14 Eylül 1963 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 9

platonik vaadlerle Türkiyenin halinin ne olacağını araştırmayı tercih ettiler. Türk heyeti ilk defa müzakere ma- sasına Semih Günverin başkanlığında Brükselde oturdu. 28—30 Eylül 1959 yı- lında yapılan ve kısa süren müzakere sadece tarafların birbirine elense çek- mesiyle sonuçlandı. Bu müzakerede Türk heyetinin tezi Gümrük Birliğine varmak amacını güdüyordu. Bu birlik Türkiyenin ekonomik durumu gözönü- ne alınarak 22—25 yılda tahakkuk ede- cekti. Bu müddet 10 yıllık bir hazırlık devresi, 12—15 yıllık da bir intikal dev- resine bölünecekti. Türkiye o sıralarda Ortak Pazara müracaat eden Yuna- nistanla aşağı yukarı aynı şartları te- Turhan Feyzioğlu Ne atılır, ne satılır tiyor ve biraz da bol keseden atıyor- du. Karşı tarafı bu bir parça işgillen- dirdi. Türkiyenin ekonomik duru dolayısıyla pek çok vecibeyi yerine se. tirmesi imkânsız o görüldüğünden ilk müzakerelerde komisyon bazı nokta- larda karşımıza çıktı. Gerçi Roma And- laçmasında derpiş edilen müddetin üze rine bir müddet konularak gümrük birliğine gidilmesi makul görüldü. An- cak bunun iki kısımda mütalaası uy- gun değildi. Zira Türkiye, şartları ba- kımından 10 yıllık hazırlık odevresin- de vecibeler yükleneceğinden, Ortak Pazarın icaplarına hazırlanmak im- kânlarım bulamıyacaktı. Ayrıca bu şartlarla yapılacak bir Gümrük Birli- ğinin GATT'dan geçirilmesi imkânsız görülüyordu. İkinci müzakere gene Günverin baş- kanlığındaki oOheyetimiz o marifetiyle Brükselde yapıldı. Türkiye müzakereler arasındaki süre zarfında memleketimi- zin ekonomik durumu hakkında bir ra- por hazırlamıştı. Bu raporla müzakere masasına oturuldu. 2—4 Aralık 1959 tarihinde yapılan müzakerelerde kesin bir sonuca gene ulaşılamadı. Altılar adına konuşan Komisyon bu defa biraz daha sertti. Türkiye 10 yıl- da Altılardan Ortak Pazar camiasında tatbik edilen rejimin Türk ihraç mal- larına tatbikini istemekle hukuki mu- vazeneyi bozuyordu. Türkiye gümrük vergilerini Roma Andlaşmasında o be- lirtilen 12 yıllık ritm dahilinde kaldır- mayı kabul etmeliydi. Türk heyeti bu teklif karşısında el- lerini bağlayıp durmadı. Durumu an- lattı ve Türkiyenin ekonomisinin böyle bir yükü kaldıramayacağını açıkladı. Bunun üzerine 12 yıllık sürenin daha uzun tutulması prensip olarak kabul edildi ve Komisyon meseleyi Ortak Pa- zar Konseyine sunacağım belirtti. İki görüşme, Ortak Pazar camiasına katılabilmemizin gelişmesi noktasından kâfi görüldü. Gelişme toplantıları ola- rak adlandırılan bu müzakereler so- nunda Konsey, kendisini temsil eden Komisyona 11 Mayıs 1960 tarihinde ver- diği kararla ortaklığın muhtemel şe- killen üzerinde görüşme yetkisini ta- nıdı. Üçüncü müzakerenin 1960 Hazira- nında başlaması kararlaştırıldı. Ancak bu sırada 27 Mayıs ihtilali vukua gel- di ve Türk Hükümeti müzakerelerin bi- raz geri bırakılmasını talep etti. Anlaşmaya doğru.. Üsüncü müzakere 14 Ekim tarihinde yapıldı. Bu defa müzakere heyeti- mize Cihat İren başkanlık ediyordu. Türk tezi bir hayli değişiklikler ihtiva etmekteydi ve gerçeklere daha yakın- dı. Ortaklığımız prensip olarak (gene Gümrük Birliği presibine dayanmak- taydı. Ancak Türkiye 22 veya 23 yıl,- lık bir intikal devresinin parçalanma- sında mahzur görüyordu. İntikal ha- fifletilmiş bir ritmle, bu süre içinde tedricen vukua gelecekti. Komisyon Türk ihraç mallarına tanınacak "taviz- lerin behemehal 23 yıl içine yayılmasını talep ediyordu. İrenin bakanlığındaki Türk heyeti Hükümetten aldığı direk- tifle eski tezin geri alındığını ve yeni tezin taban teşkil edebileceğini belir- ten bir muhtıra verdi. YURTTA OLUP BİTENLER Ortak Pazarı temsil eden Komisyon ayrıca bazı teknik konularda da İtiraf- larda bulundu. Türkiye tezinde sanayi maddelerinin gümrük tarifeleriyle ilgili bazı özellikler ileri sürmekteydi. Sana- yi maddeleri iki grupa ayrılıyor, bun- lardan, uzun müddet himayeye muhtaç kısımla 12 yılda gümrük resimleri pey- derpey kaldırılacak kısım bir ogrupu teşkil ediyor, ikinci grupta ise Roma Andlaşması ritmine uydurularak güm- rük resimleri 12 yılda peyderpey indi- rilecek kısım ile ilgili sanayi kuruldu- ğu ve himayeye muhtaç olduğu takdir- de o anda meri gümrük hadleri arttı- rabilecek kısım bulunuyordu. Komisyon, bu ayırımı biraz şiddetli Feridun Cemal Erkin Mühürlü Süleyman buldu. Bir defa, sanayi sektörünün ke- sin şekilde ayrımına tâbi tutulmasına itiraz etti. Ayrıca, sanayi kurulduğu takdirde -himaye edilmesi gerektiği ko- nusunda Türkiyenin miktar olarak ile- ri sürdüğü 9 24 nisbetindeki madde- lerin oranının 96 10 a indirilmesini is- tedi Türk heyeti birinci şıkka itiraz et- medi. İkincisi üzerinde ayak diredi. Zira bu, sanayinin kalkınmasıyla birin- ci derecede ilgiliydi. Bu müzakereler 4 esas üzerinde ö- zetlenebtlir Evvela Gümrük Birliği for- mülüne dayanılarak bir ortaklık kurul- ması babında müsait bir ortam yara- tılmıştır. Sonra, Komisyon. Türk ihraç AKİS/9