4 Ocak 1964 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 30

> . » » Filmcilik Ustalar yorulunca... “TMhe Horse Soldiers - Kahraman Süvariler”, John Ford açısından ele alındığında, ustanın yorgunluğu- nu ve yıpranmışlığını açıktan açığa haber veren bir film niteliği taşiyor- du. Filmografyasının büyük çoğun- luğunu teşkil eden western-kovoy filmleri türü, ustayı - direnme e İ- nü de birlikte götürerek - tekrarlamalara itme! tk yorgundu, Ford ar- istel Aşağı yukarı bütün . filmlerine Kendi yeteneklerini aşan, dramatik, ya da trajik şartlara rastlantıların ki- rıştırdığı küçük bir insan topluluğunu ana tema Olarak Ford'un Su konuda açıklaması nim için fertle tınnak, onları | yere yerleştirmek yoludur. Bu duru bu frajik an, on- lara kendi Kendilerini tanimak, ne ci- ilgisizliklerinden, benlix- duklarını anlamak, uyuşmuşluklarından giderek lerinden kurtulmak; bu olaydan ceki siradan biri durumundan çıkınak sağlar. Un imkânını mak, İnsanı derinlemesine Benim im dvamatik temel bu- dur. O sırada da trajedide mizahı bulmak: Çünkü trajedi hiç bir zaman bütünüyle trajik değildir, bazan saç- madır,” sevi Son filmi “Two Rode Together - Kanlı Mücadele'de de, Ford usta, bu dediklerinin dışma çıkmış değildir. Bu filminde de yine Serçe birbirleriy le karşılaştırılıyor, kendilerioi tanımak, ne olduklarını KAMARA e onlara sizliklerinden, uy ) öidiğrek benliklerinden kurtulmak im- kânı - rahatlıkla - sağlanıyordu. Arın ne var ki, bu sağlama, rejisörün'in bütün kişiliğini ortaya koyarak daha güvenli bir yoldan Verilme yerine, çok başarısız, çök daha güçsüz ve çok daha baştansavmacılık içindeydi. #ord usta, kendisinden beklenmeyen ilzel bir sinema dilinde -bir gönel' plân, bir orta genel plân ve iki amors'la - hikâyesini geçiştiriyor, hiç obirşey'n altını gereğince çizmek 'bile istemiyor- du. “Two Rode Together - Kanlı Mücadelede - bereket ki - bir James Stewart vardı da, Ford ustayı iyi ö- yunu ve çekici yapısıyla bir nebze 9i- sun kurtarıyordu. “Kanlı Mücadele”de, yok muydu? Şüphesiz, Ford, usta, Ne hiç Aa“ E M A dar yorgun ve yıpranmış olursa Ol- sun, folklorcu yanıyla, bilinen traje- diden mizâhı bulup rahatlıkla çıkar- manın o tükenmez çabasını hâlâ kKay- betmiş değildi: Değildi ama, yine de yalnızca: bu yanlarıyla filmi “Kani Mücadele"yi hem seyredilir oolmaya vetiştirmiyor, hem de iyi sinemeci John Ford'u temize çıkartmıyordu. “Kanlı Mücadele”, geçen sinema mevsiminde Ford» tutkunlarını şâaşu- tan “Kahraman Süvariler”den de Kö tü, üstelik usta için de acınılacak bir filmdi. Kimlik kartı l ohn Ford, 1895 yılında - Cape Eli- “ sabeth, Maine, A.B.D.- doğduğu- na göre, bugün 68 yaşındadır ve Hol? wood sinemasında Western türünün de de Harry Carey oynuyordu. Ford, bir yıl içinde Universal'e altısının s8- naryosunu kendi - Joan of the Cattle Land”, “The Cattle War”, “The Range Wear”, . “The Trail of Shadows”, “The - Secret” ve “The Scrapper” -, KL ami m Day » “The isis Up” Hively'nin dığı Herder”, Öğ mini Shooting”, <“The Secret Man” ve “Bucking Broadway” - oniki film çevirdi, Fotoğraf direktö'ü yine Ben Reynolds, baş oyuncusu da Harry Carey'di. Carey »- John Ford işbirliği uzun bir süre devam elti. Arada se» naryö yazarları değişmesine .karşıvk, hikâyelerde o pek bir değişme olmüx yordu. Yine posta arabalarını kötüler bir kolayına getirip soyuyorlar, iyi im» sanların haklarını ellerinden aliyor- lar, yapmadıkları kötülüğü bırakmıyor lar, sonunda beyaz şapkalı, beyaz atik ve beyaz saplı tabancalı “iyi adam” James Stewart ve Richard Widmark: “Kanlı Mücadele” de Yorgun ustanın oyuncuları en usta rejisörü olarak bilinmektedir. İrlanda, asıllıdır. Türlü işlere so çıkmış, sonunda sinemada karar kıl- mıştır. 1912 yilında rejisörlük Mi kardeşi Frencis Ford'un yanıma gir- di, aksesuvarcılıkla (başladı, sonra yardımcısı oldu. 1917 yılında dört yıldır yardıma çalıştığı o Universal'a yaptı: “Cactus, My Pal”, Senaryosu- nu kendisi yazmıştı, fotoğraf direktör- rüğünü Ben Reynolds yapıyor, başrö!- Tejisör da ilk filmini, rejisör olarak çıkageliyor, bütün kötüleri bim bir or. tadan kaldırarak, iyileri (o mutlülü- — eb ei Harry Carey ile Js- Corbett, Frank Mayo, Buck imei yi Hoot, Gibson, Ford filmier'n de arada bir yer değiştiriyorlardı. Ford, yıllar yılı - birkaç, küçük Sü» yılabilecek tür değişikliği nesaba kam tılmazsa - western (o filmlerinde çalls şa çalışa giderek işinin ustası bir res iisör niteliğine ülaştı v. western'le:6 yeni bir renk, veni bir hava ve yeni bir görüş açısı getirdi. AKİS/4)