14 Eylül 1963 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 10

YURTTA OLUP BİTENLER Mahmut Şeyda —-Turhan Işıkseven Sevinç mallarına elverişli tavizler sağlıyabile- lun ca yru tarifelerinin süratle belli olması gerekmektedir, So- nuncusu ve en önemlisi, Ortak Pazar devletleri bir kalkınma plânı yapılın- caya kadar mali yardım konusunu gö- rüşmiyeceklerini kesin olarak belirt- mişlerdir. İşler çatallaştı.. u müzakerelerden sonra dördüncü defa ancak 10 Nisan 1961 yılında masaya oturulabildi. Ortak Pazar Ko- misyonu görüşmelerin daha evvelki lir tarihte (yapılmasını kararlaştırıldığı halde, işi uzattı ve Yunanistanla mü- zakerelere oturulduğunu ileri sürerek Türkiyeyi atlattı. İşin burasında ger- çekten ümitvar olan Hükümet bir par- ça tereddüde düştü. Üstelik, Yunanis- tana tanılan hakların Türkiyeye ta- nınmaması işi biraz daha güçleştiri- yordu. 10 Nisan toplantısına gidilirken du- rum bir hayli kritikti. Altılar, kendileri adına konuşan Komisyonu yetkileri- nin dışına çıkmakla suçluyorlar, Tür- kiye İle yapılacak müzakerelerde son derece dikkatli davranılması nasiha- tında bulunuyorlar ve Türkiyenin eko- nomik ve siyasi durumunun dikkatle incelenmesi istiyorlardı. İş bununla bitmedi 3 Nisan 1961 tarihinde Ortak Pazar yetkilileri Brüksel Büyük Sicili- AKİS/10 göz yaşları gimize müracaat ederek "yüksek sevi- ye" de bir toplantı yapılmasını istedi- ler. Türk Hükümeti buna kulak asma- dı ve hiç bir şey yokmuş gibi Ticaret Bakanlığı müsteşarı Mahmut Seyda- nın başkanlığında bir heyeti Brüksele yolcu etti. Ortak Pazar devletlerinin bu defaki konuşma zemini Türkiyenin or- taklığının / felsefesiydi. Şeyda ve Türk heyeti felsefeyi kısa zamanda öğrendi : "Camia, Türkiye ile ortaklığın po- litik ve ekonomik yönden son derece önemli olduğunda kararlıdır. e Ancak, türk tezi bir gümrük birliği esasına da- yanmaktadır. Oysa Ortaklığın esası sa - dece bu değildir. Türkiye ile Ortaklığın, tarafların ekonomik gücüne uygun bir formül bulmaları şarttır. Bunun için Camla ile Türkiye arasında ortaklığı hazırlıyacak çeşitli osafhalarından bir işbirliği ve yardım andlaşması yoluna gidilmelidir " Komisyon bu görüşün ışığı altında Heyetimize üç safhalı bir anlaşma tek- lifinde bulundu. İlk safhada Altılar Türkiyeye mali. teknik ve ticari yar- dımlarda bulunacaklardı. Sonra, taraf- lar tedrici bir gümrük birliğine ogide- ceklerdi. Türkiye bu safhada türlü ve- cibeler yüklenecekti. En sonra da kesin bir gümrük birliğine varılacaktı. Türk heyeti her şeye yeniden başla- dı. Karşılarında sadece dinleyen ve not alan üyeler vardı. Müzakereler bu yön- den gerçekten güç oluyordu. Zira tar- tışma yapılmıyor, sadece bir taraf söy- lüyor, karşı taraf sükünetle dinliyor- du. Türk heyeti ihraç mallarına tanı- nacak gümrük indirimleri üzerinde şid- detle durdu. Mallarımızı üç kategoriye ayırmıştı. Bilhassa brinci gruptaki in-. cir, üzüm, v,s. için ısrar etti. Komisyon tekliflerimizi Konseye götürdü. Bundan sonra uzun bir intizar dev- ri başladı. Nisan toplantısından sonra münasebetler yeniden, ancak 1962 Ma- yısında başladı. Konsey tekliflerimizi prensip olarak kabul etmişti. Ama su- nu 1962 Ocağına kadar sezdirmedi. Feyzioğlu yola düştü. Pe Mayısında Başbakan Yardımcısı Feyzioğlu bu konularda yeniden te- mas kurmak için Brüksele gitti. Baş- bakan Yardımcısı Brükselde Ortak Pa- zar Devlet Başkanı Mr. Halistein ile görüştü. Bu defaki Türk Bakanı çok açık konuştu ve gerçekleri belirtti. Da- ha sonra Ortak Pazar devletinin Dış İşleri Bakanı Mr. Rey ile yapılan te- masta durum daha da açıkça anlatıl- dı: Türkiye Pazara dahil olmak isti- yordu. Türkiyede istikrarlı bir hükü- met kurulmuş, rejim oturmaya yüz tut- muş işler yoluna konulmuş, plânlı kal- kınma hareketine girişilmişti. Türkiye iyi bir gelecek vaadediyordu. Bazı çe- kingenliklere lüzum yoktu. Türkiye bir hazırlık devresi geçirebilir, bunun aka- binde Pazara kolaylıkta ( katılabilirdi. Şimdilik Türkiyeden bir şey istenme- men, ileride Pazarın bütün vecibele- rinin yerene getirilmesi beklenmeliydi. Hiç değilse bir 5 yıllık hazırlık-bu 9 yıla kadar uzayabilirdi- devresine mü- saade edilmeliydi. Ortaklık (oKonseyi- ne Türkiye alınmalı. Ortak Üye olarak Pazara katılmalydı. Başbakan Yardımcısı m Hü- kümetin görüşlerini Ortak Pazar yö- neticilerine böylece açıklandıktan sonra yeni temaslar kurulması oİmkânlarını aradı. Bu, fazla zor olmadı. Ortak Pa- zar yöneticileri bu temaslara taraftar- dılar. Esasen temel olarak meseleyi be- nimsemişlerdi. Uzamasının tek sebebi bazı ihraç maddelerimize Altılardan ba- zılarının itiraz etmesiydi. Meselâ fın- dık ihracatımız bir problem olmuştu. Buna rağmen işler iyiye gidiyordu. Sona doğru... YFeyzioğlunun bu temaslarından sonra Türk heyeti Brüksel Büyük Elçimiz Hasan Işığın Başkanlığında (o masaya oturdu. 18 Haziran 1962 de başlayan ve iki gün devam eden müzakerelerde, Hasan Işıktan başka, Dışişleri Bakan-