9 Mart 1963 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 20

Bir detaya mahsus... Fasih İNAL Geçen yılın başında, gümrüklere geldiği halde çekilemiyen malların ne- lerden ibaret olduğu hakkında, ithalâtçı ve sanayiciler arasında bir anket yapılmıştı.. O gün bugündür gümrüklerde kalmış malların bir de- faya mahsus olmak üzere -mübarek hep de bir defaya mahsustur- çekil- mesi için izin verilmesini piyasa beklemektedir. 1962 yılında kah kotalar çıktıkça ümitlenen, kah yayınlanan dış ti- caret sirkülerleri ile ümitsizliğe kapılan ilgililer artık bugünlerde güm- rüklerin kapılarının açılmasını an meselesi addetmektedirler. n Gümrük ve Tekel Bakam Orhan Öztrakm bu konuda verdiği demeçler de ümitleri biraz daha kuvvetlendirmeğe yaramaktadır. Gümrükler en son 1960 yılı Eylül ayında çıkarılan bir kararnameyle temizlenmişti. O günden bu yana ikibuçuk yıl geçmiş olması, ambarların çeşitli şekilde gelen, fakat bir türlü yurda sokulamayan mallarla dolmasına yol açmış bulunmaktadır. Hesabı kesin olarak bilinmemekle beraber, gümrüklerde milyonlarca liralık mal biriktiği muhakkaktır. Ge- nel bir ithal izni çıkarılacak olursa, bundan çeşitli bakımlardan fayda- lar sağlanabileceği aşikârdır. Bu arada, 1 — Hazineye, hiç de küçümsenemiyecek miktarlara varan varidat sağlanacaktır. 2 — Ardiye ücretlerinin tahsili imkânları elde edileceğinden, De- nizcilik Bankası da külliyetli miktarda para alacaktır. 3 — Senelerden beri bekleyen mallar çıkarılacağı için ambarlarda temizlik olacaktır. 4 — Piyasada, çıkarılacak mallarla büyük bir bolluk elde edilecektir. Bu sebepler yüzünden gümrüklerdeki malların (çıkarılabilmesi için bir defalık alin birinin daha kullanıhığısndan çeşitli fayda- lar sağlanabilecektir. Ancak, çıkarılacak karara tahdidi bir hüküm konulması ve ithal lis- telerinde bulunmayan malların bu izinden faydalanmaması da şarttır. Çünkü, aksi halde listelerde bulunmayan malların piyasaya dökülmesi ve bu süratle ilerisi için de böyle bir imkân verilebileceği ümidinin uyan- ması tehlikesi mevcuttur ki, gerek yerli sanayi, gerekse döviz imkânla- rı bakımından bu durum bir hayli kötü tesirler uyandırabilecektir. Kotalarda veya liberasyon listelerinde bulunmayan öyle mallar var- unların piyasaya çıkarılması halinde yüzde 300 kâr elde etmek işten bile değildir. Onun için, bir takım kimseler bu malları gümrüklere getirmekte, "nasılsa gümrükleri boşaltacak bir kararname yayınlanır" düşüncesiyle malları ilânihaye bekletmektedirler. Çıkacak karar bu şe- kildeki aşırı ve gayrimeşru kârlara yol açmamalıdır. Öte yandan, "bir defaya mahsus olmak üzere", "Vallahi, billâhi"lik gümrüklerde temizle- me kararlarına da son vermelidir. Hemen ilâve etmeliyiz ki, bugünkü sistemle bunu sağlamaya imkân yoktur. Zira bir yıl, iki yıl sonra gümrükler gene dolacak, gene "bir de- faya mahsus" btr kararname yayınlama mecburiyeti doğacaktır. Yapılacak şey, ihtilâf halinde Odalar Birliğinden veya Ticaret Ba- kanlığından verilecek karardan sonra altı ay içinde malın ya İthali, ya da mahrecine iadesi mecburiyetinin konulmasıdır. Bu suretle, altı ay a dövizini veya muvafik malı getirmeyenler hakkında kambiyo takibatına girişilecek olursa, zaman zaman gümrüklerde tasfiye mec- buriyeti ortadan kalkacaktır Bunun başka yolu yoktur. AKİS/20 muşlardır. Bu sebeple. kararname- deki ithal vergi ve resimleri öden- miş kilitlerin ithaline izin verilmesi gerekeceği bu misalden de anlaşıl- maktadır, Öte yandan, bir takım it- halâtçılar, ithal listelerine güvene- rek teminat yatırmışlar, tahsis al- mışlar, akreditif e ve mal- larını gümrüklere getirmişlerdir. Bu şekilde hareket edenlere birdenbire “Sizin malınızı yurda osokmayaca- ğız" demenin ve bunun için de hiç bir mücib sebep göstermemenin âle- mi var mıdır? Bir an için 83.01 pozisyonunun ge- ne 2 Ekim tarihinde yürürlükte bu- lunan kota ve liberasyon listelerinde bulunmadığını İleri sürmek (kaabil- dir. Fakat 83.01 tarife, listelerde sa- rahaten belirtilmemiş olmakla bera- ber, 262,265 ve 268 kotalara bakıla- cak olursa, kilidin ithal edilebilece- ği görülecektir. 262 kotada motorlu kara nakil vasıtaları montajı için, 265 kotada buzdolabı imali için, 268 kotada ise sanayiin acil ihtiyaçları için ithali lüzumlu maddeler denil- mektedir ki. bu kotalardan kilit i- çin bir sürü talep yapılmış ve tah- sis alınmıştır. Bu durumda, "bu ki- lit listelerde mevcut olmadığı İçin ithali durduruldu" demeye imkan var mıdır? Bütün bu hususlar. kilit kararna- mesinin çeşitli yönlerden aksaklıkla- ra yol açtığını açıkça ortaya koy- maktadır. Bu yüzden ilgili ik bi de çalışmalara başlanmış ve güm rüklerdeki kilitleri kilitleyen ARA. tırılmaya geçilmiştir. günlerde kilit kararnamesinin Bağ- dattan döneceği kuvvetle tahmin e- dilmektedir. Rüzgârlı Matbaa KİTAP MECMUA GAZETE VE HER TÜRLÜ BASKI VE DİZGİ İŞLERİ İÇİN EMRİNİZE AMADEDİR. Tel: 106196 ANKARA AKİS — 129