19 Nisan 1946 Tarihli Büyük Doğu Dergisi Sayfa 4

HESAP TAHLİLİ 1 — Bilânço Sümerbank ve müesseselerinin 1944 bilânçoları, 3 Nisan 1946 tarihli Resmi onayimi (Sayı : çin henüz gözönüne muş bulunuyor. Ara- dan kâmil bir. sene ve 4 ay sapik ten sonra bilânço neşri??? Yeryü-” zünde ve bankacılık âlsminde görül- memş bir hâdisel! Bu bilânçoların; perdeleri sımsıkı çekilmiş evler gibi içeriye ait hiçbir tafsilât. göstermiyici, hattâ büyük hesap ve fasıl ifadelerini bile bir takım nakillerle değiştirici, ancak gözönüne çıkabilecek hâle getirdik- ten sonra arzedici hesap tertiplerinin, her şeye rağmen eski bir muhasebe müdürüne ve banka müfettişine çok şey fısıldayan tarafları vardır : 2 — Banka Tari Ödenmiş sermay' 70 000 000 Temin ettiği asedült ve iradi 100 000 000 Müessese sermayeleri ve verdiği diler 180 000 090 Gayrisafi kâr : li 668 000 Safi kâr i : 7000000 HÜXÜM : Sümerbank, merkezi banka teşekkülü halinde, sermaye- siyle beraber 170 ilyona varan mevduat ve kredilerini, yine takriben o hadlerde bir (plâsman — yatırma ve işletme sahası) n müş; böylece asıl efsanevi kn bazı müesseseleri yoliyle temin erke kendi banka teşekküliyle de na dan rahat rahat faiz ve komisyon tarhederek sermayesine göre yine ie rahat “o 10 Ee ray ve ilk arda tabii ünecek bir intifa tesd etmiştir. Fakat (banker) aşk ve belli: başlı tesislere ve müe selere dayanan, asıl onlar vemteğiyle müthiş işler yapan ve sırf onları Elemek dolayı (normal) bir faiz alan ve güya (normal) bir kâr temin eden tahsisi bir çu pm bildiğimiz banka göziyle bakıla Bugün ören, “kendi merkezi (banker) iye değil, bazı te- sislerine selerine verdiği mâna ve pi ertan millete he- sap vermeğe mecbur, bizatihi banka olmaktan sş adile belli başlı iş (kombinezon)larını beslemeğe memur ve gayri mesul bir sermaye kutusun- dan başka bir şey değildir. 3 — Umummi gayrisafi kârı ii Kir lenin ni 11 668 000 ' 6 417 000 Kagei İri : 102 Demir ve çelik : 12 654 000 İ ra dokuma s 40 Ji 000 erli Mallar : 26 869000 Mecmuan 105 288 000 lira pe RR A im) ? ve nn Mr &r 8. | İli ilmi ni Halik Sİ YE, 4 El lü : * 4 — Umumi safi kârı Banka Biri tela 7 000 000 Deri ve kundu 3 1 268 000 Küğıt işleri ; 000 Dök İL 3 000 000 İplik ve dokuma 11 000 000 Çimento 508 000 Yerli Mallar 10 203 000 33 979 000 lira HÜKÜM : Bu vaziyet Sümerban- kın, nisbeten tabii banka kârı, > imal kârlarından sonra bütün imallerin satış ve halka arz ve büz dim ediliş munsabı olan Yerli Mallar Pazarına ait gayrisafi Yo 540, safi Yo 220 ve hattâ 320 kâr yüzünden ” (Sümerbank Sayın Genel Direktör) ü Hulki ALİSBAH birçok (normal) kârla bir arada tak- sime uğradığı halde hâlâ umumi ser- mayesine nisbetle gayrisafi Yo 105 ve safi “o 50 kâr sahibi kaldığını gösterir. 7 müessese arasında hülâsa edilen bu kârın da, (Deri ve kundura), (İplik ve dokuma) ve hele (Yerli Mallar Pazarı) ndan doğduğu düşü- nülecek olursa, her şey anlaşılır. 5 — Hükümet Hissesi (Vergi, harç ve resimler) Banka teşekkülü : 124 000 Deri ve kundura 000 000 Kâğıt işleri : 2 500 000 Demir ve çeli : 4 560 000 e ve dokuma : 19 000 000 Çim 1 049 000 Yerli Mallar 5 535 000 Mecmuan oo 36 768 000 lira ÜKÜM : Sümerbankın, bütün müesseseleriyle devlet ve hükümete i , verdiği vergi, harç ve resimler, 105 milyon gayrisafi kârı içinden sadece 36 milyon liradır ki, kazancının “o 30 undan ibaret; ve her hangi bir memur, esnaf veya ticaret müessese- sinden, nisbet dahilinde fazla değildir. 6 — Şüpheli hesaplar Banka teşekkülü : (Müteferrik masraflar) 237 000 Deri ve kundura : (Muhtelif zararlar) 619 000 Kâğıt : (Muhtelif girin : 057 000 Demir ve çelik : » 290 000 İplik ve dokuma : (Muhtelif zararlar) 9 641 000 Çimento : (Muhtelif zararlar) o 319-000 erli mallar : (Müteferrik hesaplar 1 250 090 iy vee (Karşılıklar) (o 4 900 000 Muhtelif zararlar) (645 000 Mecmüan 21 958 000 lira HÜKÜM : Sümerbank'tan, umumi ve safi kârını bu miktarda düşük gösterdiği (hatıra gelecek olan, ve faslı yazılı tiyoruzll! Millet, bu hesapların, (de- kompozisyon), yâni unsurlarını gör- mek ve ona göre hüküm vermek ih- tiyacındadır. 7 — Kâr nisbetleri Müessese Gayrisafi Saft ve teşekkülü © 1 “10 Deri ve kundura * 30 25,3 Kâğıt, * 25 w 5 Demir ve çelik (© 30 * 7 İplik ve dokuma OX 108 “o Çimento * 31,25 o 6,25 Yerli Mallar * 540 96 220 veya 96320 UMUMİ HÜKÜM İşte görünüz ve anlayınız ki, bü- tün facia, bilhassa, Sümerbank ma- müllerinin halka arz ve takdim tez- gâhı olan Yerli Mallar Pazarı üzerin- de toplanmaktadır. Gösterdiğimiz, meşkük hesaplar da, ait olduğu mü- essesenin hakikatte kâr fazlasından başka bir şey değildir ve bunlardan yalnız Yerli Mallar Pazarı'na 7 mil- yon lira düşmektedir. Mütehassıs bir göz için, Sümer- bank'ın kendi eliyle tertiplediği ve pancurları kapalı bir ev gibi içine ışık sızdırmadığı bilânçolardan bile tüten mâna, ibret ve dehşet mefhum- lariyle kardeştir. Bankacı