Ör- neğin, bugüne kadar elimiz- den bir sürü satranç programı geçtiği halde, satrancın sos- yal kardeşi briç için hazırlan- mış bir programa dahi rastla- madık.) .ı __ ş R - Haa aa Nİ 39