2 Kasım 1963 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 19

DÜNYADA OLUP BİTENLER Feza Yavaşlayan yarış Geride o bıraktığımız o haftanın son günlerinden birinde, Kremlinin sa- lonlarında etrafını çevreleyen tarafsız re komünist bloku, mensubu gazeteci- lerle konuşan Krutçef, bu konuşma Bi- rasında bütün dünyada büyük hayret raratıp çeşitli yorumlara yol açan oir açıklama yaptı. Krutçefin çevresindeki gazetecilerden biri, Sovyet Başbaka- nına, rusların aya ne zaman gidecek- lerini sormuştu. Bu soruya verdiği ce- vapta, Krutçef: "— Bizim şimdilik aya adam yol- lamaya niyetimiz yok" diyordu. ” ya adam göndermek çok ilgi çekici birşey olsa gerek, fakat bunun ne zaman gerçekleşebileceğini bilmi- yorum. Sovyet âlimleri bu meselenin üzerinde çalışıyorlar, fakat biz şimdi. lik aya yolculuk yapmayı düşünmüyo- ruz. Eğer amerikalılar söylendiği gibi 1970 yılında böyle birşey denemeyi dü- şünüyorlarsa pekâlâ, biz de onlara ba- lalılar dileriz. Onların deneylerinden faydalanıp aya nasıl gidileceğini, da- ha önemlisi oradan nasıl geri dönü- leceğini öğreniriz. Tam hazırlıklı ol- madan aya gidişi bir rekabet konusu naline getirmek istemiyoruz. İşin için- le insan hayatı olduğuna göre, iyice ıazırlanmadan böyle bir rekabete gi- rişmek faydadan çok zarar verir." Krutçef bu sözleri söylerken, Baş- tan Kennedy'nin Birleşmiş Milletler Genel Kurulu karşısında yaptığı aya ortak yolculuk teklifinin Oo üzerinden daha birkaç hafta bile geçmemişti. Sovyetler Birliği şimdi en yetkili ağız- lan bu teklife dolaylı bir cevap veri- yor, aya adam yollamayı şimdilik dü- şünmediğini, feza yarışından çekilerek meydanı Amerikaya bıraktığım açık- ça bildiriyordu. Oysa Krutçef bundan Birkaç yıl önce aya gidecek ilk insanın bir Sovyet vatandaşı, aya dikilecek ilk bayrağın da Sovyet bayrağı olacağını ilan etmişti. Aynı şekilde, şu sırada yurt dışında bir geziye çıkan iki Sov- yet astronotu da, Yurt Gagarinle Va- lentina Teresiova, yaptıkları konuş- malarda israrla Sovyetler Birliğinin aya adam yollarsak için çalışmalar yaptığını, altı Sovyet astronotunun bu iş için hazırlandığını söylemişlerdi. Hattâ Valentina Tereshkovaya göre, uri Gagarin aya gidecek ilk feza ge- misinin kaptanı bile seçilmişti! Çeşit çeşit yorumlar Kyiecin bu sözleri dünyada duyul- uğu zaman önce bir hayret yarat- tı, sonra da ortalığı çeşitli yorumlar John Kennedy — Nikita Krutçef Elim üstünde elin var!. kapladı. Yorumların büyük bir kısmı, aya gitmenin çok pahalı bir proje ol- duğu ve Sovyetler Birliğinin şu sıra- da bu projeye fazla para ayırmak du- rumunda olmadığı noktasında birleşi- yordu. İlk Sovyet sputniği fezaya atıl- dığı zaman bunun tarafsız devletler üzerinde etkileri büyük olmuş, bütün dünyada Sovyet devlet sisteminin üs- tünlüğü konusunda kilolarla mürekkep akıtılmıştı. Fakat ondan sonra atılan Sputnikler artık ilki kadar heyecan u- yandırmıyordu. Tarafsız devletler ki dev arasında bir seçim yapmak ge- rektiği zaman feza yarışında önde o- lanı değil, kendilerine iktisadi ve tek- nik yardım yapanı tercih ediyorlardı. Diğer yandan Rusyanın iç durumu da feza masraflarında kısıntı yapılması- nı gerektiriyordu. Krutçef, bundan bir süre önce Sovyet halkına on yıla Kal- madan amerikan hayat seviyesini a- şacaklarını söylemişti, o fakat verilen bu söze rağmen öyle göze çarpar bir kalkınma hâlâ gerçekleşemiyordu. Üs- telik son yıllarda tarım verimleri çok azalmış, Sovyetler Birliği Batık dev- letlerden, bu arada Amerikadan buğ- day satın almak zorunda kalmıştı. Du- rum böyle iken hiçbir pratik faydası olmayan bir feza yarışması için mil- yonlar harcamak, evde içecek ayranı olmayanların tahtırevanla gezmeye çıkmalarına benzeyecekti. Yorumların bir diğerine göre de, Krutçef, feza yarışmasından çekildiği- ni bildirmekle Sovyet halkına fezadan çok onların refahı ile ilgili olduğunu göstermek istemişti. Fakat bu çekil- me, daha sonra yeniden ileri atılmak için bir nefes almak da olabilirdi. Sovyet âlimlerinden bir kısmı fezanın yapısıyla ilgili bazı bilinmiyenler çö- zülmedikçe aya adam yollamanın mümkün olmayacağını düşünüyorlar- dı ve bu bilinmeyenler oçözülmedikçe feza yolculuğuna para harcamanın hiçbir faydası yoktu. Yoksa Sovyet u- zay teknolojisi de en az Amerikanın- ki kadar ilerlemişti ve günün birinde, bakarsınız, Rusya yeniden aya adam yollamaya kalkıverirdi. Amerikanın güç durumu Nihayet, bazılarının söylediğine gö- re de Krutçefin feza yarışından çe- kildiğini açıklamaktaki gerçek amacı, Amerikayı aya yolculuk konusunda gevşekliğe düşürmekti. Nitekim, Krut- çefin konuşması duyulur duyulmaz, Amerikadaki aya yolculuk muhalifleri bir kere daha Kennedy'nin feza poli- tikasına karsı, yaylım ateşine başla- mışlardır. Bu arada Senatodaki Cum- huriyetçi Parti lideri Illinois senatörü Everett M. Dirksen hem Temsilciler Meclisindeki, hem de Senatodaki feza komisyonlarının, yeni Sovyet tutumu- nun ışığında, Amerikanın feza prog- ramını yemden gözden geçirmesi ge- rektiğini ileri sürmektedir. Aynı şekli- de Pennsylvania'nın demokrat senatö- rü Clark'a göre de, Rusya yarıştan çe- kildiğine göre, Amerika artık daha ya- vaş Ve daha rahat kararlar alarak belki de fezaya döktüğü milyonların meselâ eğitim gibi daha verimli alan- AKİS/19