19 Ekim 1963 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 22

1 Kitap okudum Adı "Osmanlı Devletinde siyaseten katl" Yazarı . Dr- Ahmet Mumcu Yayan : Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi yayınlarından No. 180 Baskı : Ajans Türk Matbaası 1963, Ankara. 260 sayfa 33,50 lira. Konu : Siyaseten katl. Ormanlı hu- kukunda başlı başına bir kurumdur. Ankara üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Tarihi asistanı Ahmet Mum- cu, doktora tezi olarak bu konuyu seçmiş. Tezine yazdığı önsözde söyle diyor: 'Osmanlı hukukunun pek çok kurumlan ve meseleleri şimdiye ka- dar hemen hemen hiç incelenmediği için, araştırıcı ekseriya büyük zorluk- larla karşı karşıyadır." oÂMumcu da girişten sonra bütün araştırıcılar gi- bi büyük bir tevazu içinde, bu eserin başlangıç araştırman olduğunu belir- tiyor ve eksikliklerle kusurlar için pe- şinen özür diliyor. Fazladan bir teva- zu. Bize öyle gelir ki, daha çok uzun yıllar işlediği konuda bu tan tek eser olarak kalacaktır. Yazar, önce islâmda, sonra da Os- manlı devletinde idam cezalarını, bunların sebeplerini, idam emrini ve- renlerin ve bu talepte bulunanların yetkilerini, ofermanları, fetvaları, si- viller için, askerler için. reaya için "si- yaseten katl" cezasını bir tarihçi ola- rak çeşitli yönleri ve binlerce örneği ve belgesiyle inceliyo Sistematik bir şekilde bölümlere ayrılmış olan kitapta siyaseten katl sebepleri şöyle sıralanıyor: Padişahın mutlak otoritesini sınırlamak isteme- mesi, padişahın tahtına karşı tehlike, padişahın hayatına kast, padişahı tah- kir, devlete karşı isyana girişilmesi, padişaha yalan söylemek, memurluk yetkisini kötüye kullanmak, o görevde başarısızlık, vezir-i azama karşı işle- nen Suçlar. Yazar bunların yanı ba- şında hikmet-i hükümet denen ve sırf padişahın cam öyle istediği için icra edilen siyaseten katlleri, padişahın makbul olmayan sebeplerle katl em- ri vermelerini, padişah tehdit edilerek alman katl emirlerini ve daha buna benzer siyaseten katileri de örnekleri ile kitabında gösteriyor. Daha ziyade ilmi bir araştırma o- lan, ama aslı sıkıcı ve takır takır ku- ru bir tarih kronolojisi hüviyetini ta- şımayan "Osmanlı Devletinde Siya- seten Katl" adlı tez, çağımızda dik- katle ve çok kere ibretle okunacak bir eserdir. İlhami SOYSAL AKİSÇİLER SİZİN İÇİN GÖRDÜLER, DİNLEDİLER, SEÇTİLER Kitaplar Tersi ve Yüzü: Albert Camus, bugün Türkiye'de en çok sözü edilen bir fran- sız yazarıdır. e Derler ki. kişi yirmi- beş yaşına kadar edindiği (o fikirleri hayatı boyunca tekrarlar. Bu yargının doğru olup olmadığı ayrıca tartışma- ga değer. Ama, Camus'nün Tahsin Yücel tarafından "Tersi ve Yüzü" a- dıyla türkçeye çevrilip Ataç Kitabevi ayınları arasında çıkan eseri bu ili A Çünkü "Tar- e Yüzü" Camus'nün yirmibeş ya- ah yazdığı bir eseridir ve daha sonraki yazdıklarında bu eseri- nin etkisinden kurtulamamıştır. Ön- söz de dahil, 88 sayfalık kitabı bir solukta okuyorsunuz ve "Veba" yasin Camus'yü karşınızda buluyorsunuz. Tahsin Yücel, orta bir : türkçeyle çevirmiş Camus'nün bu eserini. Bu ba- kımdan, "öz türkçe” dir diye a bazı okurlar da "Tersi ve Yüzü" yadırgamadan okuyacaklardır. Camus'yü daha iyi tanımak iste- yenlere, Ataç Kitabevi (Yayınlarının 46. kitabı olan "Tersi ve Yüzü" nü salık veririz. İsteme adresi: Ataç Ki tabevi, Ankara caddesi 45, İstanbul. Siyaset Çarkı: Jean Paul Sartre Tür- kiye'de, Camus'den de çok tanınmış, hakkında, bugüne kadar, ileri-geri bir- çok lâf edilmiş bir yazar ve düşünür- dür. Ataç Kitabevi, Sartre'ın, Güzin Sa yar tarafından "Siyaset Çarkı" adıyla çevrilen eserini 1963 yılı ağustos ayın- da yayımladı. Güzel bir türkçeyle çev- rilen eserde Sartre, ferdin kendi ken- disiyle ve toplumla olan ezeli kavga- sını ele almıştır. Kişisel gibi görünen öyle meseleler vardır ki, bunlar as- lında birer toplumsal omeseledirler. Sartre, o kendine has üslubuyla bu farkı çok güzel bir seklide belirtmiş- tir bu eserinde. "Siyaset Çarkı", Sart- re'ı izleyenleri fazlasıyla memnun ede cektir. Sosyometrinin Temelleri: J. L. More- no'nun bu yepyeni görüşler getiren de gerli eseri, İstanbul üniversitesi Ede- biyat Fakültesi Sosyoloji Kürsüsü pro- fesöörü Nurettin Şazi Kösemihal tara- fından türkçeye çevrilmiş ve İstanbul üniversitesi Yayınlarının 1028. kitabı olarak yayımlanmıştır. Çeviren o ta- rafından ayrıca bir de önsöz yazılan eser 820 sayfadır ve ayrıca, tonuna zengin bir sosyogramlar kısmı oeklen- miştir. 1963 yılının en dikkate değer eser- lerinden biri olan "Sosyometrinin Te- melleri", büyük bir emek ürünüdür. Bi- limsel eserlere susayanlara, yeni sos- yolojik görüşlere varmak isteyenlere özellikle salık verilir. Eserin dağıtım yeri: Elif kitabevi, Sahaflar Çarşısı No'. 4, (P.K. 23) Beya- zıt— İstanbu Sergi Bedri Baykam: İstanbul (milletvekili Suphi Baykamın 6 yaşındaki oğlu Bed- ri Baykamın sulu boya, çini, pastel ve füzenle yapılmış 92 tablo ve 65 eski- zinden müteşekkil resim sergisi 7 E- kim 1963 pazartesi akşamı Bern Ba- sın Ataşeliği salonunda açılmıştır. Bern Büyük Elçimiz tarafından ve- rilen açılış kokteyline birçok tanınmış ressam, pedagog, gazeteci ve sanatçı katıldığı gibi, İsviçre televizyonu oda sergiyi filme almıştır. Sergiyi gezen sanat ve kültür ala- nının seçkin kişileri, Bedri Baykamın resimleri hakkında şeref defterine şun- ları yazmışlardır: "Bu genç sanatçıda bir sır var. Bel- ki bir tabiat hârikası karşısındayız. İn- sana ancak susup, şaşmak kalıyor." (Alfons Melliger — Pro Arte (Sanat) Vakfı Müsteşarı) "Şaşılacak bir istidatla karşı kar- şıyayız. Bazı desenlerdeki omüşahede. kabiliyeti, kavrayış, emniyet ve olgun- luk gerçekten hayret verici.- İnşallah bu genç kabiliyeti yetiştirecek bir öğ- retici bulunabilir." (L. Türler — Ber İstidat Ayırma ve Meslek Seçme Daire- si Şefi) "Bedri, inşallah tesir altında kalıp bozulmaz. Şimdiki çalışmalarındaki gü- cü hayret vericidir." (M. Gygax — Ressam